دەمەوێت وەڵامێكی كورتی ئەم پرسیارانە بدەمەوە بۆ ئەوەی بیانكەمە دەرگایەك بۆ چونە ناو باسەكەوە . ئێمەی كورد چەندین ساڵە شۆڕشمان كرد بۆ ئەوەی بە مافەكانی خۆمان بگەین . هەر لەبەر ئەوە دوای ڕۆخانی دەسەڵاتی بەعس لە 2003 و پێكهێنانی حكومەتی نوێی عێراق ئێمەش بوینە بەشێك لە پێك هاتەی ئەوحكومەتە لە پێناوی بەدەستهێنانی مافەكانی گەلەكەمان .
بەڵام تا ئەمڕۆ هیچ دەسكەوتێكی نیشتمانیمان بۆ گەلەكەمان بەدەست نەهێناوە جگە لە بەرژەوەندی و دەسكەوتی تایبەتی بۆ دوو حیزبی سەرەكی كە لە لایەن هەردوو بنەماڵەی بارزانی و تاڵەبانییەوە خاوەندارێتی دەكرێن . نەك هەر هیچمان بەدەستنەهێناوە بەڵكۆ ئەم دوو بنەماڵەیە بازرگانی بەكێشەی كوردەوە دەكەن لە پێناوی بەرژەوەندی خۆیاندا .
كاتێك لەسەرەتادا ئێمەی كورد بەشداری حكومەتی بەغدامان كرد، حكومەتی بەغدا خاوەنی یەك سەرباز نەبو چونكە سوپای سەردەمی سەدام نەمابوو، ئێمەی كوردیش خاوەنی دەیان هەزار پێشمەرگەی ئازاو نەبەرد بوین ، پێگەی ئێمەی كورد زۆر بەهێز بوو بە هۆی هاوپەیمانانەوەو پێگەی حكومەتی عێراق زۆر لاواز . هەلی مێژویی زۆر باشمان بۆ ڕەخساو لەبەر ئەوەی ئێمەی كورد خاوەنی سەركردەی دڵسۆزی نیشتمان پەروەری شارەزا لە سیاسەتدا نەبوین ، نەتوانرا سود لەو هەڵە زێڕینانە وەربگێرێت .
ئێمە لە بەغدا خاوەنی پۆستی سەرۆكی كۆمارو جێگری سەرۆكی حكومەت و جێگری سەرۆكی پەڕلەمان و چەندین وەزیرو جێگر وەزیر و بەڕێوەبەری گشتی و دەیان ئەندام پەڕلەمان و پۆستی باڵا لە سوپای عێراق وەكو سەرۆكی ئەركانی سوپاو چەندین پۆستی تر بوین بەڵام خۆمان بۆ دنیامان سەلماند كە ئێمە بۆیە نەچوینە بەغدا پێداگری لەمافەكانی كورد بكەین ، بەڵكۆ بۆ وەرگرتنی پلەو پۆست و ڕازی كردنی لایەنگرانی دوو حیزبی دەسەڵاتدار . تا ئێستاش ئەوەندەی لەبەغدا شەڕە لەسەر وەرگرتنی پلەو پۆست ، ئەوەندە شەڕنییە لەسەر پێداگری لە وەرگرتنی مافەكانی گەلەكەمان.
شەڕی چەند ساڵەی كورد لەگەڵ ڕژێمە یەك لە دوای یەكەكانی عێراق زیاتر لەسەر خاكی كوردان بووە كە بەردەوام هەوڵی داگیركردنیان داوەو كوردیان لە زێدی خۆیان دەركردوەوخاك و ئاویان داگیر كردووە لە هەموو ئەوشوێنانەی كورد هاوسنوور بووە لە گەڵ عەرەبەكان هەر لە خانەقینەوە تا شێخان بە كەركوكی قودسی كوردانەوە . لە ساڵی 2003 ئێمە بەشدارین لە حكومەتی بەغدا بەڵام ئێمەی كورد شێوەیەكی جدی پێداگریمان نەكرد لەسەر جێبەجێكردنی مادەی 140 گێرانەوەی زەویە داگیر كراوەكان بۆ خاوەنەكانیان.
لە كاتێكدا داعش نیوەی عێراقی داگیر كرد ، كورد پێگەی زۆر بەهێز بوو بە هۆی هاوپەیمانانەوە و هەمووكەركوك و ناوچە كێشە لەسەرەكان كەوتنە ژێر دەستی كورد خۆیەوەو هەلێكی زێرینی بۆ هاتەپێشەوە بۆ گێرانەوەی ئەو زەویانە بۆ خاوەنەكانی كە كوردن . دوای كۆتایی هاتنی شەڕی داعش حكومەتی عێراقی خۆی بە هێزكردەوە بە پشتیوانی ئێران و داوای كرد ئەو ناوچانەی بە هۆی شەڕی داعشەوە كەوتونە ژێر دەستی هێزی پێشمەرگە دەبێ پاشەكشەی لێ بكەن بە كەركوكیشەوە .
