تەقینەوەكە لەبەرچاومانە، بەڵام كاتی تەقینەوەكە جارێ ونە!
مەلا بەختیار
2021-05-25 1342
دەقی وتاری مەلا بەختیار، سەرپەرشتیاری گشتی فێستیڤاڵی گەلاوێژ، كە ئەمڕۆ (25/5/2021) لەدەستپێكی یەكەمین رۆژی (24)هەمین فێستیڤاڵی گەلاوێژ، لەهۆتێل رامادا، پێشكەشیكرد..
بەڕێزان خوشكان و برایان!
بەخێربێن بۆ (24)هەمین فێستیڤاڵی گەلاوێژ، كە بە مەڵۆیەك لەشەڕی ناوخۆدا چینمانەوەو، وردە وردە كردمان بەشارا‌و دەی ئەوە بوو بەخەرمانێك.
ئێستا، (24)هەمین فێستیڤاڵ، خەرمانەیەكە لەبەردەمتاندا‌و ئەوپەڕی مانگێك یان مانگ‌و نیوێكی تر، بیبلۆگرافیای هەموو ئەدەبی چاودێر، بنكەی گەلاوێژو ناوەندی رۆشنگەری چاودێر بڵاودەكەینەوە، باوەڕبكەن زۆر زەحمەتە هەموو ئەو بەڕێزانەی ئێستا لێرەن یان نا، ئەو شارەزاو زانیارییەتان هەبێـت كە ئەم بنكەیە‌و ناوەندی رۆشنگەری چاودێر چیانكردووە! ئەوكاتەی بیبلۆگرافیاكە دەبینین، بەهەزاران لاپەڕە، چاپەمەنی، گۆڤارو رۆژنامە، بەری رەنجی دامەزراندنی ئەم بنكەی گەلاوێژەو ناوەندی رۆشنگەری چاودێرە، كە ئێستا ئێمەو مانان، لە (24)هەمین ساڵڕۆژیدا، فێستیڤاڵ دەگێڕین.
لەرۆژگارێكدا، فێستیڤاڵ مەشخەڵی هەڵكرد، كە شەڕی ناوخۆ بوو، یەكتركوشتن خوێنی گەیاندبووە بینەقاقا، ترس و بیم، سایكۆلۆجییەتی هەموو كوردی داگیركردبوو، كە ئەم شەڕی ناوخۆیە، یەكەمین ئەزمونی ساوای چوار ساڵەی حكومەتی هەرێمی كوردستان، لەباردەبات! ئەوكاتە رەشبینی بەشیعرو بەچیرۆكدا دیاربوو. لەناو نوسەراندا دابەشبوون هەبوو، لەترسانداو لەبرساندا، یان دەبوو لەمبەربێ یان لەوبەربێ، دۆخێكی خراپ سەپێنرابوو.
بەڕاوێژ لەگەڵ دامەزرێنەرانی بنكەی گەلاوێژ، بیرمانكردەوە ئایا ئەم دووكەڵەی شەڕی ناوخۆ بەرچاومان بتەنێت‌و نەهێڵێ ئاسۆببینین، یاخود نەخێر، بەبڕیارێكی مێژوویی وردە وردە، ئەم دووكەڵە رەشە بڕەوێنینەوەو لەدوورەوە ئاسۆیەك ببینین و تێبكۆشین ئەو ئاسۆیەش فراوان و گەورە بكەین، تا بگەینە ئامانجەكانمان.
لێبڕاین، كە ڕەشبینی شەڕی ناوخۆ، گەشبینی ناخی مرۆڤ، نەكوژێ‌‌و بڕیارماندا، یەكەمین فێستیڤاڵمان بەست. بڕوا بكەن، لەترسی ئەولا، زۆربەی نوسەرەكان بەدزییەوە دەهاتن بۆ ئەملا! لەترسی ئەملاش، هەندێك لەنوسەران، ئاسان نەبوو، بڕوای پێبهێنین بێتە هۆڵەكەو لەفێستیڤاڵەكەدا، دابنیشێت.
