ئەرکێکی سەرەکی هێزی سیاسی رکابەری راستگۆ دروستکردنی روداوە، روداوێک کە ناخی لایەنی نەیار بهەژێنێت و رای گشتی بوروژێنێت و لایەنە پەیوەنددارەکان بەئاگا بهێنێت کە دنیا تەنها بەمەزاجی ئەوان ناگوزەرێت و گۆرانکاری بەرێوەیە.
کاک نەوشیروان بە دروستکردنی گۆڕان ئەم هاوکێشە ئاڵۆزەی بەرپاکرد، مەخابن سەرکەوتن بەرەو قۆناغی دروێنەکردن یاوەری نەبو.
دوای کاک نەوشیروان نە هاوکارە دێرینەکانی، نە گەڵا سیاسیە سیس و زەرد و هەڵوەرەکانی پایزی سیاسی باشوری کوردستان ئەو شەرەفەیان بەدەست نەهێنا کارێک بکەن هاوڵاتی کورد بە جدی ئاورێکێان لێبداتەوە. گەر زاکرەم خیانەتم لێ نەکات نزیکەی چەندین هەوڵی شکستخواردوی ناودارەکانی ئەم باشورە ریزدەکەم. زۆربەیان بەشێکی هەستیار بون لە دەسەڵات و سودمەند و ستەمکاریش بون، لەگەڵ پاشکۆکانیان هەمیشە لە شۆستەی سیاسیدا لە کەمیندا بون، هاوڵاتی ناهەقی نیە ئاورێکی جدیان لێ ناداتەوە و بە دوای خەمەکانی ژیانی خۆیدا کەوتوە.
کێشەی سەرەکی لەوەدایە چارەی پشكی شێری خەمەکانی هاوڵاتی لە ئەستۆی دەسەڵاتی حوکمرانی و حزبی و سیاسی و جەمسەریدایە. دەسەڵاتێک بەسەر وەلای حزبی و کەسایەتیدا دابەش کراوە و ئیرادەی کارکردنی لەو چەمکە تەسک و خۆپەرستەدا دەسورێتەوە.
تا ئەم چرکەیەش نە گوێبیستبوم و نە بەرچاویشم کەوتوە هێزە رکابەرەکانی دەسەڵات پرۆژە و کرداریان هەبێت تا هاوڵاتی بۆ گوزەرانی ژیان تەنها پشتئەستور نەبێت بە موچە و هاریکاری و بەزەیی و رەحمەتی دەسەڵاتی هەرێم و بەغدا.
لە سایەی ئیفلیجی سیاسیاندا بۆ چارەی قەیران و کێشەکانی هاوڵاتیان سەر و ژێر زمانیان پەنا دەبەن بۆ جێبەجێکردنی دەستور، دەستورێک لە سەرگەرمی سیاسیدا بەسەر کورد سەپێندرا و ئەقڵ و تواناکانی هێدی هێدی کۆتبەند کران و خەسێنران. کاتێک هەر دەسەڵاتێک ژیان و گوزەرانی خەڵکی بە خواست و ئیرادەی خۆیەوە بەستەوە و کەسیش نەتوانێت لێپرسینەوەی لەگەڵ بکات و هێزەکانی دەرەوەی دەسەڵاتیش هەر سەرقاڵی زکری سیاسی و خۆپەرستی خۆیان بن ئیتر لەو مەملەکەتە بەهاکانی ژیانێکی سەربەرز و شکۆدار تێیدا زۆر کاڵ دەبنەوە.
پلانی دەسەڵاتی سیاسی و حوکمرانی هەرێم وای کردوە کێشەی بنەرەتی ئێستای هاوڵاتیان لە یەک پرسدا بخولێتەوە، ئەویش پرسی موچەیە. پرسێک گەیشتۆتە ئاستێک دەسەڵات ئەو پەندە عەرەبیە پێڕەو دەکات کە دەڵێت:
" ترید ارنب اعطیک ارنب، ترید غزال اعطیک ارنب "، مەبەستی سەرەکی گەوجاندن و لەخشتەبردنە. تەنها بەقاڵ و دەڵاڵە جامبازەکانی حوکمرانی و میدیا ساختەچیەکانی سێبەر و شایەرە بەدناوەکان رۆژانە چرکە بەچرکە بە شان و باڵای ئەم پرۆسەیەدا دەخوێنین.
یەکێتی تا رادەیەکی بەرچاو توانیویەتی سەربەخۆیی دارایی و ئاسایش و فەرمانرەوایی خۆی و زۆنەکەی دابین بکات. ئەزمونەکانی نێوان پارتی و یەکێتی پاش دەیان ساڵ دەیسەلمێنن نە بەشەر و رێکەوتنی ستراتیژی و حوکمرانی بەیەکەوە و بە هیچ پینەوپەرۆکردنێک پەیوەندیەکانی نێوانیان ئاسایی نابن. هاوڵاتی باجێکی زۆر قورسی ئەم راستیەی داوە و کاتێک ئەزمونەکانی ئەو دەیان ساڵە دوبارە ببنەوە ئەوا نەوەکانی ئایندە باجی زیاتر و خەستتر بدەن.
دوای دوا هەڵبژاردنەکان بۆ پەرڵەمانی کوردستان دەرکەوتەوە کە پێگەی حوکمرانی وسیاسی پارتی رێژەی نەگۆرە، پرسیار ئەوەیە ئایا یەکێتی توانای ئەوەی هەیە لەم دۆخە ئاڵۆزەی عێراق و ناوچەکە پێگەی حوکمرانی و سیاسی خۆی بەجۆرێک بسەلمێنێت کە زۆر جیاواز لە ئەزمونەکانی رابوردو و گەشەی ئابوری و ئاشتی و دادپەروەری بەرقەرار بکات؟ بۆ خۆم لەو باوەرەدام گەر یەکێتی بێ شەر و ماڵوێرانی لەوەدا سەرکەوتو بێت، مەزنترین خزمەتی بزافی کوردایەتی لە باشور و سەرجەم کوردستانی گەورە دەکات.
