هەمیشە لەو کۆمەڵگایانەی فکر لە پانتای ژیان و کایەی کۆمەڵایەتی و سیاسیدا بە خراپترین شێوە خراوەتە پەراوێزی سەرجەم حیسابات و خەون و خەم و خەیاڵ و دانانی ستراتیژی کارکردن و مامەڵەی رۆژانەوە، هەرگیز پەنا بۆ ئارگۆمێنت گۆڕینەوەو زمانی گفتوگۆو دانوستان و نەرمی و نیانی نابردرێت. لەم جۆرە کۆمەڵگایانەدا هەمیشە جۆرێک لە هەستی رقاوی و بوغزو حەماس و تووڕەیی و هەڵچوون و تەقینەوە زاڵە بەسەر جۆری مامەڵەی تاکەکان لەگەڵ یەکتر و کایەی ژیان و پێکهێنەرەکانیدا.
کۆمەڵگای پڕ چەک بەوە دەناسرێتەوە بەردەام وەک بەرمیلێک و چەندین بەرمیلی بارۆتی تر و چەک و جبەخانەی جۆراوجۆری وێرانکەر، ئامادەیی دروست کردنی رووداوگەلی دڵتەزێن و نانەوەی گرژی و ئاڵۆزی و تراژێدیای هەیە و ئەشێ لە چرکەساتێکی چاوەروان نەکراودا دۆخێکی پڕلە گرژی و کارەسات و خوێن رشتن و شڵەژان و قەرەبوونەکراوی ناجۆر دروست بکات، چارەسەری مەحاڵ بێت.
ئامادەیی چەک بە هەموو جۆرەکانیەوە لەم کۆمەڵگایانەدا تەنیا ئامرازێک نیە بۆ بەرگری کردن لە خود و خێزان و ئارامی و سەروماڵ و سەروەت و سامان، بەڵکو ئامرازێکی کاریگەرە بۆ سەپاندنی بیروڕای بەرتەسک و هەژمونی گرووپ و بەرژەوەندی و دروست کردنی دۆخێکی نائەمنی تایبەت بە بیانووی پاراستنی ئاسایشەوە. بە واتایەکی تر سوکایەتی کردن بە چەمکی“ ئاسایش و هێمنی” بە ناوی خودی ئاسایشەوە.
لەو کۆمەڵگایانەی دیاردەی چەک هەڵگرتن لە دیاردەوە بووە بە حاڵەت و لە حاڵەتیشەوە بووە بو کولتورێکی زاڵ و هێمای شانازی کردن و خۆبادان، زۆر ئەستەمە فکر بتوانێ لە مەیدانی زۆرانبازێدا لەگەڵ تەوژمی بەرفراوانی کولتوری زاڵی “ چەکداری” بکەوێتە گفتوگۆوەو دۆخێک بێنێتە ئاراوە کۆمەڵگا قەناعەت بەوە بکات، کۆمەڵگا بە بێ چەک جوانتر و باڵاترو شارستانیترو بەنرخترو بەهادارترە .
بەکارهێنانی چەک لە بری ئارگۆمێنت هێنانەوەو گۆڕینەوەی بیروڕاو گفتوگۆی نەرم بە ئاڕاستەی چارەسەر کردن یا نزیک کردنەوەی بیروڕاو ئایدیاکان، یەکسانە بە لە جوانی خستنی مرۆڤ و کۆمەڵگاو درێژەدان بە پرۆسەی بێنرخ کردنی سەرجەم ئەو شتانەی مرۆڤ بە “ مرۆڤایەتیەوە” دەبەستنەوەو مایەی شانازیکردنن.
ماهیەتی خودی چەک لە کۆمەڵگای پڕ چەک، گرێدراوی ئەو پێشینە کولتوری و سیاسی و ڕێبازو واقع و نەریتەیە تاکەکانی لەسەری ڕاهاتوون و پەروەردەکراون و دیاردەی بێ چەکی لە خەیاڵدانی تاکەکان بەرامبەرە بە داماڵینی کەسایەتیان لە هێزو دەسەڵات و گەورەیی و جوانی و باڵادەستی و خۆبەدەستەوەدانێکی فیزیکی و سازش و مل دان بۆ خواستێکی نەخوازراوەوە.
فکر لێرەدا تا ئاستێکی یەجگار نزم دابەزیوەو بە هیچ شێوەیەک دەرفەتی ئەوەی پێ نابەخشرێت لە گۆڕەپانی ململانێکاندا رۆڵ بگێڕێ و بکرێ بە ئامرازێکی چارەسەرو بەلادادانی ناکۆکیەکان و هێنانە ئارای دۆخی دڵنیایی و دڵنەوایی گشتی و پاراستنی بەهاکانی کۆمەڵگا.
لە کۆمەڵگای پڕ چەکدا، چەک و دیاردەی چەکداری لە چەشنی شوناس و پێناسی پێگەی کۆمەڵایەتی و هێزەدەسەڵات و باڵادەستی و هەژمونگەراییەوە، وێنای بۆ دەکرێ. چەک یەکسانە بە “ هێز “و بێ چەکیش یەکسان کراوە بە “بی هێزی“ و هێمایەکی خراپی سایکۆلۆجیە بۆ پەراوێز کەوتن و حیساب بۆ نەکردن و کرچ وکاڵ بوونەوەی پێگەو دەسەڵاتی تاکی بێ چەک لە کۆمەڵگای پڕ چەکدا.
لەمجۆرە کۆمەڵگایانەدا هەموو جۆرە دەرفەتەکانی گفتوگۆ و ڕاگۆڕینەوەو دانوستان، نەک هەر لە رەوتی ژیان و پرۆسەی سیاسی و کۆمەڵاتیدا ژێر پێ دەخرێن، تەنانەت مێدیاش بە هەموو باڵەکانی و پەروەردەوئایینیش بە گشت تەوژمەکانیەوە دەکەونە ژێر کاریگەریە فرە رەهەندو بەهێزەکەی زاڵبونی عەقڵیەتی گشتی و بڵاوکردنەوەی کولتوری چەکداری.
بەم شێوەیە بەها جوانە کۆمەڵایەتی و نەریتە کۆپەسەندە گشتیەکان هیچ رۆڵ و کاریگەری و نرخێکیان بۆ ناهێڵرێتەوە.
دواجار واقعێک دێتە کایەوە، ڕای گشتی زیاتر بەلای زاڵکردن و پەرەپێدانی کولتوری “ چەک هەڵگرتنە” تا پاراستنی ئاسایشی کۆمەڵگاو خێزان و گەشەو پێشکەوتن و نەهێشتنی دیاردەی چەکداری و داماڵینی کۆمەڵگا لە چەک، لەرێگەی گفتوگۆو فکرو ڕاگۆڕینەوەوە.