ئا: ئاوێنە

جموجۆلەکانی ئەمدواییەی جەکدارانی توندڕەوی دەولەتی ئیسلامی "داعش"، کاکەییەکانی سنوری پارێزگای کەکوکی نیگەران کردوە، ئەوان هەست دەکەن دیسان لەبەردەم مەترسی پەلاماردان‌و کوشتاردان، هێزێكیان بۆ بەرگری كردن لەخۆیان دامەزراندوە.

ساڵی ٢٠١٤. پاش ئەوەی دەوڵەتی ئیسلامی لەعێراق‌و شام ناسراو بەداعش، كەمایەتییە ئێزیدی‌و مەسیحی‌و شەبەكەكانی كردە ئامانج، كاكەییەكانی سنوری گوندەكانی دەوروبەری كەركوك چەكیان هەڵگرت‌و رایانگەیاند  "ئامادەن رووبەڕووی هەر هێرش‌و پەلاماردانێك ببینەوە"، پەیڕەوانی ئەم ئایینە کۆن‌و رەسەنە سەڕەرای ئەوەی لەبەردەم مەترسی لەناوچون‌و کوشتاردا بون، بەڵام ئامادە نەبون ناوچەکانیان چۆڵ بکەن‌و بەشدارییەکی کارایان کرد لەبەرەنگاربونەوەو کۆتاییهێنان بەدەسەڵاتی داعش لەدەروبەری کەرکوکدا. ئێستاش کە داعش دەستی بەجموجۆڵ کردوەتەوە،  هاوڵاتیانی گوندە كاكەییەكانی سنوری كەركوك "وەردەك‌و تۆپزاواو زەنقر‌و نۆ گوندی دیكە چەكیان هەڵگرتوە بۆ بەرگری كردن لەگوندەكانیان، ڕەجەب عەلی كە وەك نوێنەرایەتی ئەو گوندە كاكەییانە بۆ ئاوێنە دوا، و وتی "پاش ئەوەی كە لەلایەن تیرۆرستانەوە هێرش كرایە سەر برا ئێزیدیەكانمان‌و بەچەندین شێوە ئازارییان پێگەیاندن‌و قوربانیەكی زۆریان لێكەوتەوە، ئێمە بەژن‌و پیاومانەوە چەكمان هەڵگرتوەو لەماڵ‌و گوندەكانمان دەمێنیینەوە، چونكە دڵنیاین چییان لەبرا ئێزیدیەكانمان كرد بەو شێوەیەش لەگەڵ ئێمەی دەكەن، چونكە ئێمەش هەڵگری كتێبی پیرۆزی خۆمانین‌و كەمینەین".
 
 لەسایەی ئەم دۆخەدا كە ناوچەکانی کەرکوک‌و دیالەی تێکەوتوەو چەكدارەكانی داعش جموجۆڵیان دەستپێکردوەتەوە، مەترسییەكی گەورەیان لەسەر كەمایەتییە ئایینی‌و نەتەوەیی‌و ئتنی‌و مەزهەبیەكان دروستكردووە، لەناو كاكەییەكاندا كچان‌و ژنانیش ئامادەن بەرگری لەخۆیان‌و ولاتەكەیان بکەن، لەبەرئەوەی پرۆسەی دەستگیركردن‌و رفاندنی كچانی ئێزیدی هێشتا لەیادەوەرییاندا زیندوەو نیگەرانییەكی گەورەی لەناو ژن‌و كچانی کەمایاتەەکانی مەسیحی‌و کاکەیی‌و شەبەک‌و سابیئەکان دروستكردووە.

بەپێی زانیاریەكانی ئاوێنە، كاكەییەكان نیگەرانن لەوەی دەستببرێت بۆ نزرگەی شەخس‌و پیری كاكەییەكان‌و هەوڵی تەقاندنەوەیان بدرێت لەلایەن ئەو گرووپانەوە، بۆیە بەهاوکاری لایەنە پەیوەندیدارەکانی هەرێم لەئامادەباشیدان بۆ هەر حاڵتێكی لەناكاوو بەردەوام شوێنە پیرۆزەكانیان دەپارێزن، كە بەشێوەیەكی سەرەكی مەرقەدو نزگەی شەخس‌و شوێنە پیرۆزەكانیان دەكەوێتە ناوچەكانی هاوارو هەوارەكۆن‌و داری توو.

كاكەییەكان  لەكوردستاندا بەچەند ناوێك دەناسرێن: "یارسان"، "ئەهلی هەق"، "عەلی ئیلاهی"‌و "عەلەوی"، مێژووی سەرهەڵدانی ئایینەكەیان بەوردی روون نییەو لەمبارەوە بۆچوونی جیاواز هەیە، هەندێك سەرچاوە ئاماژە بەوە دەكەن كە ئاینی یارسان یان ئەهلی هەق بەشێك بوە لەئاینی زەردەشت‌و میتراییەكان، چونكە ئەم ئایینانە زۆر لێكەوە نزیكن‌و بۆ نمونە هەریەكەیان ڕۆژو ڕووناكی‌و ئاگریان خۆشویستوەو موقەدەس بوە بەلایانەوە.

شوێنی جوگرافی ئاینی یارسانەكان لەڕۆژهەڵاتی كوردستاندا هەمەدان‌و داڵاهۆو قەسری شیرین‌و كرماشان‌و جوانڕۆیەو لەوێشەوە درێژدەبێتەوە بۆ ناو سنوری هەرێمی كوردستان‌و هەورامان‌و هاوارو هەوارەكۆن‌و داری تۆوو هەڵەبجە، هەروەها كاكەییەكان لەموسڵ‌و كەركوك‌و زەنقڕو پاشان هەولێرو سلێَمانی‌و كۆیەو خانەقینیش بەڕێژەی جیاواز هەن.