ئەملاو ئەولا، وەك مەنگەنە، ویژدانی خەڵكی دەهاڕیی و هەستە جوانەكانی لەناودەبردو دەیكوشت، ئازادی مرۆڤی دەتاساند، بەڵام رچەشكاندن، هەر رچەشكاندنە، ئەوانەی بنكەیان دامەزراندو ئێمەو مانانیش ئەوەندەی توانیمان لەپشتیانبین، دایانمەزراند و بەردەوام بوون لەفێستیڤاڵەكان، گۆڤارو چاپەمەنی تریان دەركرد، وردە وردە ئێستا بنكەی گەولاوێژەكەی ئێوە، هی ئەمشارەو نەتەوەی كورد، تاكە بنكەو فێستیڤاڵە، كە فێستیڤاڵی دەسەڵات نییە. ئەگەرچی لاریمان لەوەنییە دەسەڵات هاوكاری كردووین، یان یارمەتیداوین، وەكو هەندێكجاریش رەخنەمان گرتووەو بەدڵی گەورەی خۆیان قبوڵیان كردووە، هەندێكیشان قبوڵیان نەكردووەو گەردنیان ئازادبێت. بەڵام ئێمە بەردەوامین.
ئێستاش، كە ئەم فێستیڤاڵە سازدەدەین، لەرۆژگارێكی سەختداین! راستە شەڕی ناوخۆ لەكۆڵ بۆتەوە، لولەی تفەنگەكان ساردبوونەتەوە، خوێن داناچۆڕێ، بەڵام هێشتا ترس‌و بیمی رێكنەكەوتنی حزبەكان، تێكچوونی ئەم هەرێمە، زاڵكردنی بەرژەوەندی تەسكی قەڵەمڕەوی حزب، بەسەر قەڵەمڕەوی نەتەوە، دیموكراسی، مەدەنیدا زاڵەو هێشتا تازە بەتازە، لەهەلێر كۆنفرانسی یەكڕیزیی و دەستور رێكدەخرێت، ئەمەش واتا (30) ساڵە ئێمە هێشتا یەكڕیزی خۆمان نەگەیاندۆتە ئاستێك، بوێرین بڕیار لەدەستور بدەین. بگرە نەبوونی یەكڕیزی لەنێوانماندا بەر بەستێكی گەورەیە لەبەردەم نوسینی دەستوردا! دروشمەكە خۆی وامان پێدەڵێت، كە یەكڕیزی نییە، بۆیە دەستور نانوسرێت.
لەڕاستیدا، لەلایەكەوە ئەمەی پێكەنین و كۆمیدیایە، لەلایەكی تریشەوە، تراجیدیا و گریانە! كە لەدونیادا چ ئەزمونێكی دیموكراسی هەیە، لەدوای (30) ساڵ، دەستوری نەنوسیبێت؟ تاقانەین! تاكە ئەزمونین لەدوای (30) ساڵ، دەستورمان نەنوسیبێت! لەدوای (30) ساڵ، لەناو هەموو حزبەكانمان، دوو حزب لەكوردستاندا نییە، پەیوەندییەكی راستگۆیانەیان لەنێواندا هەبێت! چونكە هەموو پەیوەندییەكان تاكتیكییە، بەرژەوەندییە، ناچارییە، نەك ستراتیجی! ئەمەش كێشەیەكی ئێجگار گەورەیە، كە نەتەوەیەكی نیشتمان داگیرو دابەشكراو، كە لەسێ بەشی كوردستاندا ئازادی زمان نییە! تەنها ئەم رووناكییە لێرە هەیەو وردە وردە خۆمان خەریكین بەجۆرێك لەجۆرەكان، هەستە جوانەكان بەرامبەر ئەم رووناكییە، نائومێد دەكەین.
