ڕزگار ئاکرێی
rezgar1@yahoo.com
www.rezgar.com
پێشکەشکردنی کتێب: ژیریی دەستکری سەرمایەداری، بەرەنگارییەکانی چەپ و بەدیلی گونجاو: تەکنەلۆژیا لە خزمەتی سەرمایە یان ئامرازێک بۆ ئازادی؟
چەپی سەربەخۆ، ئارەزوومەند بە چەپ و شۆڕشی تەکنەلۆژیا، و وەک شارەزا لە پەرەپێدانی سیستەم و حوکمڕانی ئەلیکترۆنی کار دەکات.
کتێبەکەم “ژیریی دەستکری سەرمایەداری، تەحەداکانی چەپ و بەدیلی گونجاو: تەکنەلۆژیا لە خزمەتی سەرمایە یان ئامرازێک بۆ ئازادی؟” بە زمانی کوردی، عەرەبی، ئینگلیزی و زمانە تر بڵاو کراوەتەوە. ئەم کارە باسی کێشەی ژیریی دەستکر بە تایبەتی و تەکنەلۆژیا بە گشتی دەکات لە چوارچێوەی خەباتی چینایەتی لە سەردەمی دیجیتاڵدا. ئەم کتێبە باس لە کاریگەرییەکانی AI دەکات لەسەر بوارە جۆراوجۆرەکان، لە ئابوورییەوە تا سیاسەت، و لە کەلتوورەوە بۆ بیرکردنەوە، لە ژێر سیستەمی سەرمایەداری هاوچەرخدا. ئامانجی ئەم کتێبە پێشکەشکردنی شیکارییە چەپەکانی ژیریی دەستکرە و بەدیلی پێشکەوتووخواز بۆ بەکارهێنانی AI پێشنیار دەکات. تەکنەلۆژیا، دوور لە هەژموونی سەرمایەداری کە بەکاری دەهێنێت بۆ زیادکردنی قازانج و پتەوکردنی کۆنتڕۆڵ، لەسەر حسابی کرێکارانی بیر و دەست.
ناوەڕۆکی کتێبەکە لەسەر ئەم خاڵانەی خوارەوە دامەزراوە:
1 دابەشبوونی دیجیتاڵی نێوان چەپ و سەرمایەداری
دابەشبوونی دیجیتاڵی نێوان چەپ و سەرمایەداری تەحەدایەکی گەورەیە لە سەردەمی دیجیتاڵدا، کە بۆشایی دیجیتاڵی لەلایەن کۆمپانیا گەورەکانی تەکنەلۆژیا و وڵاتانی سەرمایەداریدا. لە کاتێکدا ئەم هێزانە توانای فیزیکی و تەکنیکییان هەیە بۆ ڕێنمایی و شێوە پێدانی لایەنە جۆراوجۆرەکانی تەکنەلۆژیا و ژیریی دەستکر، بەڵام چەپ لە زۆربەی بەشەکاندا لە پێگەیەکی لاوازدا دەمێنێتەوە و بەدەست دابەشبوونێکی دیجیتاڵی ئاشکراوە دەناڵێنێت. لەم چوارچێوەیەدا، بارودۆخی ئێستای چەپ بە “مێروولە ڕووبەڕووی فیل” دەچێت. ناتوانێت لەم بوارە گەورە و خێرایەدا لەگەڵ هێزە سەرمایەدارییەکان بگونجێت. ئەم دابەشبوونە دیجیتاڵییە تەنها بە نەبوونی ئامرازی تەکنیکی نییە، بەڵکو ڕەنگدانەوەی لاوازییەکی نەخوازراو لە دیدگای سیاسی و ڕێکخراوەیی بۆ بەکارهێنانی ئەم ئامرازانە لە خزمەتی خەباتی چەپدا
2 نەخوێندەواری دیجیتاڵی
