ئا: مەریوان هەڵەبجەیی

هەمیشە کتێبەکان لەگەڵ بڵاوبونەوەیاندا رەوتی ئاسایی خۆیان تەی ناکەن‌و زۆرجار ئەو پڕۆسەیەی دەبێ بیبڕن‌و پێیدا تێپەڕن، رونادات‌و بابەتی پەڕاوێزو دۆخی چاوەڕواننەکراو نا ئاساییان بۆ دێتەپێش.

دیارە لەبواری جیاو بەهۆکاری جیاو لەدۆخی جیادا، ئەو کتێبانە نابیندرێن‌و ناخوێندرێنەوە، یاخود بەپێی پێویست‌و بەو چەشنەی کە دەبێت بخوێندرێنەوە، ناخوێندرێنەوە‌و هەرایەکیان لەسەر دروست دەبێت کە پەیوەندی بەلایەنی هونەریی پێکهاتەی گشتیی کتێبەکەوە نییە. ئەمەش دیاردەیەکی جیهانییە‌و تەنیا پەیوەندی بە‌وڵاتێکی تایبەت‌و دۆخێکی تایبەت‌و قۆناغی تایبەتی مێژوییەوە نییە‌و لەزۆر ‌وڵات‌و لەناو کولتور‌و قۆناغە جیاوازەکانی مێژوی مرۆڤایەتیدا روی داوە.
دنیای کوردیش بەدەر نەبوە لەو دیاردە جیهانییە‌و له‌‌قۆناغی جیاواز‌و لەژێر دەسەڵات‌و فەرمانڕەوایی جیاوازدا ژمارەیەک له‌‌کتێبەکان‌و هۆکاری جۆراوجۆر‌و له‌‌قۆناغی جیاوازدا روبەڕوی دۆخی نائاسایی بونەتەوە. له‌‌هەشتاکانی سەدەی رابردودا کتێبەکەی نوسەری شەهید، عەبدولخالق مەعروف، له‌‌سەردەمی رژێمی پێشودا بڵاو کرایەوە‌و لێکدانەوەی ناتەندروستی بۆ کرا‌و بەو جۆرەی کە دەبو بخوێندرێتەوە‌و ‌وشێوەی زانستی لێکدانەوەی قوڵی بۆ بکرێت، نەکرا‌و کەوتە بەر خوێندنەوە‌و روانینی دەمارگیرانەی روکەش‌و توندڕەوانە‌و دواجاریش لەبەر ئەو خوێندنەوە ناتەندروستەی کە بۆی کرا مەرگی نوسەرەکەی بەدواداهات.
هەر لەو ساڵانەدا‌و لەکاتی خەباتی چەکداری هێزە سیاسییە کوردییەکاندا، لەکاتێکدا رۆماننوسی کۆچکردو، محەمەد موکری، یەکێک بو له‌‌پێشمەرگە‌و نوسەرە چالاکەکانی ئەو بزوتنەوە چەکدارییە، نۆڤلێتی "سەگوەڕ"ی له‌‌چاپخانەی شۆڕش بڵاو کردەوە کە ناوەڕۆکی نۆڤلێتەکە رەخنە بو له‌‌خەباتی چەکداری هێزە چەکدارەکان‌و تێڕوانین‌و کارکردنی پرۆسەی سیاسیی ئەو رۆژگارەی بزوتنەوەی سیاسیی کورد.
دوابەدوای بڵاوبونەوەی ئەو نۆڤلێتە، ژمارەیەکی زۆر له‌‌پێشمەرگە‌و کادیرانی ئەو سەردەمە، هەڕەشەی کوشتن‌و سزادانی توند له‌‌نوسەرەکەی دەکەن. ئەوە لەکاتێکدایە ‌وەک بەڵگەکان نیشانی دەدەن، ژمارەیەکی زۆر لەو کەسانەی کە هەڕەشە دەکەن، نۆڤلێتەکەیان نەخوێندوەتەوە‌و تەنیا دەماودەم بیستویانە کە ناوەڕۆکی رۆمانەکە رەخنەگرتنە له‌‌خەباتی سیاسیی‌و بزوتنەوەی چەکداریی کورد.