مەسعود بارزانیش لە بری ئەوەی بە نێوەند گیری ئەمەریكاو هاوپەیمانان هەوڵ بدات كێشەكان كەمێك بە ئارامی چارەسەر بكات ، بڕیاریدا ڕیفراندۆم لە كەركوك و ناوچە دابڕێنراوەكان ئەنجام بدات .بڕیاری ڕیفراندۆم بڕیارێكی تاكەكەسی بوو لەلایەن مەسعود بارزانیەوە بێ وەرگرتنی ڕەزامەندی پەڕلەمان و گوێگرتن لەو هەموو دەنگە ناڕەزایەنەی ناوجەماوەری كورد ، كە هەموان پێیان وابوو كاتی ڕێفراندۆم نییەو كورد پشتیوانی نییە . لەسەروی هەمویانەوە ئەمەریكا لە ڕێگای وەزیری دەرەوەی وڵاتەكەیەوە نامەیەكی زۆر دوورودرێژیان بۆ بارزانی نوسی كە ڕیفراندرم نەكات و هیچ نەبێ بۆ ساڵیك دوای بخات و ئەوان دەبنە ناو بژیوان و گەرێنتی ئەدەن كە مافەكانی گەلی كورد فەرامۆش نەكەن . ئێرانیش لە ڕیگای قاسمی سڵێمانیەوە بە هەمان شێوە داوایان كرد ڕیفراندۆم نەكرێت و ئەگەر بیكەن ، دەبنە پاڵپشتی سوپای عێراق .
مەسعود بارزانی لە بری ئەوەی بەقسەی خەڵكی كوردستان و ئەمەریكا بكات و واز لەو كارە بهێنێت خۆی شین و مۆر كردەوەو لە لێدوانێكیدا بەم شێوەیە قسەی كۆد : مادام هەموتان پێتان ناخۆشە ڕیفراندۆم بكەم هەر ئەیكەم و ئەگەر ئەنجامی باش بوو ، ئەوە قازانجە بۆ كوردو ئەگەر باشیش نەبوو، بڵێن ئەو پیاوە شێتە .
ئێستا كە كەتنە گەورەكەی ئەنجامدا كێشەكە بەوە چارەسەر نابێت بلێن بارزانی هەڵەی كرد یان شێتە ، بەڵكو بەو بڕیارەی نیوەی زیاتری خاكی كوردستانی بەكەركوكەوە لە دەستداو تازە ئەگەر خۆشی بكوژێت ( كە هەرگیزئەوەندە ئازا نییە كاری ئاوا بكات ) تازە ناگەڕێتەوە . لە هەموی خرابتر موتمانەی ئەمەریكای لەدەستداو دوای ئەوە ناچاریش كرا دەستبەرداری پۆستی سەرۆكی هەرێم ببێت .
ڕێفرندۆم كراو زۆرینە لەگەڵ سەربەخۆیی بوون ، بەڵام هیچ وڵاتێك پشتیوانی لێ نەكردین و حكومەتی عێراق هێرشی كردە سەر كەركوك و ژمارەیەكی زۆر پێشمەرگە شەهیدبون و بەشێكی زۆری خەڵكی توزخورماتوش ئاوارەبون و هێزی پێشمەرگە پاشەكشەی كردوو تائێستا دەبێ لەدوورەوە بە ئاوێنەسەیری كەركوك بكەین . هەمو ئەمانە گەواهی ئەوە ئەدەن كە كورد میللەتێكی خێڵەكییەو سەركردەكانی سیاسەت نازانن و وا ئەزانن سیساسەت كردنیش وەكو ئاغایەتی دیوەخان وایە.
مەسعودبارزانی هەر سەرۆكی پارتییەو ئاغای دیوەخانەوهەر لە شوێنی خۆیەتی و مێشیشی میوان نییە . مەسعود بارزانی هەر بەوهەڵەیەوە نەوەستایەوە بەرامبەر بە كەركوك كاتێك هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك كرا ، بڕیار درا كورد هەموی بە یەك لیست بەشداری هەڵبژاردن بكەن ، بارزانی ئامادە نەبوو بەشدار بێت چونكە ئەو تێكدانی ماڵی كوردی بە میرات لە باوانیەوە بۆ ماوەتەوە . هەڵبژاردن كراو كورد زۆرینەی نەهێنا . بەڵام یەكێتی 5 كورسی هێناو بەڵام پارتی تەنها دوو كورسی . دوای هەڵبژاردنیش ئامادە نەبوو لەگەڵ یەكێتی بەیەكەوە بن و بوو بە هاو پەیمانی توركمان وعەرەب .
