ئا: ئاوێنە
ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیی توركی MGK، لەدوا كۆبونەوەیدا بەسەرۆكایەتی رەجەب تەیب ئەردۆغان، بڕیاری دا سوپای توركیا فراوانترین هێرش بكاتە سەر "كۆبانیو عەین عیساو مەنبجو تەل رەفعەت"، ئامانج لەم هێرشو لەشکرکێشییە دەرپەڕاندنی هێزەكانی هەسەدەو كوردە لەو ناوچانەو دامەزراندنی ناوچەیەكی ئارامو پشتێنەیەكی ئەمنییە بەقوڵایی 30 كیلۆمەترو بەدرێژایی سنوری توركیا لەگەڵ سوریاو گەڕاندنەوەی ملیۆنو نیوێك پەنابەری سوریو نیشتەجێ كردنیان لەو ناوچە كوردییانەدا، كە ئێستا لەتوركیا دەژین.
ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیی توركی كە هەر دو مانگێك جارێك كۆدەبێتەوە، لەبەیاننامەی دوا کۆبونەوەیدا دەڵێت "لەم هێرشو پەلامارەدا سەروەری وڵاتی دراوسێ ناكرێتە ئامانج، بەڵکو ئامانج دورخستنەوەی هەڕەشەکانی هەسەدەیە لەسنوری تورکیا".
ئەردۆغان چەند رۆژێك لەمەوبەر رایگەیاند بو كە سوپای توركیا لەئامادەكاریدایە بۆ هێرشكردنە سەر كۆبانیو عەین عیساو تەل رەفعەتو مەنبەج، بەمەبەستی تەواوكردنی ئەو ئۆپەراسیۆنانەی لەساڵی 2016ەوە لە"باكوری سوریاو رۆژئاوای كوردستان" ئەنجامدراون، ئەم ئۆپەراسیۆنە نوێیە ناوچەكانی ئۆپەراسیۆنی قەڵغانی فورات بەناوچەكانی ئۆپەراسیۆنی كانی ئاشتی ژێر دەستی سوپای توركیا بەیەكەوە دەبەستێت.
سوپای توركیا ئێستا سێ ناوچەی جودای باكوری سوریاو رۆژئاوای كوردستانی لەژێردەستدایە، ئەوەی دو ناوچەی ئۆپەراسیۆنەكانی قەڵغانی فوراتو كانی ئاشتی لەیەك جیا دەكاتەوە: كۆبانیو تەل رەفعەتو عەین عیساو مەنبەجن کە بەدەست هەسەدەوەن.
پێشتر سوپای توركیا سێ ئۆپەراسیۆنی گەورەی لەدژی رۆژئاوای كوردستانو هێزەكانی پاراستنی گەلو سوریای دیموكرات - هەسەدە ئەنجامداوە، بەمەبەستی دەرپەڕاندنو دورخستنەوەیان لەسنوری توركیا، ساڵی 2016 ئۆپەراسیۆنی قەڵغانی فوراتو ساڵی 2018 ئۆپەراسیۆنی چڵە زەیتونو ساڵی 2019 ئۆپەراسیۆنی كانی ئاشتی.
هاوكات لەگەڵ ئەم هەڕەشانەشدا گروپە چەكدارەكانی سەر بەتوركیا لەباكوری سوریا كە بە"سوپای نیشتمانی سوریا" ناودەبرێن، رایانگەیاندوە "چاوەڕوەانی كاتژمێری سفرن بۆ ئەوەی شانبەشانی سوپای توركیا هێرش بكەنە سەر هێزەكانی سوریای دیموكرات - هەسەدە".
ئامانجی توركیا لەم ئۆپەراسیۆنە نوێیە. دروستکردنی ناوچەیەكی ئارامو پشتێنەیەكی ئەمنیو پشتێنەیەكی دانیشتوانە لەسورییەكانی هەواداری ئەنقەرە بەقوڵایی 30 كیلۆمەتر لەباکوری سوریادا، تاوەکو هێزەكانی كورد بەتەواوی لەسنورەكانی دور بخاتەوەو لەدورمەودادا زیاتر لە 3 ملیۆنی سوری لەناوچە كوردنشینەكانی رۆژئاوای كوردستان نیشتەجێ بكات كە ئێستا وەك پەنابەر لەتوركیادا دەژین، وا بڕیاریشە ئەم سورییانە یەكەی نیشتەجێ بونیشیان بەپشتیوانی توركیو كوەیتیو قەتەری بۆ دروست بكرێت لەو ناوچانەدا.
