زامۆئا داراغا 

پڕۆژەی (بابەت و گوزارشتی هونەرمەندان لە ئێستادا) پێشانگایەکی هاوبەشی هونەرمەندانی کوردە لە ( ٥٢ ) هونەرمەند پێکدێت .

ئەم پڕۆژەیە یەکێکە لە پڕۆژە هونەرییەکانی کارگەی کولتور بۆ ساڵی (٢٠٢٢)، لە گەلەری (ئێستا) لە ناو (کارگەی جگەرەی کۆنی سلێمانی)دا نمایش دەکرێت.

ئەوەی جێی سەرنجە بۆ من لەم پێشانگایەدا کۆبوونەوەی ئەو چەند جەمسەرەی ناو کایەی هونەری شێوەکاری کوردییە لە دووتوێی یەک پێشانگای هاوبەشدا ئەنجام دراوە، ئەم جەمسەرانە هەمیشە کێشەی گەورەیان لە نێواندا هەبووە وە هیچ کاتێ یەکتریان قبوڵ نەبووە، بەردەوام لە دژایەتی کردنی یەکتردا بوون، وایکردووە دابڕانێکی فراوان بکەوێتە نێوان ئەم جەمسەرانەوە کە هەریەکە بە ئاڕاستەیەکی جیا کاربکات و خۆی بسەپێنێت لە ناو کایەی هونەری ئێمەدا.

ئەم جەمسەرانە خۆی دەبینێتەوە لە هونەرمەندی سەربەخۆ و ڕادیکاڵ، هونەرمەندە نوێ خوازەکان، هونەرمەندە سونەتییەکان (کۆنسەرفاتیڤ) هونەرمەندی حیزب و دەسەڵاتی کولتوری، هونەرمەندی دەڵاڵی هونەری، هونەرمەندی بارگاوی بە هونەری شێوەکاری، هونەرمەندی دزەپێکەر (دخیل) لە ناو کایەی هونەری کوردیدا، هەروەها هونەرمەندانی کوردی دەرەوەی وڵات و لەگەڵ بوونی ڕێژەیەکی زۆری لە هونەرمەندانی دەزگاکانی فێرکاری هونەر لە ناو ئەم پێشانگا هاوبەشەدا.

ئەم هەمەڕەنگییە وای کردووە هەموو ململانێیەکانی نێوان ڕەوتی هونەری شێوەکاری کوردی بە ڕوونی دەربکەوێت و خۆی بناسێنێت، توانیوێتی وێنە گەورەکەی هونەری شێوەکاری کوردی (هەنووکە) دروست بکات بە چاک و بە خراپەکانییەوە کە ئەمە کارێکی پۆزەتیفی پێشانگاکەیە، بینەر بەرکەوتەی ڕاستەوخۆی ئەبێت لەگەڵ هەموو ئاڕاستە جیاوازەکاندا. 

ئەم پێشانگایە ئەمانخاتە بەردەم هەندێ پرسیار و پرسەوە ، کە ناتوانین خۆمانی لێ لابدەین و دەبێ بەدوای وەڵامەکانیدا بگەڕێین تا بتوانین لە کۆی پڕۆسەی هونەری شێوەکاری ئێستای ئێمە تێبگەین، ئەمەش خۆی بۆ خۆی کارێکی پۆزەتیفی پێشانگاکەیە کە توانیویەتی پرسیاری جددی و جیاواز بەرهەم بهێنێت.

پرسیارە جەوهەریەکە لە خودی پێشانگاکەوە دەست پێیەکات­، ئایا ئێمە پێویستمان بەوەیە واقعی ئێستای هونەری شێوەکاری کوردی وەک خۆی بە هەموو خراپەیەک و باشەیەکییەوە نمایش بکەین، واتە (تەنها) پێشاندانی جیاوازیەکانە لە یەک نمایشدا!

 لێرەوە پرسیارگەلێکی تر دەوروژێت، ئاخۆ ئاستی هونەری شێوەکاری کوردی لە ئێستادا لە چ ئاستێکی یدایە؟

هونەری شێوەکاری هەنووکەیی ئێمە لە کوێدا بێ ئاگایی پێوە دیارە، لە چ شوێنێکدا لە کارکەوتووە و (ئێکس پایەر) بووە، لە کوێدا توشی دووبارە بوونە و (جووینەوە) بووە، هەڵگری کام پرسیاری جددی و گرنگەکانی هەنووکەیە، لە کوێدا نوێ خوازە و دژی سیستەمە لە کوێدا داکۆکیکارە لە سیستەمی باو، دونیابینی هونەرمەندانی کورد لە چ شوێنێکی گەردونگەرایدایە (ئونیڤیساڵ) و لە چ سوچێک خۆی قەیتس و بچوک کردۆتەوە، بە چ کەرەستەیەک و پێداویستییەکی سەردەمیانە کاری هونەری بەرهەم دەهێنێت کە توانای دەربڕینی کات و ساتی سەردەمەکەی خۆی هەبێت.