چۆن بۆ خاتری توركیا ڕیفراندۆمی كرد بۆ ئەوەی نیوەی خاكی هەرێم لە دەست بدەین ، بۆ ئەمەشیان لە بری لەگەڵ یەكێتی بەیەكەوەبن ، فەرمانی توركیای جێ بەجێ كردو چووە پاڵ توركمان و عرەبە ناڕازیەكان . كەواتە ئەمانە هەمویان گەواهی ئەوەن كە بنەماڵەی بارزانی بۆیە هەن بۆ ئەوەی هەمیشە ببنە ڕێگرلەبەردەم ئەوەی كورد بە مافەكانی نەگات ، نەك خەمحۆری كورد بن . دژایەتی پەكەكەو كوردانی ڕۆژئاواو داخستنی سنوور لەسەریان و لێدوانە ئابڕوبەرەكەی ئەم جارەی مەسرور بارزانی كە دەڵێت :
هێزەكانی سوریای دێموكرات نوێنەری هەموو كورد نین ، لە بەرامبەر لێدوانەكەی سەرۆكی فەڕەنسا كە دەلێت : كوردانی سوریا دۆست و هاوپەیمانی ئێمەن و زۆر هاوكارییان كردوین لە شەڕی داعشدا ، بۆیە دەبێ شوێنیان دیاربێت لە حكومەتی نوێی سوریادا ، ئەمانە هەمویان ئەوەمان بۆ دەسەلمێنن كە بنەماڵەی بارزانی گەورەترین بەربەستن لەبەردەم ئەوەی گەلی كورد بە مافەكانی خۆی بگات .
بەڵام با ئەوەمان لە بیر نەچێت هۆكاری هەموو ئەو تاوانانەی بەرامبەر بە میللتەكەمان ئەنجامدراون بەتەنها هەر پارتی و بنەماڵەی بارزانی نییەو لانی كەم لە سێ بەشی تاوانەكان بەشێكی لە ئەستۆی یەكێتی و ماجەلال خۆی بووە هەر چەندە ئێستا لە ژیاندا نەماوەو دوای مردن ناردنی ڕەحمەت باشە . ڕاستە یەكێتی خاوەن بڕیاری سەرەكی نەبووە ، بەلام هەمیشە بەشداری حكومەت بوون ، واتە پاروە چەورەكە . بۆیە دەبوو ئەگەر ئەوان خۆیان بە دڵسۆزتر زانیبێت لە پارتی و بەنەماڵەی بارزانی ، لە حكومەت بكشێنەوە . بەڵام هەمیشە بنەماڵەی بارزانی دەست پێشخەربون لە ئەنجامدانی خراپییەكان و ئەوان پشكی شێریان بەردەكەوێت.
هەرچەندە ڕابوردوو ناگەڕێتەوە بەڵام خەڵكی عاقڵ لە سیاسەتدا دەتوانێت سود لە هەڵەكانی ڕابوردوو وەرگرێت بۆ ئایندە . واتە ئەوهەڵە ستراتیجیانەی لە ڕابوردو ئەنجامت دان و زیانت لێیان كرد ، دوو بارەیان مەكەرەوە . با واز لە ڕابوردوو بهێنین و وای دانێین هەر هیچ ڕۆی نەداوە . باشە لەم بارودۆخەی ئێستادا دەبێ كورد چی بكات ؟.
هەموان دەزانن بارودۆخی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست وەكو گڕكانێكی گەورە تەقیوەتەوەو بەردەوام ئەكوڵێت و تا ئێستاش ئاگری گڕكانە بەردەوامەو دەورو بەری خۆی دەسوتێنێت . ئەگەر گڕكانەكە دامركایەوە گومانی تێدا نابێت هەموو شتێك ناچێتەوە دۆخی ڕابوردوی و گۆڕانكاری بەسەر ناوچەكەدا دێت . بەشار ئەسەد نەماو ئیسلامیەكان دەسەڵاتیان گرتە دەست . توركیا زۆر لەم دەسەڵاتەی ئێستا نزیكەو بۆتە جێگەی مەترسی بۆسەر كورد . غەزە خاپور كراو دانیشتوانەكەی دەربەدەركران .
ئیسڕائیل و ئەمەریكا براوەی شەڕی ئەمجارەن و بون بە خاوەنی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست . ئێران كە خاوەنی فراوان كردنی دەسەڵاتەكانی بوولە ڕۆهەڵاتی ناوەڕاست لە ڕێگای هیلالی شیعییەوە بە هاوكاری حیزبوڵلا و حەماس و حوسیەكان و حەشدی شەعبی عێراقی و بەشار ئەسەد كۆتایی بە هەمویان هات و ئێرانیش چووە قاوغەكەی خۆیەوە . ئێستا نەك ناتوانن هیچ بكەن بەرامبەر بەئیسڕائیل ، سەركردەكانیشیان خۆیان شاردۆتەوە لە ترسی كوشتن .