نەخوێندەواری دیجیتاڵی تەنها نەتوانینی بەکارهێنانی ئامرازی دیجیتاڵی دەگەیەنێت، بەڵکو نەتوانینی تێگەیشتن لە چۆنیەتی کارکردنی ئەم ئامرازانە و کاریگەرییان لەسەر ژیانی ڕۆژانە، تاکەکان و خەڵک. بە شێوەیەکی گشتی، ڕێکخراوە چەپەکان زۆرجار ئامرازی تەکنیکی کەمە یان بەکارهێنانیان تا ئێستا سنووردار و سەرەتاییە، ئەمەش توانای کاریگەرییان لەسەر هۆشیاری گشتی سنووردار کردووە. هەروەها ڕاهێنانیان بۆ تێگەیشتن لە پێکهاتەی سیستەمە دیجیتاڵییەکان لە ڕێگەی هۆشیارییەکی ڕەخنەگرانە لەو ئایدۆلۆژیایانەی کۆنتڕۆڵیان دەکەن. ئەم پرۆگرامانە دەبێت جەخت لەسەر دابینکردنی ئەندامان نەک تەنها ئامرازی تەکنیکی، بەڵکو توانای تێگەیشتن لە بوارە سیاسی، ئابووری و تەکنەلۆژییەکان بکەن کە تەکنەلۆژیا پێکدەهێنن و یارمەتیدەر بن بۆ خزمەتکردنی ئامانجەکانی یەکسانی و دادپەروەری کۆمەڵایەتی. نەخوێندەواری دیجیتاڵی چەپ دەخاتە دۆخێکی لاوازەوە بەرامبەر ئەو تەحەدایانەی سەرمایەداری دیجیتاڵی دروستی دەکات و بەربەستێک پێکدەهێنێت بۆ ئەوەی کاریگەری هەبێت لە سەردەمی دیجیتاڵدا. بۆیە پێویستە تواناکانی ئەندامان و سەرکردەکان و ڕێکخەرەکانی ڕێکخراوە چەپ و گشتییەکان لە ئاستە جیاوازەکاندا لەسەر ئامرازەکانی سەردەمی دیجیتاڵی مۆدێرن ڕاهێنان و پەرەپێدان بکرێت بۆ ئەوەی بتوانن ڕووبەڕووی هەژموونی دیجیتاڵی ببنەوە.
3 پەرەپێدانی توانا و لێهاتوویی تەکنیکی چەپ وەک پێویستییەکی خەبات پەرەپێدانی
توانا چەپەکان لە بواری تەکنیکیدا بۆتە پێویستییەکی ستراتیجی هاوتەریب لەگەڵ پەرەپێدانی توانای سیاسی و ڕۆشنبیری و ڕێکخراوەیی و میدیایی و جەماوەری. هەروەک چۆن هێزەکانی چەپ ناتوانن پشت بە میدیای سەرمایەداری ببەستن و لە هەمان کاتدا هەوڵ بدەن میدیای سەربەخۆی خۆیان دابمەزرێنن و لەگەڵ پەرەپێدانی بیروڕا و سیاسەت و ئامرازە ڕێکخراوەییەکانی خۆیان سەربەخۆ لە ئامرازەکانی هەژموونی بۆرژوازی ، دەبێت ئەوەش بزانن کە شەڕیان لە دژی سەرمایەداری دیجیتاڵی بە ئامرازەکانی ڕکابەرەکانیان ناکرێت . بۆتە ئۆتۆنۆمی تەکنەلۆژیا مەرجێکی بنچینەیی کە تەواوکەری سەربەخۆیی ڕۆشنبیری و سیاسی و ڕێکخراوەییە. ناکرێت قسە لەسەر ئازادی ڕاستەقینە یان بنیاتنانی پڕۆژەی سۆسیالیستی ڕادیکال بکرێت، لە کاتێکدا ڕێکخراوە چەپەکان لە ڕێگەی ئامرازەکانی ژیریی دەستکر کە لەلایەن وڵاتانی گەورە و کۆمپانیا