پێشتر ئەمەریكاو روسیا رۆڵیان هەبو لەناوبژیوانی كردنی توركیاو هێزەكانی هەسەدە بۆ ئەوەی لەچەند ناوچەیەكی باكوری سوریادا شەڕڤانانی كورد 30 كیلۆمەتر لەسنوری توركیا بكشێنەوەو سوپای توركیای تیا جێگیر بێت.
ئێستا توركیا سەدان كیلۆمەتری باكوری سوریای داگیر كردوەو بەقوڵایی 30 كیلۆمەتر لەچەندین ناوچەوە لەناو خاكی ئەو وڵاتەدایە.
توركیا سێ ناوچەی باكوری سوریای لەژێردەستدایەو 8000 بۆ 10000 سەربازی لەو ناوچانەدا جێگیر كردوە.
سنوری نێوان توركیاو سوریا كە 910 كیلۆمەترە، بەشێكی لەبندەستی هەسەدەیەو زۆربەشی لەلایەن توركیاو هێزە هاوپەیمانەكانی دژ بەرژێمی سوریا، داگیر كراوە.
حكومەتی سوریا ئەم جموجۆڵو پڕۆژەیەی توركیا بەفراوانخوازییو "تاوانی جەنگ" ناودەبات. بەڵام حكومەتی سوریا توانای رێگرتنو روبەڕوبونەوەی ئەم پڕۆژەیەی نییە، كە بەچەند قۆناغێك ناوچە کوردییەکان نەك هەر تەعریب، بەڵكو تەتریكیش دەكرێن لەسایەی سوپای توركیاو میلیشیاكانی سەر بەئەنقەرەدا.
هاوكات سەرقاڵی روسیاش بەجەنگی ئۆكرانیاوە، وایكردوە توركیا پەلە بكات لەجێبەجێكردنی پڕۆژەكانی لەباكوری سوریادا، روسیا خەریکی گواستنەوەی هێزەکانیەتی لەسوریاوە بەرەو بەرەکانی جەنگی ئۆکرانیاو تورکیاش ئەم هەلەی قۆستوەتەوە، بەتایبەتی کە بنکە سەربازییەکانی لەکۆبانیو مەنبەجو تەل رەفعەت چۆڵ دەکات.
پێشتر هێزەكانی روسیا رۆڵی گەورەیان هەبو لەڕاگرتنی شەڕ لەباكوری سوریاو بەهاوبەشی لەگەڵ تورکیا چاودێری ئەو ناوچە سنوریانەیان دەکرد. لەم كاتەدا کە روسیا بەجەنگی ئۆکرانیاوە گیرۆدەیە، بەرامبەر بەم جموجۆڵەی توركیا بێدەنگە، چونكە پێویستی بەهەڵوێستی توركیایە بۆ دژایەتی كردنی سویدو فنلەندا بۆ بون بەئەندامی ناتۆو مانەوەی توركیا بەبێلایەنی لەجەنگی ئۆكرانیاو لەئەستۆگرتنی رۆڵی ناوبژیوانی، کە جێی رەزامەندی روسیایە.
توركیا ئەم ساتەوەختە بەباشترین دەرفەت دەزانێت بۆ گوشار خستنە سەر هاوكارەكانیشی لەپەیمانی ناتۆو خوازیارە رۆژئاوا دەمكوت بكات لەبەرامبەر هێرشكردنە سەر رۆژئاوای كوردستانو فراوانكردنی هەژمونی خۆی لەباكوری سوریادا، لەبەرامبەر دەستهەڵگرتنی لەناڕەزایی دەربڕین بەرامبەر بەهاتنە ناوەوەی سویدو فنلەندا بۆ نێو پەیمانی ناتۆو دەیەوێ ئەمەریکاو وڵاتانی رۆژئاوا سازشی لەگەڵ بکەنو لەبەرامبەر هێرشكردنە سەر رۆژئاوای كوردستاندا بێدەنگ بن.