ئیسڕائیل وئەمەریكاو فەڕەنساوئەلمانیاو زۆر وڵاتی تری ئەوروپی تریش ئەوپەڕی دەستی هاوكاریان بۆ كوردانی سوریا درێژكردوەو وەكو هاوپەیمانی خۆیان لێیان دەڕوانن . ئەی ئێمەی كوردی عێراق لەكوێی ئەم هاوكێشەی ئێستای ڕۆهەڵاتی ناوەڕاستداین و دەبێ چی بكەین لەم بارودۆخە هەستیارەدا ؟.
بە هۆكاری ئەوەی ئێران كاریگەری لەسەر شیعەكانی عێراق هەبو ، هەمیشە هانی حكومەتی عێراقی ئەدا سوپای ئەمەریكا لەعێراق دەركەن . بۆ ئەمەریكاش زۆر گرنگە مانەوەی سوپاكەی لە عێراق چونكە عێراق جگە لەوەی گرنگی تایبەتی هەیە بۆ ئەمەریكا پردێكیشە بۆ گەیەشتن بە سوریا و گەیاندنی هاوكاری بۆ كوردەكان كە هاوپەیمانی ئەمەریكان .
لە هەمان كاتیشدا كوردانی عێراقیش گرینگی تایبەتیان بۆ ئەمەریكا چونكە ئەوانیش هەمیشە كێشەیان لەگەڵ حكومەتی مەركەزی هەیە . كەواتە كوردی عێراقیش تا ئێستا شانسی باشیان لەبەردەمدایە بۆ ئەوەی پەیوەندیكانیان لەگەڵ ئەمەریكا توندوتۆڵتر بكەن و هەوڵ بدەن كارێك بكەن كە بەرژەوەندیەكانی ئەمەریكاش لە گەڵ كورد یەك بگرنەوە .
دوای گۆڕانی بارودۆخی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و نەمانی بەشارئەسەد، بۆچونی شیعەكانی عێراقیش بەرامبەر ئەمەریكا گۆڕانی گەورەی بەسەردا هات . تا دوێنی بوو دەیانگوت هەرچی زووە دەبێ سوپای ئەمەریكا عێراق جێ بێڵێت ، ئێستا بەپێچەوانەوە خۆیان داوا دەكەن سوپای ئەمەریكا بمێنێتەوە .
پرسیار ئەمەیە : هۆكاری گۆڕانی ئەو بۆچونانەی شیعەكانی عێراق بەرامبەر بە ئەمەریكا چییەو لەكوێوە سەرچاوە دەگرێت . خۆیان دەزانن ئێران وەكو جاران ناتوانێت دەست لە كاروباری عێراقەوە وەردات . لە لایەكی تریشەوە شیعەكان ترسیان لە جموجۆڵی سوننەكان و داعشیش هەیە . كۆی هەموو ئەمانە جۆرێك لە ترس و ناسەقام گیری بۆ حكومەتی عێراقی زۆرینەی شیعە دروست كردبێت .
كەواتە دەتوانین بلێین لە ئێستادا حكومەتی عێراقی ئەو مەترسیەی جارانی لەسەر هەرێمی كوردستان نەماوەو ئەگەر كورد سیاسەت بزانێت و لە ئاستی كۆی گۆرانكاریەكانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بێت كە عێراقیش دەگرێتەوە ، هەلێكی باشی بۆ ڕەخساوە كە بە خۆیدا بچێتەوەو خۆی بەهێزبكاتەوە بۆ ئەوەی بتوانێت دەسكەوتی باش بەدەست بهێنێت. سروشتی ژیان وایە زۆر جاربە ڕیكەوت یا بە هۆی هەڵەی مرۆڤ خۆیەوە توشی ڕوداو یان كارەساتی چاوەڕوان نەكراو دەبێت و زیانی گەورەی بەردەكەوێت . بە پێچەوانەشەوە زۆر جار مرۆڤ هەلی زێڕینی بۆ دێتە پێشەوە ئەگەر وریابیت و لەبەرژەوەندی خۆی بیقۆزێتەوە دەسكەوتی گەورەی دەبێت .
بۆ نمونە : سەدام حوسەین هەڵەیەكی كردو كوەیتی داگیر كرد ، لە ئەنجامدا ئەمە بە نەمانی خۆی كۆتایی هات و دەسكەوتی زۆر گەورەش بۆ كورد كە بە خەویش چاوەڕوانی نەبوو . لەسەرخۆ سوتاندنی خاوەن عەرەبانەیەك لەتونس كۆی ئەو دەسەڵاتە گۆڕاو سەرۆكی تونس ڕای كردوو بەهاری عەرەبی بەدوادا هات و سیستەمی حوكمڕانی زۆر دەوڵەتی عەربی گۆرا .