سەرمایەدارییەکانەوە بۆ خزمەتی بەرژەوەندییەکانیان پەرەپێدراوە، سانسۆر و کۆنتڕۆڵ و چاودێری ورد دەکرێن. چۆن بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی دەتوانێت ئامراز و پرۆگرامەکانی خۆی دابڕێژێت و ڕێکبخات و بنیاتنانی ئەو سیستەمانەی کە بۆ لاوازکردنی داڕێژراون یان لانی کەم بۆ پاڵاوتن و سنووردارکردنی گوتارەکەی و کەمکردنەوەی بڵاوبوونەوە و کاریگەرییەکەی داڕێژراون؟ ئایا ئەوانەی بۆ گۆڕانی سۆسیالیستی دیموکراتی دەجەنگن دەتوانن ئەوە قبوڵ بکەن کە لێدوان و جوڵە و شیکردنەوەکانیان بۆ هۆشیاری جەماوەریان لە ژێر ڕەحمەتی ئەلگۆریتمەکاندایە کە خزمەت بە لۆژیکی بازاڕ دەکەن و زاڵبوونی چینی سەرمایەداری لە فۆرماتی دیجیتاڵی پێشکەوتوودا بەرهەم دەهێننەوە؟
4 ڕۆڵی گەنجان لە گۆڕان و گەشەپێدانی دیجیتاڵی
گەنجان یەکێکن لە توخمە سەرەکییەکانی برەودان بە گۆڕان و گەشەپێدانی دیجیتاڵی لەناو ڕێکخراوە چەپەکاندا. لەبەر ڕۆشنایی ئەو گۆڕانکارییە خێرایانەی لە جیهانی دیجیتاڵدا ڕوودەدەن، ڕۆڵی گەنجان لە کەمکردنەوەی نەخوێندەواری دیجیتاڵی لەناو پارتە چەپەکاندا گرنگ بووە. گەنجان بڕبڕەی پشتی هەر گۆڕانکاری و گەشەپێدانی دیجیتاڵی پێکدەهێنن کە لە نێو ڕێکخراوە چەپەکاندا ڕوو بدات. زۆرێک لە گەنجانی ئەمڕۆ توانای ئەوەیان هەیە بەهێزکردنی گەنجان لە نێو ڕێکخراوە چەپەکاندا پێشمەرجێکە بۆ گونجاندن لەگەڵ سەردەمی دیجیتاڵ و سوودوەرگرتن لە ئامرازە تەکنیکییەکان بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی هەژموونی دیجیتاڵی سەرمایەداری، چونکە توانای پەرەپێدانی ئامرازی نوێی خەباتیان هەیە کە توانای ڕێکخستن، بەگەڕخستن و کاریگەری لەسەر ڕای گشتی باشتر دەکات. هەروەها دەتوانن داهێنان و داهێنان بخەنە ناو میتۆدەکانی خەباتی چەپەوە. گەنجان دەتوانن چالاکانە بەشداری بکەن لە بەڕێوەبردنی ئەم گۆڕانکارییە دیجیتاڵییە لەناو پارتە چەپەکاندا بەهۆی توانای بەرزیان لە بەکارهێنانی تەکنەلۆژیا بۆ زاڵبوون بەسەر بەربەستەکانی سەرمایەداری دیجیتاڵ. پێویستە کار بۆ لابردنی هەموو بەربەستە ڕێکخراوەیی و سیاسییەکان بکرێت کە ڕێگرە لە چوونە ناو ڕێکخراوە چەپەکان و مانەوە لە ڕێکخراوە چەپەکاندا و نەرمییەکی گەورە نیشان بدرێت لەگەڵیاندا، بەگوێرەی گەشەی مەعریفی و هۆشیاریی دێموکراسییان.