بە باوەڕی من لەم پێشانگایەدا بە ڕوونی وەڵامی ئەو پرسیارانەی سەرەوەمان بۆ ئاشکرا دەبێت کە تا ئێستا بێ وەڵام ماونەتەوە، هەمیشە هەوڵی ئەوە دراوە هونەری شێوەکار ڕووکەش کەن بە ئایدۆلۆژیاوە و هونەر بەلاڕێدابەرن لە پرسە گرنگ و گەورەکانی ناو کۆمەڵگە، هونەر لە فۆڕمێکی لاوازدا بهێڵنەوە بە بێ کۆنسێپت و ئامانج.

بەردەوام دژایەتی کردنی تاکگەرایی (ئیندیڤیدوالیزم) ناو کایەی هونەری ئێمەی بە مەبەستی قەرەباڵغی و لەیەک چونێکی بێ مانا و بێ سەروبەریی کە پێی وایە لە لوتکەی داهێنانی خۆیدایە. 

هەروەها لەم پێشانگایەدا بە ڕوونی بینینی ئەو جیاوازیە گەورەیە لە نێوان هونەری دوێنێ و هونەری هاوچەرخی ئەمڕۆدا، کە بینەر ئەخاتە بەردەم ڕێگەیەکی گوماناوی کە ئایا کامیان زمان حالی سەردەمەکەیەتی، هەم وەک کۆنسێپت و هەم وەک کەرەسەی بەکارهاتوو بۆ دروست کردنی فۆڕمێک کە گوزارشت بکات لە ئێستای سەردەمەکەی.

ناونیشانی پێشانگاکە (بابەت و گوزارشتی هونەرمەندان لە ئێستادا) بابەتێکی گشتگیر و بێ لایەنە (نۆتڕاڵ) کە توانیویەتی هەموو ئاڕاستە جیاوازەکان کۆبکاتەوە وەک (بابەت و گوزارشت) لەگەڵ (کات و شوێن) دا.

هەوڵێکی جددی باشە بۆ دەست نیشانکردنی کێشە و ململانێکانی نێو کایەکانی هونەری شێوەکاری کوردی لەم پێشانگایەدا، گەر بمانەوێت و مەبەستمان هەبێ ئەتوانرێت شیکاری و ڕەخنە و هەڵسەنگاندنی وردی بۆ بکرێت بە تایبەتی بۆ کارە هونەرییەکانی کە چەندین کاری جۆراو جۆر لە خۆ دەگرێت بە هەموو ئاڕاستە هونەرییەکانەوە، کە لەو باوەڕەدام تا کاری هونەری و نمایشی هونەری بوونی نەبێت، تیوری و ڕەخنەی هونەری و ڕای جیاواز بوونی نابێت لە ناو هونەری شێوەکاریدا (ڤیژواڵ ئاڕت) بە گشتی، بۆیە ئەم پێشانگایە بە هەلێکی باش ئەزانم بۆ مەسەلەی شیکاری و تیۆری هونەری و ڕەخنەی هونەری لە ئێستادا.

بەڵام ئەبێت ئەو پرسیارەش لە خۆمان بکەین کە ئایا ئەم پێشانگا هاوبەشە، توانیویەتی ڕووی ڕاستەقینەی هونەری شێوەکاری کوردی (هەنووکە) بخاتە ڕوو، ئایا ئەوەی لەم پێشانگایەدا نمایش کراوە، هەموو جەمسەرەکان و ئاڕاستەکانی ناو هونەری شێوەکاری ئێمەیە، ئایا ئەم کارە هونەریانە دەتوانن ببن بە نموونەی ڕاستەقینەی هونەری شێوەکاری کوردی، ئایا توانراوە کار لەسەر هەموو ئەو وردەکاریانە بکرێت کە تا ئێستا فەرامۆش کراون و وەلانراون لە ناو کایەی هونەری شێوەکاری کوردیدا.