ئیمەی كورد نەمانتوانی سودی گەورە لە كەوتنی سەدام و شەڕی داعشیش وەرگرین و بتوانین مافی میللەت بە گشتی زەویەداگیر كراوەكان بۆ خاوەنەكانیان بگێڕینەوە . كاتێك بەسەربەخۆیی نەوتمان فرۆشت لە بری ئەوەی ژێرخانی ئابوری بە داهاتەكەی بنیات بنێێن ، دەسەڵاتدران داهاتە كەیان بۆخۆیان دزی و تاڵانیان كردوو ، میللەتیشیان خستە ژێر قەرزەوەو بەناچاریش گەڕاینەوە ژێر دەستی بەغدا . كەواتە ئەگەر مروڤ خۆی هەبێت و ئامادەیی هەبێت بۆ سود وەرگرتن لە ڕوداوە چاوەڕوان نەكراوەكان ، دەتوانێت سودیان لێ وەرگرێت ، بەڵام كاتێك بێ ئاگابیت لە شێوازی گۆڕانكاری و سیاسەتی نێودەوڵەتی ، هەربە بیری خێڵەكیانە هەڵسو كەوتت كردو گوێت بۆ كەس نەگرت ، هەمیشە دۆڕاوی .
چۆن دەسەڵاتدارنی خۆپەرستی هەرێم ئەم هەلە زێڕینەشیان لە دەستددا ؟.
دوای ئەو هەمو بێ ئومێدی و بێ هێوایانەی حكومەتی هەرێم وگەڕانەوە بۆ بەردەرگای بەغدا و پاڕانەوە بۆ موچە ، لەم ڕۆژانەدا بەبێ ئەوەی لە خەوی كەسماندا بوبێت ، چۆن لە ئەنجامی هەڵەیەكی حەماسەوە ئیسڕائیل بوو بە كەڵەگای ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە هەمان شێوە هەر لەو زەمانەدا لەئەنجامی هەڵەیەكی سوپای عێراقەوە هەلێكی زێڕینمان بۆ هاتە پێشەوە .
ئەگەر خاوەنی سەركردەی كارامەو سیایەت مەداری بەتوانا بوینایە ، دەمانتوانی سودی ئێجگار گەورەی لێ ببین و دەسكەوتی باشیش بە دەست بهێنین. بڵاو بونەوەی هەواڵی پەلاماردانی سوپای عێراق بۆ سەر ئەو جوتیارانەی كەویستویانە زەویەكانیان بكێڵن لە كەركوك وڕاكێشانی جوتیارێك لەسەر تراكتۆرەكەی بە مل پێچەكەی ملیەوە، هیچی كەمتر نەبوو لە خاوەن عەرەبانەكی تونس كە دنیای هەژاند .
ئێمە پێشترڕونمان كردەوە كە حكومەتی عێراقی لە ئێستادا لە بارو دۆخێكی زۆر نا سەقامگیرو ترس و دڵە ڕاوكێدایە . لە لایەك ئەمەریكا هەڕەشەی حەلكردنی حەشدی شەعبی دەكات . لەلایەكی ترەوە ئێران دەیەوێت ئەوانە بمێننەوەو سودیان لێ وەرگرێت .
ترسی داعش و كێشەی نێوان سوننەو شیعەش بەردەوامە. ئێمەی كوردیش بەردەوام كێشەمان لە گەڵ حكومەتی مەركەزی هەیە . كەواتە چ شتێك لەوە گرنگتر دەبو ئەگەر كورد كێشەی ملپێچەكەی ئەوجوتیارەو هەموو خاوەن زەویە داگیركراوەكان بۆ خۆی نەقۆزێتەوەو گەورەی نەكات و هەموو ئیعلامی دنیای لێ ئاگادار نەكات، لە كاتێكدا ئەوەی سوپا كردویەتی نا یاساییەو لە دەرەوەی یاسایە نابی قابیلی قبوڵ بێت . دەبوو دەسەڵاتدارانی كورد ئەم ڕوداوە بكەن بە هەلێكی زێرین و بڕیاری كشانە لە حكومەتی بەغدا بدەن و تا ئەوكاتەی كێشەی ئەو زەویانە بە تەواوی و بە پێێ یاسای ژمارە 140 چارەسەر دەكرێن ، هەموو پەیوەندیەكانیان لەگەڵ بەغدا سڕبكەن . دەبوو بیكەنە هەرا كە سوپا بە فەرمانی كێ هێرش دەكاتە سەر جوتیارانی كورد . لەم كاتەدا كە ئەم ڕوداوە ڕویداوە سەیركەن :
ئەمەریكا داوا دەكات هەرچی زووە هەناردەی نەوتی هەرێم دەست پێ بكاتەوە . داوا دەكات هەرچی زووە چەكدارانی حەشدی شەعبی ، چەك بكەن . سەرۆكی ئەمەریكا نامەی تایبەتی بۆ نێچیر بارزانی ناردوەودەڵی ئێوە پشتیوانی ئێمەن . ئەگەر ئەو نامەیە هیچ ناوەرۆكێكی سیاسی گەورەشی نەبێت ، پشتیوانییەكی زۆر گەورەیە بۆ هەرێم لە ڕوی مەعەنەوییەوە . كەواتە لێرەوە دەردەكەوێت كورد بەردەوام هەلی زێرینی بۆ هاتۆتە پێشەوەو لەسەر ئاستی نێودەوڵەتیش حسابی بۆ دەكرێت ، بەڵام كورد خەڵكی سیاسی نییە سود لەو هەلانە وەرگرێت .