لەدنیای كۆرۆناشداین، كە هەموو دونیای هەژاندووەو ماسكەكانی هەموو دڕی! هەموو دەوڵەتە گەورەكان، كۆمپانیاكان، سیاسەتمەدارەكان، حزبەكان، رێكخراوە نێودەوڵەتییەكان، كێ تاقەتی خوێندنەوەی مێژووی هەیە، با گوتاری هەموویان لەپێش كۆرۆرنا و دوای كۆرۆنا بخوێنێتەوە، جیاوازییەكی سەیر دەبینیت. پێش كۆرۆنا، رێژەی بێكاری زۆر بوو، خێر بەهاووڵاتی نەدەكرا، یارمەتیی نەدەدراو بەتەنگیانەوە نەدەچوون، دەرمان زۆر گرانبوو، چەوساندنەوەی چینایەتی زۆربوو، جیاوازی نێوان باشوری دونیا‌و باكوری دونیا، لەهەژاریی و دەوڵەمەندی جیاوازییەكی ئێجگار گەورەبوو، كەچی كاتێك كە كۆرۆنا هات، یەكە یەكە ماسكەكانی لابردن، بەدەوڵەتەكان، بەكاربەدەستەكان، بەكۆمپانیاكان، بەوەزیرو گزیر، بەهەمووی وت: هەموو ئەوەی هەتانە، ئەو هەژموونەی سەپاندووتانە، بەرگەی یەك ڤایرۆس ناگرێت، بۆیە خۆتان رابچەڵەكێنن، ئەگەرنا هەمووتان لەناو دەچن!
خۆیان راچەڵەكاندو كاتێكیش بینیمان دەوڵەت و كۆمپانیاكان، بانكەكانیان كردەوەو بەسەدان ترلیۆن دۆلار، كە هەڵیانگرتبوو، بەڵام لەئاستی بەدبەختەكان، چەوساوەكان و هەژارەكانی ژیان، لەئاستی میللەتانی بەدبەخت و دواكەوتوودا، هەرموویان رەزیلبوون و جوامێریان نەبوو لەپێشكەشكردنی خزمەتگوزارییەكانی مرۆڤایەتی لەدنیادا. ئەگەرچی دروشمەكانیان هەمووی مافی مرۆڤ و خزمەتی مرۆڤایەتی بوو، یەكسانی بوو، كەچی بانكەكانیان كە جێگەی دۆلارو یۆرۆكانیان نەدەبۆوە، بەڵام دڵیان نەدەهات ئەو دۆلارو یۆرۆیانە بخەنە خزمەتی خۆشگوزەرانی لەناو مرۆڤایەتیدا! بەڵام كە زانیان كۆرۆنا دەسەڵاتەكانیان دادەڕزێنێت‌و خۆشیان لەناو دەبات، ناچاربوون بانكەكان بكەنەوەو لەوڵاتێكی وەك ئەمریكا، بەدەیان ترلیۆن دۆلار دەدرێت بەهاووڵاتی و گرنگترین چارەسەری كۆرۆناش، بەهەرزانترین نرخ بەوڵاتان دەفرۆشرێت. ئەمەش لەبەرئەوەی كۆرۆنا، ئەگەر تەنها كرێكار یان جوتیار و هەژاری لەناوببردایە، ئەوا ئەو دەوڵەتانە تەنها دەرزی ڤاكسینێكیان بە(20) هەزار دۆلار بەهاووڵاتی نەدەفرۆشت، بەڵام ئێستا كە كرێكارێك تووشببێت، خۆشیان تووشدەبن، منداڵ و دەسەڵاتەكەشیان تووشدەبێت، داخستنی قەڵاكانیان دادیان نادات، بۆیە ناچار بوون، بەهەرزان ڤاكسینەكە بفرۆشن و وەكو لەهەندێك وڵاتیش، وردە وردە هەندێك لەبانكەكانیان كەوتوونەتە قەرز وەرگرتن، تەنها بۆ ئەوەی ئەو نەخۆشییە لەناوببەن و ئەو دەسەڵات و سیستەمەی هەیانە، بیپارێزن.