هەرچەندە توركیا پێداگری لەسەر ئەوە دەكات كە پەكەكە لەباكورو باشوری كوردستانو هەپەگە لەرۆژئاوای كوردستان یەك رێكخراونو تەواوكەری یەكترن، توركیا هەردوكیان بە"رێكخراوی تیرۆریستی" ناودەبات، بەڵام هاوپەیمانەكانی لەپەیمانی ناتۆ لەپێشیانەوە ئەمەریكا پەكەكە بە"رێكخراوێكی تیرۆریستی" دەناسێنن، نەك هەسەدەو یەكینەكانی پاراستنی گەل لەڕۆژئاوای كوردستان.
ئامانجێكی دیكەی ئەردۆغان لەم هێرشو پەلامارە بەدەستهێنانی پشتیوانی دەنگی نەتەوەپەرستانی توركە لەهەڵبژاردنی ئایندەدا كە ساڵی داهاتو ئەنجام دەدرێتو بەپێی هەمو ئاماژەكان هەڵبژاردنێكی سەخت دەبێت بۆ ئەردۆغان.
لەساڵانی پێشوترو لەكاتی هەڵبژاردنەكاندا ئەردۆغان چەندین ئۆپەراسیۆنی سەربازی ئەنجامداوە بۆ سەر كورد بەمەبەستی راكێشانی دەنگی توركە توندڕەوەكان بەلای خۆیدا.
سەرباری ئەوەی هێزەكانی ئەمەریکا بونێكی چڕیان نییە لەكۆبانیو تەل رەفعەتو عەین عیساو مەنبەج کە تورکیا بەنیازە پەلاماریان بدات، بەڵام واشنتۆن بەنیگەرانییەوە لەم ئامادەكارییەی توركیا بۆ سەر باكوری سوریا دەڕوانێت.
وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریكا هۆشداری داوەتە توركیا كە هەر هێرشێكی نوێی سەربازیی بۆ سەر باكوری سوریاو رۆژئاوای كوردستان، نائارامیو پشێویی بەدوای خۆیدا دەهێنێتو گیانی سەربازانی ئەمەریكی لەو ناوچەیە دەخاتە مەترسییەوە.
هێزەكانی سوریای دیموكرات – هەسەدەش، لەبەیاننامەیەكدا ئاماژە بەوە دەكات هەر جموجۆڵێكی سەربازیو داگیركارییەكی نوێی توركیا لەو ناوچەیەدا نائارامیو ئاژاوەی گەورە بەدوای خۆیدا دەهێنێتو دەبێتە هۆی چالاككردنەوەی پاشماوەكانی داعش.
یەكێك لەو ناوچانەی كە توركیا دەیەوێت لەم ئۆپراسیۆنەدا لەڕێگەی هێرشی ئاسمانیو زەمینییەوە بیكاتە ئامانج، كۆبانی-یە، كە پێشبینی دەكرێت كاردانەوەی كوردی لەئاستێكی بەربلاودا لێبكەوێتەوە، لەبەرئەوەی كۆبانی رەمزی خۆراگریو بەرگریو كۆڵنەدانو سەركەوتنی كوردە بەسەر جەنگاوەرانی دەوڵەتی ئیسلامی لەعێراقو شام – داعشو تیرۆردا.
لەساڵی 2014و 2015 داعش لەوپەڕی پێشڕەویدا بو، خۆڕاگریو بەرگری ئەفسانەیی كچو كورشە ئازاو جوامێرەكانی كۆبانی سنورێكیان بۆ پێشڕەوییەكانی داعش داناو سەرەتای تێكشكاندنی داعش لەوێوە دەستیپێكرد.
پێدەچێت سوپای توركیا بیەوێت لەم ئۆپەراسیۆنەدا تۆڵەی خۆڕاگری كوردو تێكشكاندنی داعش لەكۆبانی بكاتەوە.
نەخشەی ئێستای رۆژئاوای کوردستانو باکوری سوریا
کۆبونەوەی رۆژی پێنجشەممە 26ی مایسی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیی توركی MGK