ئا: كاوە ڕەش/ بەریتانیا
خانمە پزیشكێكی كورد، لەنوسینێكدا بۆ ڕۆژنامەی میترۆی بەریتانی، نیگەرانیی و ترسی قوڵی خۆی دەربارەی ئایندەی خۆیی و كۆچبەرانی ووڵاتی بەریتانیا، لەسەر پڕۆژەیاسای نەتەوەی سنورییەكانی بەریتانیا دەردەبڕێ.
بنار تاڵەبانی،كەپزیشكێكی كوردەو لەتەمەنی ١٠ساڵییەوە هاتۆتە بەریتانیا، ئەو ئێستا لەشاری كاردیف، سەرقاڵی پزیشكی و خوێندنیشە لەزانكۆی ئەوشارە دەڵی، ڕەنگە لەهەركاتێكدا ڕەگەزنامەی ووڵاتی بەریتانیام لێ وەرگیرێتەوە، بەبێ ئاگاداری خۆم بەپێی ئەوپڕۆژە یاسایەی گەڵاڵەكراوە دەربارەی پەنابەرو كۆچبەران (پڕۆژەیاسای نەتەوەیی و سنوریەكان) بەپێی ئەو یاسانەی تێدا هاتوون، وەزارەتی ناوخۆی بەریتانیا، دەستكراوە دەبێت كە بەبێ ئاگاداركردنەوە، دەتوانێت پاسپۆرت یاخود ڕەگەزنامەی هاووڵاتی بونی پەنابەران بەتاڵ بكاتەوە.
دكتۆر بنار تاڵەبانی دەڵێ، هەرچەندە من یەكێك بووم لەوانەی لەكۆتایی نۆڤەمبەری ساڵی ڕابردوو دەست نیشانكراوم كەخەڵاتی كۆشكی شاهانەی بەریتانیام (MBE) پێ بەخشراوە لەپای ئەو ئەركەی لەسەرو وەختی پەتای كۆڤید١٩وە ئەنجامم داوە، بەڵام هێشتا وەك هاووڵاتیەكی بەریتانیی و پەنابەرێك ، واهەست دەكەم پێشوازی لێكراونیم ودەڵێن (بەخێر نەهاتی).
بەگوتەی بنار تاڵەبانی پزیشك، بەڕێگریکردن و ڕەتكردنەوەی ڕەگەزنامەی پزیشك و زانای خەڵكانی پسپۆڕ، هیچ بەهایەك بۆ سەنگی ئەوان دانانرێت. ئەو دەڵێ هێشتا، من ئەزموونی ئەوەم لەیادەوەریدایە، کەناچاركراین ماڵ و وڵاتەکەم بەجێ بهێڵم، دوای ئەو هەموو ئەو نیگەرانیانەی بینیومانە لێرەش لەداهاتوویەکی نادڵنیایی دەخولێینەوە.
بنار تاڵەبانی، لەدرێژەی سەرگوزشتەی نەهامەتی و سەختیەكانی ژیانیدا دەڵێ، من كەلەساڵی 1988 لە کوردستان باشور، لە باکوری عێراق لەدایک بووم، باوکم و باپیرم چالاکوانێکی دیاری دژ بە سەدام حوسێن بوون و ئەگەری هەبوو لەهەرکاتێکدا کوژرابان من وەک منداڵێک، هەموو کات چەکم لەبەر چاو بووە، كەبەدەستی باوکمەوە دەم بینی دەبوو هەڵبگرێت، بۆ سەلامەتی و بەرگریكردن. من وەك منداڵێك شاهیدی کوشتنی خەڵک بووم لەو تەمەنە بچوكەدا.
لەكاتی ڕاپەڕینی خەڵكی باشور، ئێمەیش لە نێو ئەو پەنابەرانەدا بووین کە لەساڵی 1991دا بەپیادە بۆ ئێران ڕامان كرد. لەسەر سنورەكان ناچاربووین لە ئەشکەوتەكانداو لە چیاکان خۆمان بشارینەوەو هەموو شتێك لەدوای خۆمان بەجێ بهێڵین.
دایكم بۆی گێڕاومەتەوە كەمن دووساڵان بووم، تەنانەت فریای پێچانەوەی خواردنیش نەكەوتوین لەكاتی كۆڕەوەكەدا، بۆیە لەناو ئەشكەوت و چیاكاندا بەدوای پاشماوەی خواردن و بەری درەختەكان دەگەڕاین بۆ ئەوەی بیخۆین.