مەخابن لەم دواییەدا وتەبێژی یەکێتی رایگەیاند کە دانوستەنەکانیان لەگەڵ پارتی بۆ کابینەی ئایندە لەسەر دابەشکردنی پۆستەکانە، لێدوانێکی دەیان جار دوبارەکراوە. وەک ئەوەی گەر وەزیری دارایی لە پشکی یەکێتی بێت ئیتر هەرێم ماڵئاوایی لە قەیرانی بودجە و موچە دەکات و گەر وەزیری پێشمەرگەش بۆ پارتی بێت ئیتر هاوڵاتیانی ئەم هەرێمە بە دڵنییایەوە پشتێنی لێدەکەنەوە، ئەمجۆرە لێدوانانە ترس و دڵەراوکێ لای هاوڵاتیان دەوروژێنن.
هاوڵاتی لە باشور زۆر باش تێگەیشتوە کە کێشە بنەرەتیەکانی ئەم بەشەی کوردستانی گەورە بە هەڵبژاردن و پەرڵەمان و "برایەتی و دۆستایەتی و حوکمرانی چاوشارکێ ئاسا و رۆبن هودی نەوەی چەواشەکار" چارە ناکرێن.
ئەی چارە لە چیدایە؟
زۆربەی کێشەکانمان لە دێر زەمانەوە لە لولەی تفەنگی خودی کورد بەرامبەر یەکتر هەڵتۆقاون، خۆشبەختانە بەزەبری ئەمریکا زۆر بێدەنگ کراون.
بابێمە سەر چیرۆکی نەوەی نوێ
لە گەڵ رێز و بەرزنرخاندنی کاری چەند دڵسۆزێک کە لە دەوری شاسوار عبدالواحد کۆبونەوە، بۆ خۆم ناوی ئاراستەکە بەنەوەی چەواشەکار پێناسە دەکەم. بۆچی؟ نەوەی نوێ نە رێکخراوە، نە رەوت و نە حزبیشە، لە بنەرەتدا کۆمپانیایەکی بازرگانی بو و هیچ پرۆگرام و ئامانجێکی سیاسی دیاریکراوی نەبو. شاسوار عبدالواحد بەرپرسی کۆمپانیاکە لە کاک نەوشیروان نزیکبو دوای وەفاتی و تێكچونی دۆخی ناوخۆی یەکێتی شاسوار و سروەی خوشکی و چەند هەڵسوراوێکی زویری گۆڕان دۆخەکەیان قۆستەوە و بەرگێکی سیاسیان بەبەری کۆمپانیا بازرگانیەکەدا کرد و ناویان نا نەوەی نوێ.
ئەم هەنگاوە توانی ژمارەیەک گەنج و گۆرانخوازان کۆبکەنەوە. نەوەی نوێ هێدی هێدی و لەسایەی پارە و دەزگایەکی راگەیاندنی زەبەلاحدا و نزیکبونەوەی خەستیان لە دەسەڵاتی شۆڤینیزمی مەزهەبی و نەتەوەیی لە بەغدا بەرەو گەورەبون دەکشا. لە دوا هەڵبژاردندا فراکسیۆنی سێیەمی بەدەست هێناوە.
ئەم هێزە کە لە ماوەی ساڵانی رابوردودا وەک رۆبن هود کەرەمی بەخشیوە، هیچ کێشەیەکی بنەرەتی چارە نەکردوە بێجگە لە پینە و پەرۆکردن لەم پرد و ریگا و فرۆشگایە و بەدەستهێنانی سۆزی چەند هاولاتیەک و چارەی کاتی نیوەچڵ بۆ کێشەکانیان، کاری پۆپۆلیستی هەرزان بەها و لەخشتەبردنی خەڵک بون.
ئێستا زۆر زیاد لە قەبارەی خۆی فوی تێکراوە. هاوکاتیش زەمینەیەکی سیاسی لەرزۆکی هەیە و هیچ دیدگایەکی ستراتیژی قوڵی بۆ کورد و پرسی کوردایەتی نیە بێجگە لە چەمکە سواوەکانی چاکسازی و گۆرانکاری نەبێت.
ئەرکی سەرەکی راسپێردراو بە کەسی یەکەمی نەوەی چەواشەکار و تاقمەکەی دژایەتیکردنی یەکێتیە، سیناریۆی سەردانە شەرمەزارەکەی بۆ تورکیا رەسەنی ماهیەتی دەسەلمێنێت، ئەویش تا لەبەرچاوی تورکیای ئەردۆگان شیرینتر بێت و زیاتری دەسکەوێت.
لە کۆتاییدا هیوا دەخوازم یەکێتی و تایبەت سەرۆکەکەی نەچێتە ژێرباری ئەم گەمە قێزەوانانە، بایەخی سەرەکی بە زۆنی دەسەڵاتی بدات و ئارامی و ئاسایش و سەروەری یاسا و گوزەرانی خەڵک دابین بکات، ئەوسات ئەوانی تر وەک بڵقی سەرئاو دیار نامێنن و ژێر ئاوەکان سەرئاو دەکەون.
زۆر ئاساییە یەکێتی پێداگری بکات لە بەهەرێمکردنی سەرجەم ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی و گرێبەستێکی نەتەوەیی لە گەڵ پارتیش سازبکات بۆ پرسە گەورە هاوبەشەکان.
دنیا زۆری بە بەرەوەیە، ئەو نانە تەنها ئەو نانە نیە ئەمرۆ لە خوانە.