لە بەرامبەریشدا بوونی چەند ئاراستەیەکی هونەری باوی (سونەتی) لە ناو ئەم پێشانگایەدا، بە بەردەوام لەم (سی) ساڵەی دوایدا خۆیان سەپاندوە و خۆیان دووبارە دەکەنەوە بە هەمان بابەت و بەهەمان گوزارشت وە لە ئێستادا بوون بە بەشێک لە مێژووی ڕابوردووی دوێنێی هونەری شێواکاری، هیچ پەیوەندییەکی زیندووی (کارلێکەر) بە واقعی ئێستای هونەری ئێمەوە نەماوە تەنها لە قۆناغی (خۆ جووینەوەدان) و هیچی تازە بەرهەم ناهێنن. 

لێرەوە هەوڵ دەدەم هەندێک لەو (پرسانە) بوروژێنم هەمیشە لە دەرەوەی ئەم جۆرە لە پێشانگا هاوبەشانەوە دروست ئەبێت و ئەبێ بە مشتومڕی نێو هونەرمەندان، کە زۆربەی جار بە نهێنی باسی لێوە دەکرێت و کەس ڕاستەوخۆ باسی ناکات، پەیوەندییەکی ڕاستەوخۆی هەیە بە پێشانگاکەوە و لە هەمان کاتدا پەیوەندی هەیە بە کۆی فەزای گشتی هونەری شێوەکاری ئێمەوە.

وەڵامەکانیشی بە کراوەی بە جێدەهێڵم تا بتوانین دیبەیت و دیالۆگەکە بە کراوەیی بمێنێتەوە و بەردەوامی هەبێ بۆ کۆی پڕۆسەکە.

جیاوازی ئەم پێشانگایە لەگەڵ ئەو پێشانگا هاوبەشانەی کە پێشتر کروانەتەوە چییە؟ بۆ نموونە، جیاوازی لەگەڵ پێشانگا هاوبەشەکانی وەزارەتی ڕۆشنبیری و بەڕێوەبەرایەریەکانی، جیاوازی لەگەڵ پێشانگا هاوبەشەکانی سەندیکای هونەرمەندان، جیاوازی لەگەڵ پێشانگا هاوبەشەکانی حیزب و هەروەها لەگەڵ پێشانگا هاوبەشەکانی ناوەندی (حەوت ڕەنگە) کە (بەختیار سعید) سەرپەرشتی ئەکات لە چیدایە.

ئەم پرسە زۆربەی جار خۆی دووبارە ئەکاتەوە لەلایەن هونەرمەندانەوە، کە ئایا چ جیاوازیەک بوونی هەیە لە نێوان هەموو پێشانگا هاوبەشەکانی ناو کایەی هونەری ئێمە، هەندێ جار تاوانبار ئەکرێت بە هەمان هەڵە و هەمان فەشەل کە دووبارەکەرەوەی هەمان ئەزمونی پێش خۆیەتی، هیچ شتێکی جیاوزی پێشکەش نەکردووە هەمیشە پڕ کێشە و بەتاڵە لە ( کۆنسێپت و ئامانج  و ستراتیجی ) بە هەمان شێوە پڕ کێشەیە لە ڕووی ڕێکخستن و هەڵبژاردنی شوێن و کارە هونەرییەکانەوە.

- ئایا ئەم جۆرە لە نمایشکردن، هەوڵێکە بۆ بە بازاڕکردنی هونەر، تەنها لە پێناو فرۆشتنی کارە هونەرییەکاندایە و هیچی تر، لەگەڵ ئەوەی لە دونیای هونەری شێوەکاری ئێمەدا بازاری هونەر بوونی نییە و بڕێکی زۆر لە مشەخۆری لەناو کایەی هونەری شێوەکاری ئێمەدا بوونی هەیە.

- ئایا ئەم جۆرە لە نمایشە تەنها هەوڵێکە بۆ بردنە دەرەوەی هونەری شێوەکاری بۆ وڵاتانی ڕۆژئاوا و گونجاندنی لەگەڵ (سیاسەتی کولتوری ڕۆژئاوا)دا، کە وڵاتی دایک هەمیشە وەک (گەنجینەیەک) بەکار دەهێنرێت بۆ هونەری ڕۆژئاوا بەبێ گوێدان بە کایەی هونەری لۆکاڵی!

- ئایا کۆکردنەوەی (٥٢) هونەرمەند خۆی لە خۆیدا کێشە نییە، بەو مانایەی کە ئایا لە خزمەت کۆنسێپتی پێشانگاکەدایە و مەبەستەکەی پێکاوە، توانیویەتی هونەری ئێستای کوردی بە هەموو ڕەنگەکان و جەمسەرەکانییەوە پێشان بدات و کەس و گروپ و لایەنی هونەری تری فەرامۆش نەکردوە!