ئەمە بەشێكی ماسكەكەیە، لەماسكی جیهانی، كە سەد ساڵی رابردوو، لەسایكس پیكۆوە سەپێنراو بەدرۆ مرۆڤایەتیان لەهەموو مانگ و وەرزێكدا چەواشە دەكرد. بەشێكی تر، دۆخی چینایەتی بوو. چینایەتی و كۆمەڵایەتی و گۆڕانكارییەكان، بێگومان لەدوای جەنگی ساردەوە، پڕوپاگەندەیەكی ئێجگار زۆر كرا، بەشێوەیەكیش بوو، كە سەرەتا دەیانوت هەتا هەتایە دەوڵەتە لیبڕاڵەكان، بردیانەوەو تەواو كۆتایی مێژووە، ئیتر هەموو جیهان دەبێت بەسیستەمی لیبراڵی. زۆری نەبرد، ئەمەش تێزێكی بێپێزی نیو لیبرالیزم بوو، شكا و بە كەڵك نەهات، كۆتایی پێهات. وردە وردە، سیستەمی نوێی جیهان بەرەو جیهانگیری- گلۆبالیزاسیۆن گەشەی كردو، ویستیان دونیا بتەننەوە، ئەگەرچی دونیا لەڕووی ئابوریی و راگەیاندنەوە، كەوتە ژێر هەژموونی جیهانگیرییەوە، بەڵام لەڕووی ئاسایشەوە، لەڕووی چارەسەری سیاسی‌و دیموكراسی گەلانی بندەستەوە، دەوڵەتانی گەورە شكستیانخوارد. لەڕووی چینایەتیشەوە، راستە لەدەوڵەتانی سەرمایەداریدا توانرا، جۆرێك لەرەفاهییەت، جیاوازییە چینایەتییەكان، تا ئاستێك كەم بكەنەوە، بەڵام ئەمە بەومانایە نییە، رەگ و ریشەی كارو سەرمایە، ناكۆكییەكان و كێشەكان، لەبن هەڵكەندرابن، بەڵكو ئەوەی ئێستا جارێكی تر گۆڕانكاری كۆمەڵایەتی، چینایەتی، خەباتی چەپە نوێیەكان، چەپە دیموكراتەكان، لەدنیادا دەبوژێتەوەو بەدڵنیاییەوە لە(10 بۆ 15) ساڵی ئاییندەدا، ئیتر لیبراڵەكان، موحافیزكارەكان، دیموكرات مەسیحەكان، تەنانەت سۆسیال دیموكرات و كۆمارخوازەكانی دونیاش، ناتوانن هەژموونی حزبی خۆیان لەهەڵبژاردنەكان بسەپێنن، بێگومان بزوتنەوەیەكی كۆمەڵایەتی نوێ و ئاراستەیەكی فەلسەفی كۆمەڵایەتی دیموكراسی نوێ، لەژانی ئەم رووداوانەوە، خەریكە لەدایك دەبێت‌و هاوكێشەی سیاسی دەگۆڕێت. كە ئەمەش زۆر گرنگە.
ئامادەبوانی بەڕێز
گەورەترین كەموكوڕی و بۆشایی، لەسەر ئاستی دونیا، لەدوای تەواوبوونی جەنگی ساردو پێش ئەویش، هەم لەدنیای رۆژهەڵات و هەم رۆژئاواشدا، بەئێستای عیراق و وڵاتانی تری رۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوە، گەورەترین كەموكوڕی ئەوەیە، حزبی ناسیونالیستی هەیە، تائیفەگەرایی، مەزهەب و دینی هەیە، بەڵام كرێكارەكان، هەژارەكان، دیموكراسیخوازە راستەقینەكان، چەپەكان خاوەنیان نییە! خاوەنەكانیان لاوازن، هاوسەنگی لەنێوان ژیانی چینایەتی و كۆمەڵایەتی نەما، هاوسەنگی نەما لەنێوان ئایدۆلۆجیەتەكان، فەلسەفەكان، چۆنێتی دابینكردن‌و دەستبەركردنی ژیان بۆ هەموو چینەكان! نەمانی ئەم هاوسەنگییەش، كاریگەرییەكی زۆری هەبوو، جیاوازییە چینایەتییەكان، جیاوازی ستەمكارو ستەملێكراو، هەتا هاتووە زەقتربۆتەوە‌و گەیشتۆتە ئەو دۆخە نالەبارەی كە دەیبینی، سەرەنجام كاتێكمانزانی شانۆی سیاسی، پڕ بوو لەسەلەفی خۆكوژو پیاوكوژو كۆمەڵكوژ..!