هەرلەسەرووەختی جەنگ و كۆڕەوەكەدا، برایەكی تەمەن نۆ مانگانم گیانی لەدەستداوە، تەنها یادەوەری لەگەڵ ئەو برایە نۆ مانگەم ئەوەیە كەلەیادم مابێت، كاتێك لەئەشكەوتدا مابوینەوە ئەو بەگاگۆلكە بەسەرمندا هەڵدەگەڕا، لەیادمە كەدایكم دەیگوت وەرە لای من لێگەڕێ بەئەو بخەوێ.
کاتێکیش هەرێمی کوردستان لەباقی عێراق، نیمچە ئۆتۆنۆمی بەدەست هێنا، دوابەدوای ئەو ڕاپەڕینانەی کەباوکم و باپیرم ڕۆڵی سەرەکیان تێدا هەبوو، توانیمان بگەڕێینەوە باشووری کوردستان (باکوری عێراق) و لە سەرەتاوە دەستمان بەژیان و ئاوەدان كردنەوە كرد.
هەرچەندە لەوكاتەشدا ئێمە لە ناوچەیەکی دەرەوەی نفوزی سەدامدا دەژیاین، بەڵام هەمیشە ترسی ئەوە هەبوو كەڕژێمی بەعس دووبارە هەوڵی گرتنەوەی بدات لە ٣١ی ئابی ساڵی 1996دا، ڕژێمی دیکتاتۆری سەددام هەوڵیدا دەست بەسەر کوردستاندا بگرێتەوە، بۆیە دایکم و دوو خوشک و برام كەخۆشم كەلەتەمەنی هەشت ساڵیدا بووم، بەرەو سوریا هەڵاتین، باوکم لەکوردستان مایەوە، بۆ درێژەدان بەبەرخۆدانی خۆی لە دژی ڕژێمی عێراق.
ئێمە لەدیمەشقی پایتەختی سوریا بوینە دراوسێی ماڵێكی میهرەبانمان ، بەڵام لەگەڵ ئەوەش بۆ دایكم و سێ منداڵی گەنج زۆر زەحمەت بوو. لەوێ لەڕێگای ڕێكخراوە نێودەوڵەتیەكانەوە داواكاریمان پێشكەش كرد بۆ گەیشتن بەدەرەوە، هەرچەندە دایک و باوکم دەیان زانی کە چانسی وەرگرتنمان زۆركەمەو زۆر کەسی دیكە داواكانیان ڕەتكرابۆوەو سەرکەوتوو نەبوون لەپلانی نیشتەجێکردنی پەنابەریان لەدەرەوە. بەڵام دواجار بەشێوەیەکی سەرسوڕهێنەر، ئێمە قبوڵ کراین و بووە هۆی گۆڕانی ژیانمان.
ئەوە بوو ئێمەلەساڵی ١٩٩٨ لەڕێگای (یو ئێن)ەوە، گەیشتینە شاری بێرمینگهام، لەبەریتانیا، کاتێک من ١٠ ساڵان بووم. باوكیشم چەند ساڵێک دواتر توانی بگاتەوە بەئێمە.
بۆ ێەكەم جارم بوو، کەچووم بۆ سوپەرمارکێتێک، من توشی سام بووم. زۆر گەورە و خاوێن بوو، هەموو ئەو خواردنەی کە بیرت لێ دەکردەوە لەوێ هەبوو. ئەوەش جیاوازیەکی زۆری هەبوو لەگەڵ ئەو قەیرانی خۆراكەی، کەئێمە لەکاتی جەنگی کەنداودا ئەزموونمان کردبوو لەنەبونیدا.
بەدەستپێكردنی ژیان لەبەریتانیادا، توانیم سەرنج بدەمە سەر خوێندنەكەم وبۆدواجاریش، چێژ لەتەمەنی منداڵبوون وەربگرم. ئەوەی بۆ ئێمە هاوكاربوو، پێشتر خێزانمان هەبوو لە بەریتانیا، وە ئەوان بەڕاستی یارمەتی باشیان كردین. بۆیە پاش ماوەیەکی کورت کەگەیشتم، دایکم و پورەکەم، دانیشتن و پێیان وتم: "پێویستە زمانی ئینگلیزی فێربیت. تاقیکردنەوەیەک هەیە، کەپێویستە تێیپەڕێنیت، پێی دەگوترێت، یازدە پڵس، ئەوە تاقیکردنەوەی چوونەژوورەیە بۆ قوتابخانەکانی ڕێزمان لەئینگلتەرا.
دكتۆر بنار پەسنی دایكی دەكات و دەڵێ، كاتێك ئێمە گەیشتینە بەریتانیا، دایكم بەتەنها ئەركی سەرپەرشتی كردنی سێ منداڵی خوار دەساڵانی لەئەستۆبوو، سەرباری ئەمەش هێشتا هەوڵی فێربوونی زمان و لێخوڕینی ئۆتۆمبیل و هەوڵی بەدەست هێنانی بڕوانامەی چاودێری منداڵانی دەدا.