- ئایا ئەم جۆرە لە نمایش تەنها لە پێناو نمایش دایە، واتە دەرکەوتنێکی کاتییە و هیچ کاریگەری و شوێنەوارێک لە دوای خۆی بە چی ناهێڵێت، تەنها بۆ بەرژەوەندی شەخسی و تاکە کەسیدایە!

- ئایا ئەم جۆرە لە نمایش چی ئەخاتە سەر ژێرخانی کایەی هونەری بە گشتی و چ گۆڕانکارییەک دروست دەکات لە چەندایەتی و چۆنایەتیدا!

- ئایا کۆکردنەوەی کەرەستە و میدیۆمی هونەری کلاسیک و هاوچەرخ لە یەک نمایشی هاوبەشدا بۆ نموونە وەک (نیگارکێشان، هێڵکاری، چاپی گرافیک، پەیکەر، سیرامیک، فۆتۆگرافی، ڤیدیۆ ئاڕت، ئەنستەڵەیشن، ئۆبجیکت، ساوند ئاڕت، ساوند ئەنستەڵەیشن) گرنگە وە لە خزمەتی پڕۆژەکەدایە بە گشتی، یان بە پێجەوانەوە ئەبێتە مایەی کێشە و شکست وەک ئەوانەی پێش خۆی! 

بە دڵنیاییەوە چەندین پرسیار و پرسی تر دێتە پێش لە کاتی هەبوونی ئەم جۆرە لە (پێشانگای هاوبەشدا) کە بە باوەڕی من قورسترین و ئاڵۆزترین کارە کە توشی ڕێکخەری نمایشەکە و دەزگا پەیوەندیدارەکە دەبێتەوە، لە هەڵبژاردنی هونەرمەندان و شوێنی نمایش و شێواز و کاری هونەری و جیاواز لە کەرەستە و میدیۆمی هونەری جۆراوجۆردا.

ئەوەی سەرەوە زۆرترین ئەو پرسیارانەن کە هونەرمەندان لە نیوان خۆیاندا دەیوروژێنن و باسی لێوە دەکەن، ئەبێت بە بابەتی سەرەکی ڕۆژ لە دەسپێکی کردنەوەی پێشانگای هاوبەشەکاندا، بەڵام بە داخەوە وروژاندنی ئەم پرسیارانە هەمیشە بە شێوەیەکی شەخسی و نهێنی بووە، هەندێ جار وەک تانە ئاڕاستەی یەکتری ئەکرێت و لە گرنگی پێشانگاکە کەمکراوەتەوە بە مەبەستی لێدان و دژایەتی کراوە یان بە پچەوانەوە ستایش و مەدح و سەنایەکی بێ مانا دوور لە رەخنەی هونەرییەوە ، بەبێ هەستکردن بە بەرپرسیارێتی لەمەڕ ئەو (پرسیارە) گرنگانە، کە لە توانایدایە ببێت بە دیبەیت و دیالۆگی تەندروستی خولقێنەر بۆ سەرجەم کایە هونەرییەکەی ئێمە لە ئێستادا، بگرە ئەبێتە هۆکارێکی پۆزەتیف بۆ پێشەوەچوونی تیۆری و ڕەخنەیی هونەری شێوەکاری کوردی کە تائێستا بوونی نەبووە.

گەر ئازایانە و شەفافیانە ئەم پرسانە بجوڵێنرێت لە فەزای گشتی هونەریماندا بەبێ ترس و بەدەر لە مەرامی شەخسی شاراوە، ئەوە بە دڵنیایەوە دەربازمان دەکات لەم چەق بەستییە کە هەمیشە دەمانباتەوە بۆ خاڵی سفر. 

تێبینی : پڕۆژەی (بابەت و گوزارشتی هونەرمەندان لە ئێستادا)

پێشانگایەکی هاوبەشی هونەرمەندانی کوردە لە) هونەرمەند پێکهاتووە. ئەم پڕۆژەیە یەکێکە لە پڕۆژە هونەرییەکانی کارگەی کولتور بۆ ساڵی (٢٠٢٢)، کە لە گەلەری (ئێستا) لە ناو (کارگەی جگەرەی کۆنی سلێمانی)دا نمایش ئەکرێت.

بەڕێوەبەر و ڕێکخەری پڕۆژەکە: دارا ڕەسوڵ (دارۆ)

لە ڕێکەوتی (17/09/2022 تا 17/12/20220) بەردەوامە .