كی ناڵێت ئەگەر ڕوداوی جوتیارەكەیان ئەوەندە گەورە بكردبایە كە بگاتە گوێی ترامپ لەم كاتەدا كە فۆكسی گەورە لەسەر سەرۆك وەزیرانی عێراقە بۆ چەك كردنی حەشدی شەعبی و ئەویش ئەم مەسەلەیەی گەورە بكردایەو غەزەبی لە بەغدا بگرتایە . بەڵام كێشەكە ئەوەیە سەركردەكانی كوردانی باشوور تەنها بیر لە بازرگانی ئەكەنەوەو ئێستاش نازانن بۆچی چەندین ساڵە شۆڕش دەكەن و خوێنی كورد بە خۆڕایی دەڕێژن . ئەگەر ئێستا سەركردەكانی كوردد خاوەنی پەیوەندی بەهێزو لۆبییەكی باش بونایە ، دەتوانرا لە ڕێگای ئەوانەوە ئەم ڕوداوانە لەبەرژەوەندی كورد بقۆزرێنەوە .
سەیركەن لە سوریا كورد پشتیوانی باشی هەیەو حساباتی باشی بۆ دەكرێت . ئەوەتا حكومەتی توركیا لە ترسی گۆڕانكاریەكانی ناوچەكەو گەورەبونی كێشەی كورد لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی ، پەنایان بۆ سەرۆك ئاپۆ بردووە بۆ ڕێك كەوتن كە هەموو جیهان و ناوچەكە بە پەرۆشەوە لەچاوەڕوانیدان . توركیاو ئێران لە ئێستادا دژ بەیەكن و ئەگەر پەكەكەو توركیاش ڕیك نەكەون ، ئەوە دەرگای ئێران كراوە دەبێت بۆ یارمەتی پەكەو ئەوە سروشتی سیاسەتە ، دوژمنی دوژمنەكەم دۆستمە .
بەڵا زۆر جێگەی داخە كێ ئەم هەلە زێڕینانە بقۆزێتەوە بۆ بەرژەوەندی كورد . لەم كاتەدا ناوماڵی كورد وێرانەو لە بری ئەوەی ڕوداوی مل پێچەكە بەدنیا بگەیەنن ، پارتی و یەكێتی بچوكیان كردۆتەوە لە نێوان خۆیانداو مەسعود بارزانی بەدەنگێكی زۆر زوڵاڵ وەكو ئەوەی دەوڵەتی كوردی دروست كردبێت بە جوتیارە كوردەكە دەڵێت : ئەوە بزانە تۆ بەتەنها نێت ، بەڵێ گریمان تۆ پشتیوانی بویت پێم بڵی چی بۆ ئەكەی ، یان چیت بۆ كردووە ؟. ئەگەر ئەوەندە ئازا بویتایە هێزێكت كۆ بكردایەوەو خۆت پێشیان بكەوتیتایە ، ئەوە بروامان بە قسەكانت دەكرد .
ئەگەر تۆ ڕیفراندۆمت نەكردبایە ئەمە ڕوی ئەدا ؟. كەواتە موزایەدەی چی ئەكەی . تۆ پێشتر هەموو كەركوكیەكانت كردە قوربانی و ئێستا فرمێسكی تیمساحیان بۆ هەڵدەڕێژی ؟. مەسعود بارزانی لە بری ئەوەی ڕەخنە لە خۆی بگرێت كە بەهۆی بڕیاری ڕیفراندۆمەوە بە بەرچاویەوە بە مل پێچ جوتیاری كورد ڕادەكێشن ، دەیەوێت ئەمە گەورە بكات و بیخاتە ملی پارێزگاری كەركوكەوە كە كوردە و لەسەر پشكی یەكێتیەو ئەویش یەكێتی بە دوژمنی ڕاستە قینەی خۆی دەزانێت ، نەك حكومەتی عێراقی . باشە ئەمانە سەرۆك خێڵن یان سیاسەتمەدار ؟.