5 ئینتەرناسیۆنالی چەپی دیجیتاڵی
گرنگی بنیاتنانی ئینتەرناسیۆنالی چەپی دیجیتاڵی بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی هەژموونی ژیریی دەستکر و تەکنەلۆژیای گشتی کۆمپانیا گەورەکانی تەکنەلۆژیا و وڵاتانی سەرمایەداری. ئەم ئینتەرناسیۆنالیزمە دیجیتاڵیانە پێویستییەکی ستراتیژین بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی هەژموونی سەرمایەداری لە بۆشایی دیجیتاڵدا، چونکە ئەم زلهێزانە کۆنتڕۆڵی خۆیان بەسەر ئامرازەکانی تەکنەلۆژیا دەسەپێنن و چەوساندنەوە و خەباتی چینایەتی قووڵتر دەکەن. ئینتەرناسیۆنالیزمی دیجیتاڵی لێرەدا بە مانای هاوپەیمانی چەپ و پێشکەوتووخوازی جیهانییە، سنووری جوگرافیای و دابەشبوونی ڕۆشنبیری تێدەپەڕێنێت. وەک ئینتەرناسیۆنالیزمی چەپ بە پەرەپێدانی هاوکاری نێوان ڕێکخراوە چەپەکان لە سەرانسەری جیهاندا، ئەم نێودەوڵەتیانە بەشداری دەکەن لە پەرەپێدانی تەکنەلۆژیای جێگرەوەی بەشداربووان و سەرچاوە کراوەکان کە دڵنیایی دەدەن کە تەکنەلۆژیا لە خزمەتی کۆمەڵگادایە و بەرەو دادپەروەری کۆمەڵایەتی و یەکسانی ئاراستە دەکرێت. ئەم هاوپەیمانییە دیجیتاڵییە دەبێت جیاوازی ئایدیۆلۆژی نێوان تەوژمە چەپە جیاوازەکان تێپەڕێنێت، بەتایبەتی لەم بوارەدا و جەخت لەسەر ئامانجی هاوبەش بکات: دەرهێنانی تەکنەلۆژیا لە چنگی سەرمایە و گۆڕینی بۆ ئامرازێک بۆ ئازادی بەکۆمەڵ.
6 ژیریی دەستکر لە ژێر سایەی سەرمایەداریدا
سەرەڕای ئەو توانا زۆرەی کە ژیریی دەستکر هەیە بۆ باشترکردنی ژیانی مرۆڤ، ئەمڕۆ بە شێوەیەک بەکار دەهێنرێت کە خزمەت بە کۆمپانیا گەورەکان و وڵاتانی سەرمایەداری دەکات و ئامرازێکی کاریگەرە لە چەوساندنەوە و کۆنتڕۆڵی دیجیتاڵی. ئەم ئەلگۆریتمانە کاریگەری لەسەر هەڵبژاردن و ئاراستەی ڕۆشنبیری تاکەکان هەیە، وایان لێدەکات ئامرازێکی هەژموونی ڕۆشنبیری کە بیرۆکەی سەرمایەداری و ڕاستڕەو بەرز دەکاتەوە، و یارمەتیدەرە لە هەڵوەشاندنەوە و سنووردارکردنی هزری چەپ و پێشکەوتووخواز سەرەڕای ئەوەش، AI بەکاردێت بۆ هاندانی جیاکاری بە هەموو شێوەکانی، هەم لە بازاڕی کار و هەم لە ژیانی ڕۆژانەدا، لەگەڵ بەهاکانی سەرمایەداری. هەروەها کاریگەری خراپی ژینگەیی هەیە و بۆ بەکارهێنانی تاوانکارانە بەکاردەهێنرێت، وەک پەرەپێدانی چەک و هەڵگیرسانی جەنگ.