ئەو بۆشاییە لەرابردوودا، لە چلەكان و پەنجاكاندا، هەرگیز سەلەفی نەیدەتوانی پڕی بكاتەوە. لەلاوازی و لەتێكشكان یان لەپاشەكشەی هێزە دیموكرات و چەپەكان، وایلێهات، ئەوان لەسەر شانۆ لاوازبوون، ئێستا ئەوان هاتونەتە پێشەوەو ماسكیان ئەستور بوو، توانیان سەركەوتنی گەورە بەدەستبهێنن. ئەمەش لێكەوتەكانی كۆرۆرنایە و دەبینن لەوڵاتی خۆمان و دەوروبەر، بێكاری، هەژاری، خۆكوژی، ژنكوژی، لەدیاردە هەرە قێزەونەكانیانە! چی نەما لەم وڵاتانەدا
نەكرێت؟!
ساڵی پار (600) كەس لەبەغداد خۆی كوشتووە! سێ ژمارەی جیاواز دەڵێن بۆ دزی لەعیراقدا، چەند رۆژێك لەمەوبەر جەنابی سەرۆك كۆمار وتی: (150) ملیار دۆلار دزراوە! چوار مانگ لەمەوبەریش، وەزیری دارایی عیراق وتی: (285) ملیار دۆلار دزراوە! ساڵێكیش لەمەوبەر وتیان: (400) ملیار دۆلار لەعیراق دزراوە! با قسەی سەرۆك كۆمار بێت كە (150) ملیار دۆلار دزرابیێت! (150) ملیار دۆلار لەماوەی (18) ساڵداو لەوڵاتێكدا دزرابێت، لەڕوخانەوە بۆ ئێستا، ئایا ئەمە وڵاتە یا جەردەخانەیە! لەوڵاتێكدا جەردەخانە حاكم بێت، چۆن دەتوانی ئەو وڵاتە بكەیت بەدیموكراسی؟ چۆن لەو وڵاتە دەستور جێبەجێ دەبێت؟! چۆن مەدەنییەت دێتەدی؟ هەڵبژاردن، ماسكێكی درۆزنانەیە، كە ئەم هەڵبژاردنەش ناتوانێ ئەم حەقیقەتانە بشارێتەوە، كە ئەم وڵاتە هێشتا وەرنەچەرخاوە بۆ ئەوەی ببێت بەدیموكراسی، وەرنەچەرخاوە بۆ ئەوەی دەستور جێبەجێ بكات! ماسكەكانی دیموكراسی تەنها بۆ ئەوەیە، شكۆی ئەو دەسەڵاتانەی هەن، وەكو خۆیان بێنەوە مەیدان! ئەمجۆرە دیموكراسییە ناتوانێ، جەوهەری دیموكراسی بەدیبهێنێت. ئەوەی هەیە تەنها رواڵەتی دیموكراسییە! دیموكراسی، مەحەكەكەی لەوەدا نییە، چەند ساڵ جارێك هەڵبژاردن بکرێ بۆ ئەوەی ئینتیما بۆ حزبەكەت تازە بكەیتەوە! بەڵكو دیموكراسی مەحەكەكەی لەوەدایە، حزبە كۆنەكان كە لەسیاسەتدا شكستدەهێنن، لەسەرەنجامی گەندەڵی و نەبوونی دیموكراسی، ماسكەكانیان هەموو دەڕزێ، ئایا ئەلتەرناتیڤەكانیان دەتوانن بەدیموكراسی بێنە سەر حوكم، هاوكێشەكان بگۆڕن و كێشەكان چارەسەر بكەن؟! ئەمە مانای دیموكراسییە، نەك دیموكراسی دووبارەكردنەوەی دەموچاوە رزیوەكان بێت، كە ئەمە دیموكراسی نییە.
