ئا: كاوە ڕەش
بڕیارو پلانی ناردنی كۆچبەرە نێرینە سەڵتەكان، ئەوانەی لەسەرەتای ئەمساڵەوە بەڕێگای نایاسایی گەیشتونەتە بەریتانیا، ترس‌و دڵەڕاوكێی ستوەتە نێویانەوە، پەنابەرێکی کورد دەڵێت "گەڕانەوەمان باشترە لەچوون بۆ ڕواندا".
لەدوا گۆڕانكاریدا لەسەر ئەو پرسە، دووشەممەی ڕابردوو، وەزیری ناوخۆی بەریتانیا ڕایگەیاند "لەم هەفتەیەدا، یەكەم گروپی پەناخوازان ئاگادار دەكرێنەوە، لەوەی دیپۆرتی ڕواندا بكرێن". هەرچەندە وەزێر دەڵێ "پرۆسەی ناردنی پەناخوازان ڕەنگە كەمێك زیاتر بخایەنێت لەوەی چاوەڕێ دەكرێ، بەهۆی ڕێكارو ئاڵانگاریەكانی ڕێكخراواكانی پاراستنی مافی مرۆڤەوە".
هاوكات پڕۆژە یاسای پاراستنی سنور، كە ماوەیەكی كەم لەمەوبەر لەلایەن ئەنجومەنی نوێنەرانەوە پەسەند كراو دواتر شاژن واژوی لەسەركردوە، حكومەت دەستكراوەو بەهێز دەكات، لەناردنی پەناخوازان بۆ دەرەوەی بەریتانیا، تا پرۆسەی مافی پەنابەرییان یەكلایی دەكرێتەوە.
لەسەر ئەو ڕەوشەی ئێستا، كە بەشێك لەپەناخوازە تازەكانی بەریتانیا تێیكەوتون ڕاڕاو و نیگەرانن، محەمەد عەبدوڵا کە پەنابەرێکەو لەهەرێمی کوردستانەوە هاتوەو لەسەرەتای ئەم ساڵەوە پەڕیوەتەوە بەریتانیا، نیگەرانی خۆی دەربارەی پلانی ناردنی پەناخوازان دەردەبڕێ،
ئەو بە"ئاوێنە"ی راگەیاند "بریارێکی زۆر نالۆژیکیانەیە، بەئاشکرا دیارە کە بەرپرسانی ھەردوو وڵاتی رواندا —بەریتانیا، دەیانەوێ بازرگانی بەگیانی ئێمەوە بکەن‌و ئامانجیان تەنھا بۆ بەرژەوەندی خۆیانە".
دەربارەی ئەوەی بۆ بەناو ئەو هەموو وڵاتانەی ئەوروپادا تێپەڕیوە، تەنها بەریتانیای هەڵبژاردووە، ئەو وتی "من بەوڵاتەكانی دیكەدا نەهاتووم و بەبڕیاری خۆم نەبووە، بەڵكو قاچاغچیەكانی ئەوروپا، منیان گەیاندوەتە بەریتانیا".
سەبارەت بەئەگەری جێبەجێکردنی پلانەکە، محەمەد وتی "بیرکردنەوە لەوەی بمنێرن بۆ رواندا زۆر ئازارم دەدات، لەو كاتەوەی ئەو هەواڵە بڵاوبۆتەوە، توشی بارێكی دەرونی ناجێگیر بوین خۆم‌و هاوڕێکانیشم، بۆ من ھیچ جیاوازی نیە بمگەڕێنەوە بۆ ژێر دەستی دەسڵاتی بنەماڵەی بارزانی و تاڵەبانی، یان ڕواندای ئەفریقا".
وتیشی "ئەگەر بریارەکە جێبەجێ بکرێت، ئەوا رەنگە من قەد ئامادە نەبم بچم بۆ رواندا، من خوێندكاری زانکۆ بووم لەبەشی سیاسەت‌و توێژینەوەم کردووە، زانیاریم دەربارەی رواندا هەیە، دەزانم كەچەند وڵاتێكی خراپە. لەڕابردودا، گەورەترین جینۆسایدی تێدا ئەنجامدراوە. بۆیە لەجیاتی ئەوەی پارە بۆ ناردنمان سەرف بكەن بۆ ئەفریقا، ئەو پارەیە بدەنە پەنابەر خۆی بگەرێتەوە وڵاتەكەی".