تۆ تازە نیوەی خاكی كوردستانت بە بڕیارێكی تاك لایەنە لە دەستداوە ئەگەر پارێزگاری كەركوك یەكێتی بێت یان پارتی یان هەر لە پشكی كوردیش نەبێت هەر وەك ئێستا دەبێت و ئەوە بارزانی بوو كوردانی كەرك و ناوچە دابڕێنراوەكانی كردە قوربانی خۆی ؟.
پارێزگار چ نرخ و بایەخێكی هەیە ، كە هێزی لە پشتەوە نەبێت . باشە تۆ سەرۆك كۆمارت هەیە ، جێگری سەرۆكی پەڕلەمانت هەیە ، ئەندامی پەڕلەمانت هەیە ، وەزیری و گوزیری زۆرت هەیە لە بەغدا ، كەواتە ئەمانە كاریان چییەو بۆچی لە بەغدان ؟. ڕۆژ لەوە ڕەشتر دەبێت تۆ خاوەنی پۆستی ئاوا باڵابیت لە بەغداو بە بەرچاوی دنیاوە ملپێچ بخەنە ملی جوتیارێكی كورد و بیانەوێت لەسەر زەوی باوك و بپیرانی دەری بكەن . ئەی ناڵێن : ماڵی سپی بۆ ڕۆژی ڕەش ، یان وەكو خەنجەرەكەی بەرپشتێنی كابرایان لێهاتوە . مەسعود بارزانی لە بری ئەوەی هەوڵ بدات ئەم هەلە بۆ بەرژەوەندی خۆی بقۆزێتەوەو گەورەی بكات ، ئەگەر ڕاستە خۆت بە دڵسۆزی كورد دەزانی ، وەرە ئەم هەلە بۆ خۆت و نەتەوەكەت بقۆزەرەوەوئەو هەڵە گەورەیەی پێشتر بەرامبەر بە كەركوك كردت، لەسەر خۆتی لابەرەو وەرە ئەم دەرفەتە زێڕینە لەدەست مەدەو وازلە بیركردنەوەی خێڵەكی دواكوتو بهێنەو وەرە كێشەی نێوان یەكێتی و پارتی و پارێزگاری كەركوك بكە بە كێشەی نیشتمانی و هەموو نەتەوەی كورد.
باشە كێ ئەم هەلە لەبەرژەوەندی كورد بقۆزێتەوە ؟. مەسعود بارزانی ئەوە بۆچونی دیارەو نەك كەركوك هەموو كوردستان دەكاتە قوربانی ئەوەی كە قسەی ئەو سەركەوێت چونكە ئەوە سروشتی ئاغای دیوەخانە . ئەوەتا كوڕەكەشی چ لێدوانێكی داوەو چۆن ئابڕوی كوردی بردووە . جەنابی سەرۆك كۆماریش گلەیی لێ ناكرێت كە زۆر ئاگای لەم كێشەیە نییە و خەریكی زیادكردنی موچەكەی خۆیەتی و دیارە وتویەتی ئەگەر ئێستا باسی كێشەی جوتیارانی كەركوك بكەم ، موچەكەم بۆ زیاد ناكەن . بە گشتی هەرچی فەرمانبەری كورد لە بەغدا هەیە ، هەمویان بۆ موچە لەوێن و بە هەمویان بایی سەلكە تورێك قازانجیان بۆ میللەتی كورد نییە.
كەواتە جارێكی تر دێمەوە سەرفەرمایشتە بەنرخەكەی مسس بیڵ ژنە سیاسەت مەداری ئینگلیز كە حەق وایە ئەم لێدوانەی بە ئاڵتون بنوسرێتەوە بۆ نەوە یەك لە دوای یەكەكانی كورد ڕەحمەت لەقەبرەكەی كەدەڵێت : میللەتی كورد میللەتێكی خێڵەكی دواكەوتون و هەموو بیركردنەوەكانیان بە میرات لە باوانی خێڵەكیانەوە بۆیان ماوەتەوەو هەر نازانن مانای سیاسەت چییە تا مومارەسەی بكەن .
هەمیشە خەریكی یەكتر كوشتتن و تۆڵەكردنەوەن لە یەكتری و كەسیان بە كەسیان ڕازی نین و ئەوەندەی رقیان لە خۆیانە ئەوەندە ڕقیان لە شەیتان نییە . لەگەڵ دوژمنەكانیان هەمیشە نێوانیان باشە بەڵام بەردەوام دوژمنی یەكترین . ئەوانە ناتوانن خۆیان حوكمڕانی خۆیانبن و دەبێ حوكمڕانیان بۆ دانرێت .