ئێستا لە(24)هەمین فێستڤاڵی گەلاوێژ قسەدەكەین، ئەگەر لەم هەڵبژاردنەی مانگی (10)شدا ئەگەر كرا، یان پێش هەڵبژاردن ئەو حزبانەی لەپێگەكانی خۆیان دەترسن، كێشەی گەورە دروستدەكەن، یان لەدوای هەڵبژاردن كێشەی گەورەتر دروستدەكەن، بەرژەوەندی پێگەو دەسەڵاتی خۆیانی پێدەپارێزن! بۆ؟ لەبەرئەوەی دیموكرات نین، هێزێكیش نادیموكرات بێت، ناتوانێ بیسەلمێنێ ئەنجامی هەڵبژاردن قبوڵبكات‌و سەرەنجامیش بدرێتە دادگا لەسەر ئەوەی (150) ملیار دۆلاریان دزیوە! ئەمەش قورسە.
كوردستانەكەی خۆشمان، بەدۆخێكدا تێدەپەڕین، بەداخێكی زۆرەوە لەسەر دەستور، هەفتەیەكە بازاڕی راگەیاندنەكان و حزبەكان و كاربەدەستەكان گەرمە. هەموویان یەكتر تاوانبار دەكەن، كامتان قسەی واتان لە لێپرسراوێك بیستووە، كە لۆژیكی بێت و دڵخۆش بكات؟ بێگومان لەدوای ئەو كۆنفرانسەوە، هەموویان داو بۆ یەكتر دەنێنەوە، واش قسە دەكرێت كە ئەگەر دەستور بنوسرێت، كێشەكان هەموویان تەواو دەبن و چارەسەر دەبن! لەکاتێکدا كێشەی حزبی، چینایەتی، كێشەی سیاسی، لەدوای دەستوریش ئاساییە ناكۆكی و ململانێش هەبێت. لەچ وڵاتێكی خاوەن دەستور، كە فەرەنسا یەكەمین وڵاتە دەستوری هەمیشەیی نوسیوە، ئەوە ئەمریكا، یەكێتی ئۆرۆپا، ئەفریقا و رۆژهەڵاتی ناوەڕاستیش، لەكوێی دنیا لەدوای دەستور، ناكۆكییەكان، ململانێكان و سیاسەتەكان كۆتاییاندێت؟! ئەمە مەحاڵەو هەڵەتێگەیشتنێكی گەورەیە، چونكە یەكڕیزی بەوە نییە بوترێت، هەرچی ناكۆكییە لەناوبەریت، ئەمە دەكاتە شمولییەتی سیاسی، تۆتالیتاریزم ناكەتە دیموكراسی.
نوسینی دەستور پێویستە‌و یەكتر نائومێد نەكەین، ئەگەرچی (30) ساڵە یەكتر نائومێد دەكەین، تازەش كە قسەی لێدەكرێت، دیسان هەر نائومێدكردن! وەرن بچنە پشتی پەردە دابنیشن و رێكبكەون، كێشەكان چارەسەر دەبێ! چوار حزب لەڕووی سیاسییەوە، لەسەر بەرنامەیەكی كەم رێكبكەون، كۆسپەكانی بەردەم دەستور لابەرن، بۆ لەئێستاوە دەڵێن: حزبێك دەیەوێ بەتەنها دەستور بنوسێت! لەكاتێكدا پێویستە جارێ لەسەر هەموو خاڵەكان رێكبكەون، كە رێكیشكەوتن، ئەوا رێككەوتنە جێبەجێ بكەن و بیسەپێنن، ئیتر بۆ لەئێستاوە ترساویت، كە حزبێك دەیەوێت بەپێی باڵای خۆی كاڵاكە بدورێت! تۆ هەیت، هێزو جەماوەرت هەیە و ئەم ترسەش ترسێكی ناڕەوایە، لەكارێكی رەوا. پێویستە كارە رەواكە بكەن، نەك ترسە نارەواكە زاڵبكەن.