7 جێگرەوەی چەپ بۆ ژیریی دەستکر بەدیلی
ئەم کتێبە پێشکەش کراوە تێڕوانینێکی چەپی پێشکەوتووخوازە بۆ ژیریی دەستکر، کە هەوڵ دەدات کۆنتڕۆڵی ئەم تەکنەلۆژیایە لە لایەن جەماوەرەوە بسەنێتەوە و ئاراستەی بکات بۆ خزمەتکردنی بەرژەوەندییەکانی کرێکاران و کرێکارانی دەست و بیر. AI دەبێت نەک تەنها بۆ باشترکردنی ژیان بەکار بهێنرێت، بەڵکو بۆ هەڵوەشاندنەوەی هەژموونی سەرمایەداری لە ڕێگەی سەرچاوەی کراوە و ئەپڵیکەیشنی چەپی شەفاف. زیرەکی دەتوانێت دەستکرد دەبێت بەکار بهێنرێت بۆ باشترکردنی کاری بەکۆمەڵ، بەرەوپێشبردنی دادپەروەری کۆمەڵایەتی و یەکسانی، و چارەسەرکردنی کێشەکانی وەک هەژاری، پەروەردە، تەندروستی و یەکسانی جێندەر، دوور لە لۆژیکی قازانج و چەوساندنەوە. AI دەبێت بەکار بهێنرێت بۆ بەدەستهێنانی دابەشکردنی دادپەروەرانەی سەرچاوەکان، دەستەبەرکردنی هەلی کاری یەکسان بێ گوێدانە باکگراوندێکی کۆمەڵایەتی و ئابووری، و تەنانەت بەشداریکردن لە کەمکردنەوەی کاتژمێرەکانی کار بەبێ کەمکردنەوەی مووچە. هەروەها دەتوانرێت ئامرازێکی کاریگەر بێت بۆ بەرەنگاربوونەوەی جیاکاری، چ جێندەر بێت یان نەژادی، لە ڕێگەی پەرەپێدانی سیستەمی هەڵسەنگاندن لەسەر بنەمای لێهاتوویی نەک لایەنگیری، پشتیوانی لە پاراستنی ژینگە، برەودان بە دیموکراسی و ڕێزگرتن لە مافەکانی مرۆڤ.
8 بەکارهێنانی هۆشیارانە و بیرمەندانەی AI ی ئێستا بەکارهێنانی
هێزە چەپەکان بۆ AI پێویستە بە وریاییەوە و بە ئەنقەست بەکار بهێنرێت. هەرچەندە ئەم تەکنەلۆژیایە بەرهەمێکی سەرمایەداری بێلایەنە بەڵام توانایەکی گەورەی هەیە کە دەتوانرێت بۆ دادپەروەری کۆمەڵایەتی بەکار بهێنرێت. ئەمە پێویستی بە بیرکردنەوەیەکی زانستی کراوە هەیە کە تەکنەلۆژیا وەک ئامرازێک دەبینێت کە دەتوانرێت بۆ پەرەپێدانی خەباتی سیاسی، گشتی، میدیایی و تەکنیکی بەکار بهێنرێت. ئەمە دەبێت لەگەڵ دڵنیابوون لە شەفافییەت و پاراستنی تایبەتمەندی ئەنجام بدرێت. داتا و چاودێریکردنی توند و تیژی مرۆڤ لەسەر بەکارهێنانی ژیریی دەستکر. هەر بەکارهێنانێکی چەپ لەم ئامرازانە دەبێت لە چوارچێوەی بەرەوپێشبردنی ئامانجە سۆسیالیستییەکان و پێشکەوتووخوازانە بێت، نەک جێگرەوەی کاری مەیدانی، بەڵکو پاڵپشتی و تەواوکەر بێت بۆ بنیاتنانی گۆڕانکاری کۆمەڵایەتی ڕادیکاڵ.
9 زمانی کتێب و بڵاوکردنەوەی ئەلیکترۆنی و مافی چاپ
زمانێکی سادە و ڕوون لە کتێبەکەدا بەکارهاتووە بۆ ئەوەی ناوەڕۆکەکە بگاتە فراوانترین بەش لە خوێنەران، بە ئامانجی ئاسانکردنی بیرۆکە تەکنیکییەکان بۆ ئەوەی هەمووان بتوانن لێیان تێبگەن، چ پسپۆڕی بێت یان ناپسپۆڕ. کتێبەکە لە لایەن دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی جیهانی “ئەمازۆن” بڵاوکراوەتەوە و هەروەها بە خۆڕایی لە ئینتەرنێتدا بەردەستە و بە شێوەی ئەلیکترۆنی بڵاو دەکرێتەوە بۆ ئاسانکاری بۆ گەیشتن بە زۆرترین خوێنەر بەبێ هیچ سنوورداریەک لە بەکارهێنانی. کتێبەکە بۆ هەمووان کراوەیە و بەکارهێنانی دەقەکانی بەخۆڕاییە، لەوانە بڵاوکردنەوە یان دووبارە بەکارهێنانەوە، لەگەڵ ئاماژەکردن بە سەرچاوەکە هەرکاتێک گونجاو بێت، بەڵام زۆرەملێ نییە.