منیش هەركەلەقوتابخانە دەگەڕامەوە ئێواران، هەوڵی بەهێزكردنی ئینگلیزیەكەم دەدا، تابتوانم بۆ تاقیكردنەوەی ئەزموونەكان خۆم ئامادە بكەم.
دوای هاوكاری باشی مامۆستا دڵسۆزەكان لەگەڵم لەكاتی گرفتی زماندا، دواجار قۆناغی ئامادەیم تێپەڕاند.
دواتریش بڕیارم دا كەببم بەپزیشك، ئەوەبوو لەساڵی ٢٠٠٧، لەقوتابخانەی پزیشكی شاری كاردیف وەرگیرام، كەزۆر پێی خۆشحاڵ بووم.
دوای ئەوەش بڕیارمدا وەک پسپۆری بواری چاندن و چارەسەری گورچیلە ڕاهێنان بکەم تالەو ڕێگاوە و چاودێری نەخۆشەکان بکەم کەئەوانەی لەڕەوشێكی دیاریکراویان هەیە، لە هەمان کاتدا بەردەوامی بدەم بە توێژینەوە و یارمەتیدان و دۆزینەوەی چارەسەری باشتر بۆ نەخۆشەکان.
لەسەرو وەختی سەرهەڵدانی پەتای كۆڤید١٩، دەستم كرد بەخوێندنی دكتۆراكەم، لەزانستی ئیمۆنۆلۆجی، لەزانكۆی كاردیف.
بەهۆی ئەوەی خێزانەكەم لەشارێكی دیكە دەژیان و هاوسەرەكەشم پزیشكی ددان بوو، لەوكاتەداوەك زۆركەسی دیكە توشی نیگەرانی بووم، بەهۆی مەترسی كڕۆناوە.
كاتێك لەدیسەمبەری ٢٠٢٠ ڤاكسینی دژبەكۆڤید١٩ پەسەندكرا، خۆم و بەشێك لەهاوكارەكانم كەدكتۆربوون (لە کاردیف)، ئێمە گروپێكمان لەدکتۆرە موسڵمانەکان پئك هێنا، بۆ هۆشیارکردنەوەی سوودەکانی کوتان. دەستمان کرد بەكاركردن بۆ ڕەواندنەوەی دوودڵی لەسەر ڤاكسینەكە، لەنێو کەمینە ڕەگەزییەکانی وێڵز.
ئێمە بەشێوەیەكی ڕێكخراو ئەمەمانکرد، بەگەیاندنی وێبینارەکان بە چەندین زمانی جیاواز، ئامادەكردنی مزگەوتەکان، وەک ناوەندی کوتان، هاوکاری کردن لەگەڵ ببیرو باوەڕو ئاین و گرووپەکانی تر.
هەرچۆنێک بێت، من پێم وایە هاوکارەکانم هەموویان بەیەکسانی شایستەی پێدانی خەڵاتی (MBE)، لەوانە زۆرێک لەدەزگای تەندروستی نیشتمانی كاردەكەن، زۆر ماندوونەناسانە ئەركەكانیان ڕایكردوەو گرنگیان بە نەخۆشەكان داوە. هەروەك باشترین کاراکتەری ئەم وڵاتە وەك من، كەپەنابەرێکی پێشوو بووە، دەتوانێت بەردەوام بێت بۆ خزمەتی تەندروستی وە دەستنیشانیش كرام بۆ وەرگرتنی خەڵاتی ئێم بی ئای ،
بەڵام لەگەڵ ئەوە ئەو پڕۆژە یاسای نەتەوەیی و سنوورییەی، وەزارەتی ناخۆی بەریتانیا، بەبۆچوونی من، دژ بەبەرگی ئەم کۆمەڵگایە هەڵچنراوە.
دكتۆر بنار تاڵەبانی، نیگەرانی قوڵی خۆی دەردەبڕێ لەسەر ئەو پڕۆژە یاسایەو بەجیاوازی كردنی دەزانێت لەسەر هاوڵاتیانی نیشتەجێی شانشینی یەکگرتووی بەریتانیاو پێی وایە; ئەوە ئەگەر یاسا هەبێت دەبێت یەك شت بێت بۆ هەمووان، پڕۆژەی پێشنیارکراوەکانی لێ سەندنەوەی هاووڵاتیبوون بۆ هەموو کەسێک بێت، نەك تەنها پەنابەرەكان، بەڵام وا دیارە تەنها بۆ ئەو کەسانە بێت، کەباوك و باپیرانیان، بەڕەچەڵەك بەریتانی نین، وە بەم شێوەیە هەست بەبێگانەبوون دەكەین.