محەمەد حەلەبی، یەكێكی دیكەیە لەپەنابەرە تازەكانی ساڵی ٢٠٢٢، كە خەڵكی شاری حەلەبی سوریایەو كوردە، ئەو بە"ئاوێنە"ی راگەیاند بڕیارەكە ھیچ کاریگەری نابێت دەربارەی کەمبونەوەی کۆچی نایاسایی و تەنها پارەو بودجەی وڵاتی بەریتانیا بەفیڕۆ دەڕوات.
حەلەبی وتی "من بەهیچ وڵاتێکی دیكەدا تێنەپەڕیوم، تا نەگەیشوتمە ئێرە، نەمزانیوە بەکوێدا ھاتووم. قاچاغچی هێناومی"
وتیشی "لەڕووی دەرونیەوە شەوانە بریارەکە زۆر ئازارم دەدات. پێموایە ئەمە کارەساتم بۆ دێنێتە پێش، وا بیردەكەمەوە كە ئەمە گەورەترین سزایە بۆ من، چونكە بەقاچاخ ھاتوم".
سەبارەت بەهەڵوێست‌و کاردانەوەشی ئەگەر بڕیاڕەکە بچێتە بواری جێبەجێ کردنەوە، حەلەبی وتی "ئەگەر بریارەکە جێبەجێ بکرێت ،من بەھیچ شێوەیەک ناتوانم بچمە رواندا، ئەوەندەی کەبیستومە دەڵێن، ئەوێش هاوشێوەی سوریا كەجێم هێشتوە پرە لەچەکدارو وەك وڵاتە وێرانەکەم كە سوریایە، پارێزراوو سەلامەت نیە. ئەگەر هەر بەزۆرەملێ بیانەوێ دیپۆرتی ڕواندام بكەن، دەگەڕێمەوە سوریاو با لەوڵاتی خۆم بكوژرێم".
عەبدوڵا مەحمودیان، كوردێكی رۆژهەڵاتی کوردستانەو ئەویش نیگەرانی دایگرتوە لەبارەی هەواڵی ناردنی پەبەران بۆ دەرەوەی بەریتانیا، بەبۆچونی ئەو كوردەی ڕۆژهەڵات، ئەو بڕیارو پلانە بۆ پەنابەران کارەساتە،ئەو وتی "هاتنم بۆ بەریتانیا بەدەستی قاچاغچی بوە، ئەو گوتویەتی بۆ وڵاتێكی باش و سەلامەتت دەبەین، بۆیە هێناومی بۆ بەریتانیا، دەتوانم بڵێم لەسەر ویستی خۆم نەبووە".
وتیشی "ئەگەر وابێت گەڕانەوەم بۆ ئێران پێباشترە، نەك بچێمە ئەفریقاو لەوێ چەندین ساڵ چاوەڕی بكەم، بەبون و نەبونی جواب، من هاتوم پەنا بدرێم نەك سزا بدرێم".
ئەم بارە دەرونییە نائارامە تەنها هی پەنابەرانی کورد نییە لەبەریتانیا، بەڵکو باری دەرونی ناجێگیری هەمو ئەو پەنابەرانەیە لەکیشوەرە جیوازەکانەوە رویان لەو وڵاتە کردوە.
ئیبراهیم حسێن، کە لەوڵاتی ئەریتریای ئەفەرقیاوە هاتوەو ئێستا لەهۆتێلی مانەوەی بەشێك لەپەناخوازە تازەكانی ئەمساڵە، بەئاوێنەی راگەیاند ئەم بڕیارە بڕیارێكی دژە مرۆڤایەتیەو هەرچەندە زۆری پێناخۆشە، بەڵام لەلایەكی دیكەشەوە پێیوانیە سەربگرێت، چونكە گاڵتەکردنە بە ژیانی پەنابەرو بازرگانی کردنە پێیان.
ئەو وتی "ڕواندا وڵاتێکە پڕە لەچەکدارو لەڕووی سیاسی‌و ئابوریەوە هیچ پێشكەوتوو نیە. بۆیە لەوەتەی باس لەم پلانە دەكرێ نەمتوانیوە بەباشی بخەوم و لەڕووی دەروونیەوە ئازارم دەدات، دیارە بەریتانیا دەیەوێ سزایەکی قورسمان بدات‌و رواندا بکاتە گرتوخانەیەك هاوشێوەی گوانتانامۆ بۆ ئێمە".
وتیشی "ئەگەر بیانەوێ دیپۆرتی ئەو وڵاتەمان بكەن بەزۆر، پێموانیە هەرگیز بهێڵن بگەڕێینەوە ئەم بەریتانیایە. ڕەنگە بۆ كەسێكی وەك من باشتر بێت بگەرێمەوە وڵاتی خۆم، لەوێ بكوژرێم باشترە نەك لەڕواندا".