باشە ئەوەی مەسعود بارزانی بەرامبەر بە كەركوك كردی هەر لە ڕیفراندۆمەوە تا دەگاتە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاو دواجار چونە بەرەی عەرەب و توركمان بە دوو كورسیەوە ، بە ویژدانتان ڕاستی قسەكانی مسس بیڵ ناسەلمێنێت دوای 125 ساڵ. سەیركەن چونكە سەركردەی شڕرشی باشوری كوردستان خێڵەكی دوا كەوتون و ئاگایان لە سیاسەت نییەو تەنها بیریان لای كۆكردنەوەی پارەو تالانكردنی سامانی هاوڵاتیانە ، لە سالێ 1961 بەردەوام شڕرش هەیە ، بە هۆی كێشەی دەوڵەتانی ناوچەكەو گۆڕانكاری لە سیاسەتی نێودەوڵەتی ، كورد دەیان هەلی زێڕینی بۆ هاتۆتە پێشەوەونەیان توانێوە سودیان لێ وەرگرن و كارێك بكەن كە بەرژەوەندیەكانیان لەگەڵ بەرژەوەندی وڵاتانی زلهێز یەكبگرێتەوە .
واتە سیاسەت بریتییە لە پێدان و وەرگرتن . لە بری ئەوەی ئەوەت بۆ بكەم چیم بۆ دەكەی .لەبەر ئەوەی بارودۆخی ناوچەكە ئاڵۆزەو هەمیشە كێشەو گرفت هەیە ، دەتوانی سیاسەتی دوژمنی دوژمنەكەم دۆستمە بكەیتە بنەما بۆ بەدەستهێنانی مافەكانت و كەس بە خۆڕا و لە ڕاهی خوادا هیچت بۆ ناكات .
ئەگەر خۆت هەبێ حسابت بۆ دەكرێ . ئەوەتا دوای چەندین ساڵ لە بەند كردنی سەرۆك ئاپۆ ، چونكە خاوەنی پێگەیەكی بەهێزە لەناو توركیادا ، نەیانتوانی تاسەر لێی بێ منەت بن و ئەوەتا پەنای بۆ دەبەن كە كێشەكان چارەسەر بكەن . بەراوردی شۆڕشی كوردستانی باشور بكە لە ساڵی 1961 بە شۆڕشی كوردانی سوریا كە چەند ساڵیكە و بیر لەسەر كردەكانی بكەرەوە چونكە هەمیشە بیركردنەوەی خێلەكیان هەبوە ، نەیانتوانی وەكو كوردانی سوریاو بە هەموو سەركردەكانیانەوە بەقەدەر مەزڵوم كۆبانی كە مناڵێكە لە چاو ئەوانەوە ، پێگەی كوردانی سوریا لای ئەمەریكاو وڵاتە زلهێزەكان بەهێز بكەن . ئەوەتا كوردانی سوریا پەیوەندیان لەگەڵ ئەمەریكا هەیەو نوێنەریان لە ئەمەریكا هەیە و حسابیان بۆ دەكرێت .
كۆتا قسەم ئەوەیە : لەم ڕۆژانەدا لە سایتی درەو میدیا گوێبیستی كۆڕیك بوم كە بۆ سەرۆكی زانكۆی ئەمەریكی و كۆمەڵێك مامۆستای ترو ڕۆشنبر ئامادە كرابوو . ئەو كۆبونەوەیە ئەوەندە گرنگ و پڕبایەخ بوو ، ئەوەندە بەجوانی سیاسەتی كوردیان شی كردەوەو دەبی ئێستا كورد چی بكات ، جێی خۆیەتی هەموو تاكێكی كورد گوێی لێبگرێت . ئەگەر سەرۆكی حكومەت و سەرۆكی هەرێم و جێگرەكەیی و مەسعود بارزانی بە هەمویان بەقەدەر ئەوە سیاسەتیان بزانیایە كە لەو كۆبونەوەیدا باسكرا،ئێستا كورد لە قۆناغێكی زۆر پێش كەوتوتودا دەبوو. بەڵام ئەومێشك خێڵەكیانە ئەوەندە خۆیان بەگەورە دەزانن هەر بە شەرمی ئەزانن بچن لە كۆبونەوەیەكی ئاوا دا عاقڵانە دانیشن و گوێبگرن و خۆیان فێری سیاسەت بكەن . لە وڵاتانی پێشكەوتولە كاتی دروستبونی كێشەو قەیرانی گەورەدا ، دەسەڵاتداران بەردەوام كۆڕو كۆبونەوەی ئاوا ئامادە دەكەن بۆ ئەوەی گوێ لە ڕاو بۆچونی كەسانی شارەزا وەرگرن بۆ چارە سەری كێشەكان و هیچ پێیان عەیب نێێە چونكە ئەودەەسەڵات دارانە وەكو سەرۆك خێڵ سەركردایەتیان بە مێرات بۆ نەماوەتەوە لە باوانیانەوەو قسە هەر قسەی خۆیان بێت و پێیان شەرم بێت بەقسەی كەسانیتر بكەن چونكە ئەوە بە نەنگی ئەزانن بۆ خۆیان .