10 دەرئەنجام:
شۆڕشی دیجیتاڵی ئێستا، سەرەڕای توانا زۆرەکەی، لە بەرژەوەندی قازانج و کۆنتڕۆڵی سەرمایەداریدا ئەندازیاری کراوە. بەڵام شەڕەکە هێشتا بەتەواوی چارەسەر نەکراوە، و سەرمایەداری جیهانێکی تەواو داخراوی دروست نەکردووە. هێشتا بوار بۆ بەدیلی چەپ هەیە، بە مەرجێک کارەکە بە ئاگایی و پلانی درێژخایەن بۆ جەنگێکی زۆر سەخت و ئاڵۆز ئەنجام بدرێت. بەرگری لە سەرمایەداری، بەتایبەتی لە قۆناغی دیجیتاڵیدا، تەنها ململانێ بۆ دەسەڵاتی ئابووری و سیاسی نییە، بەڵکو تێکۆشانێکە بۆ خودی هۆشیاری مرۆڤ: لە کۆتاییدا بانگهێشتتان دەکەم لە برەودان بە ئەڵتەرناتیڤی چەپ بۆ تەکنەلۆژیا و ژیریی دەستکر لە ڕێگەی دیالۆگ لەسەر مەسەلەکانی ژێر دەست، چونکە بیرۆکە و پێشنیارەکانی ئەم کتێبە تەنیا خاڵن بۆ دیالۆگی بەکۆمەڵ لە نێو ڕیزەکانی چەپدا. پەرەپێدانی ئەڵتەرناتیڤێکی پراکتیکی و کاریگەر پێویستی بە گفتوگۆی فراوان هەیە لە نێوان ڕێکخراوەکان و بزووتنەوەکان و کەسایەتییە چەپ و پێشکەوتووخوازەکان لە وڵاتانی جیاوازدا کە ببێتە هۆی پلانێکی کاری ڕوون و کارا. کاتێک ئەم بیرۆکانە دەخەمە ڕوو، ئامانجم دابینکردنی چارەسەری ئامادە نییە، بەڵکو کردنەوەی گفتوگۆیەکی زیندووە سەبارەت بە ئەولەویەتەکان، گفتوگۆیەک کە دەبێت بگۆڕێت بۆ بانگەوازێکی کراوە بۆ بەشداریکردن لە گەشەپێدانی دیدێکی چەپی دیجیتاڵی جێگرەوە، بۆ ژیریی دەستکر بە تایبەتی، و بۆ تەکنەلۆژیا بە گشتی، لە ڕێگەی هەوڵێکی چەپی کۆمەڵ، رێکخراو و سنووری تێپەڕاندووە.
کتێبەکە دەتوانرێت لەڕێگەی ئەم ناونیشانەوە بەدەست بهێنرێت:
لینکی بەخۆڕایی کتێبەکە لە ماڵپەڕەکەم.
کوردی
https://rezgar.com/books/i.asp?bid=5
عەرەبی
https://rezgar.com/books/i.asp?bid=3
ئینگلیزی
https://rezgar.com/books/i.asp?bid=4
لینکی کتێبەکە بە زۆر زمان (ئینگلیزی، ئەڵمانە، فەرەنسە، ئیسپانی، پورتوگالی، دەنمارکی، سویدی، نورویجی، هیندی)، لە ڕێگەی دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئەمازۆنی جیهانیەوە، بە کەمترین نرخ بڵاوکراوەتەوە:
https://www.amazon.com/stores/Rezgar-Akrawi/author/B0DY1BMMXW