کەس خوێندنەوەی رەخنەگرانەی بۆ نۆڤلێتەکە نەکرد، یاخود لەبارەی چۆنیەتیی تەکنیک‌و کارەکتەرسازی‌و بەشێوەیەکی گشتی، هونەری گێڕانەوە لەو بەرهەمە ناوازەیە بدوێت، ستەمێکی زۆر لە‌و بەرهەمە کرا، چ له‌‌بڵاوکراوەکانی شۆڕش‌و چ له‌‌ناوشار بەو جۆرەی دەبو قسەی لەسەر بکرێت‌و ببێتە مایەی گفتوگۆی ئەدەبیی، نەکرا‌و هۆکارەکەشی ئەو روانینە تەواو ئایدیۆلۆژیی‌و دەمارگیرانە بو کە لەو رۆژگارەدا تا ئەو ئاستە ترسناکە رۆیشت کە ئەگەر مام جەلال نەهاتبایە ناوەوە‌و بەرگری لێ نەکردبا، رەنگبو نوسەرەکەی روبەڕوی مەرگ ببوایەتەوە. 
ئەوەی جێگەی نیگەرانییە، لەدوای راپەڕینی ١٩٩١‌و ئازادبونی باشوری کوردستان، چەند جارێک‌و چەند کتێبێک‌و هەمان دۆخی هاوشێوەی "سەگوەڕ"دا تێپەڕین‌و نوسەرەکانیان روبەڕوی هەڕەشە‌و تۆقاندن بونەوە‌و خوێندنەوەی ئەدەبییان بۆ نەکرا‌و زیاتر روبەڕوی هەڕەشە‌و سکاڵا‌و خوێندنەوەی دەمارگیرانە‌و روکەشانە بونەوە کە دەکرێ ‌وەک دو دیارترین نمونە، ئاماژە به‌ڕۆمانی "ملازم تەحسین‌و شتی تریش" له‌‌نوسینی فەرهاد پیرباڵ‌و کۆمەڵە شیعرێکی قوبادی جەلیزادە له‌‌دو دۆخی جیاوازدا‌و له‌‌دو پارێزگای جیاوازی هەرێمی کوردستان بڵاوکرانەوە.
رۆمانەکەی فەرهاد پیرباڵ لەلایەن بنکەی ئەدەبی گەلاوێژ‌و له‌‌شاری سلێمانی بڵاو کرایەوە، لەبەر ئەوەی ناوەڕۆکی رۆمانەکە رەخنە بو له‌‌بزوتنەوەی چەکداری کورد له‌‌هەشتاکانی سەدەی رابردو‌ له‌‌جوگرافیایەکی دیاریکراودا خوێندنەوەی ئایدیۆلۆژیستانە‌و لۆکاڵیانە‌و دەمارگیرانەی بۆ کرا، تا ئەو رادەیەی چەندین سکاڵای لەسەر تۆمار دەکرێت‌و هەڕەشەی کوشتنی لێ دەکرێت، رۆماننوس محەمەد موکری‌و چەند هاوڕێی تری پێوەندی پێوە دەکەن‌و پێی رادەگەیەنن دۆخەکە نائاساییە‌و نەیەت بۆ شاری سلێمانی.  دۆخەکە ئاڵۆز دەبێت‌و مام جەلال له‌‌رۆژنامەی کوردستانی نوێدا ‌وتارێک بڵاو دەکاتەوە‌ به‌ناونیشانی "بۆچی جارێکیتر هاتمەوە ناوەوە"، له‌و وتاره‌دا تیایدا بەرگری له‌‌فەرهاد پیرباڵ‌و رۆمانەکەی دەکات‌و رای دەگەیەنێت، باشترین ‌وەڵام ئەوەیە به‌قەڵەم‌ وەڵامی بدرێتەوە‌و لێکدانەوە بۆ رۆمانەکە بکرێت، نەک هەڕەشە‌و ترساندن.
له‌‌ئێستادا کە چاپێکی نوێی نۆڤلێتی "سەگوەڕ" بڵاوکراوەتەوە، کە ‌به‌باوەڕی من له‌‌جوانترین‌و جەسارەتئامێزترین بەرهەمەکانی موکرییە، رۆژگاری بڵاوبونەوەشی کارێکی کەم ‌وێنە بو، جێگەی خۆیەتی‌ وەک پێویست بخوێندرێتەوە‌و ‌به‌دیدێکی ئەدەبیانە‌و رەخنەگرانە‌و دور له‌‌هەر چەشنە روانینێکی سۆزدارانە‌و روکەشانە، بەو جۆرەی کە شایستەی ئاستی ئەو نۆڤلێتەیە، بخوێندرێتەوە.