تاڵەبانی دەڵێ، من زۆر سوپاسگوزارم کە لێرە بژیم و هەموو کارێک بکەم کە بتوانم یارمەتی هەمووان بدەم، بەڵام دەزانم کەشتەکانش چەند جیاواز دەركەون. زۆر کەس نەبونن، یان بەبەخت نین.
ئەو پەنابەرو پەناخوازانەی کە لەترس و نا ئومێدیدا دەژین، و هانا بۆ زەحمەترین و قورسترین ڕێگا دەبەن بۆ دەدۆزینەوەو بۆ گەیشتن بەڕێگای بووڵاتانی ئارام، ڕەنگە بەشێكیان چانسی ئەوەیان نەبێت وەك ئێمە بەڕێگا سەلامەتەکان بۆ بەریتانیا – وەک ئەوەی ئێمە لە ڕێگەی پلانی نیشتەجێکردنی نەتەوە یەکگرتووەکانەوە ئەنجامماندا بگەنە ئێرە.
ئەم پرۆژەیاسایە هەوڵ دەدات ڕێگا لەو کەسانە بگرێت کە لە ڕێگەی نایاساییەوەو بەبەلەمە چوپەكان، دەیانەوێ بێنە ئەم وڵاتەو وەك تاوانبار مامەڵەیان لەگەڵ بكرێ، کە لەبنەڕەتەدا سەرەتاییترین مافی مرۆڤ- مافی ژیان لە سەلامەتی و شکۆمەندیە.
لەبەر ئەوەیە کەمن زۆر بەنیگەرانی دەزانم، ئەو پڕۆژەیاساو ئەوە بیری خەڵکی وەک ئێمە دەهێنێتەوە، کەبێ گوێدانە ئەوەی کە ئێمە چەند بەشداریمان بەڕێوەچونی جومگەكانی ژیان لەم وڵاتە كردووە، هێشتا هەست بەهاووڵاتی پلە دوو دەکەین.
دەزگای خزمەگوزاری تەندروستی (ئێن ئێچ ئێس) نمونەیەکی باشە بۆ ئەوەی ببینین كەئەم ووڵاتە چەندە فرە کولتورە. ئەگەر من تەنها بگەڕێمەوە بۆ هەر ڕۆژێک لەناو ئەو شوێنانەی کەلە ئێن ئێچ ئێس،کارم لەسەر کردووە وەک خوێندکارێکی پزیشکی، یان پزیشک - ناتوانم بیر لەكەسێك بکەمەوە یان ئەندامێکی تری ستافەکان كەخەڵكی ووڵاتێكی دیكە نەبووبێ.
لەكۆتایدا دكتۆر بنار تاڵەبانی، نوسیویەتی; من و خێزانەکەم هەموو شتێكی ژیانمان تەرخان دەكەین بۆ خزمەتكردنی ئەم ووڵاتە سەرسوڕهێنەرە، چونكە كاتێك هیچمان نەبوو، ماڵێکی میهرەبانی پێ بەخشین.
بەڵگەکانیش دیارن و ڕەنگیان داوەتەوە كەدەریدەخات، کۆچبەران و پەنابەرو و پەناخوازان، زۆر زیاتر لە ئەوەی وەری دەگرن، دەیخزێنە ناو ئابووریی ئەو ووڵاتەوە.
بەگوتەی تاڵەبانی، دایکی لەبواری پەروەردە كاردەكات، خوشکەکەی ئەفسەری پۆلیسە و براکەی پارێزەرە. وە دەڵێ; ئێمە بەردەوام دەبین لە بەسەربردنی هەموو ژیانمان بۆ دانەوەی ئەو میهرەبانییەی کەلەكاتی پێشوازیکردن و بەخشینی لە
ماڵێكی نوێ پێانداوین.
بەڵام هەرچۆنێکش بێت، پڕۆژەی نیشتمانی و سنوورەکان ئەوەمان وەبیردەهێنێتەوە، کەگرنگ نییە خەڵكی وەك ئێمە چی بکەین، یان چەندە بەزەحمەتی کار بکەین، دواجار ئێمە بەتەواوی سەر بە ئێرە نین و بەو ووڵاتەوە پەیوەست نین، چونكە دەوڵەت دەتوانێت لەهەركاتێكدا هەمووی پوچەڵ بكاتەوە.
https://metro.co.uk/2022/01/18/i-received-an-mbe-for-my-work-during-covid-but-as-a-refugee-i-feel-unwelcome-15937705/