ئێمە لەكوردستان، مەحكومین بەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، لەسەردەمی كۆرۆنادا، كۆمەڵێ رووداوی گەورە روویدا، كە دنیا نەیبەست و نەچووە فرێزەرەوە. گفتوگۆی ئەتۆمی لەنێوان ئێران و (5+1)، یەكێتی ئۆرۆپا و لەپشتی پەردەشەوە، گوایە ئەمریكای لێیە، بەڵام هەموو جڵەوەكان بەدەست خۆیەتی، گفتوگۆیەكی ئێجگار گرنگە، لەرابردوودا وتومە‌و ئێستاش دەیڵێمەوە: لەدوای رێككەوتنی چەند وڵاتێكی عەرەبی و ئیسرائیل، ئێران دەبێ بەمیحوەری سوڵح لەرۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا! ئەم قسەیەشم بەكۆماری ئیسلامی ئێران وتووە بەئامادەبوونی هەردوو بەڕێز عومەر فەتاح و حاكم قادر. پێموتوون: ئێوە دەبن بەمیحوەری سوڵح لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، تكایە ئەركەكانی خۆتان بزانن، لەعەرەب عەرەبتر مەبن بۆ فەڵەستین و خۆتان دەرباز بكەن، چارەسەر بدۆزنەوە. بێگومان چارەسەریش دەدۆزرێتەوە. بڕواشم وایە گفتوگۆكە بەرەو رێككەوتن دەڕوات، هەردوولاشیان دەیانەوێت لەپێگەی هێزەوە دانوستاندن بكەن‌و هەردوولاشیان كڕەدەكەن، عەرەب وتەنی (حەزی لێدەكەن و شەرم دەكەن)، هەردوولایان حەزدەكەن رێكبكەون و رێكیشدەكەون! چونكە هەردوولایان، وڵاتانی رۆژئاوا لەبەر كێشەی كۆرۆنا و مەترسییەكانی كێشەكانی جیهانی، ئێرانیش لەبەر كۆرۆنا، گەمارۆكان و مەترسییەكانی تر كە هەیانە، بێگومان هەردوولایان لەناوەڕاستی رێگادا رێكدەكەون. دوای رێككەوتن چی؟
بڕواموایە، رێككەوتن حەتمییە، بەڵام ئەوەی دەبێ قسەی لەسەر بكەن، دوای رێكەوتنەكەیە. كە دوای رێككەوتن رۆژئاوا چی دەكات؟ سایكس پیكۆ و لۆزانێكی تر لەرێگای ئەم دەوڵەتانەوە جێبەجێ دەكات، یاخود نەخێر ئەو دەرسە شكستخواردووانەی لەسەردەمی گلوبالداو لەچارەسەركردنی كێشە دیموكراسییەكاندا هەیبوو، دەرسی لێوەردەگرن و هەوڵدەدەن هەنگاو بەهەنگاو، قۆناغ بەقۆناغ ئەو كێشانە چارەسەر دەكەن.
ئیسرائیل، وڵاتێكی سەرسوڕهێنەرە لەجەنگدا، ئەوەی ویستویەتی كردویەتی، وایدەزانی هەرگیز تەحەدا ناكرێ، بەڵام تەحەدا كرا! لەغەزەوەو کەناری رۆژئاواوە تەحەدا كرا و رایگشتی جیهانیش وروژا، سەیر بكەن هاوكێشەكە چۆن دەگۆڕێت، سوپەرپاوەری لەعەسكەریدا، تاسەر ناخوات! بەڵكو لەئەنجامدا دەبێت چارەسەر بدۆزیتەوە. چەندە دەسەڵاتت هەبێت، دەبێت هەر چارەسەر بدۆزیتەوە، خۆ لەئەمریكا بەدەسەڵاترنین، ئەی بۆ ئەمریكا دەیەوێت چارەسەر بۆ كێشەكان بدۆزێتەوە، چونكە لەچارەسەردا ئامانجەكان دێنەدی. چ ئامانجی سەرمایەداری، چ ئامانجی گەلانی ژێر دەستە، چ ئامانجی عەدالەتی كۆمەڵایەتی. لەبەرئەوە ئەگەر ئێران لەگەڵ وڵاتاندا رێككەوت، كە رێكدەكەوێت! ئەمەی غەزەش كە رێككەوتنی بەدوادادێت، بۆ؟
لەبەرئەوەی دوو جۆر خەباتی چەكداری لەدنیادا هەیە، خەباتی چەكداری بۆ لەناوبردنی حكومەتەكان هەیە، خەباتێكی تری چەكداریش بۆ سەپاندنی مەرجەكانە لەسەر حكومەتەكان. ئەمەی غەززەو فەڵەستین و عەرەب، بۆ ئەوە نییە ئیسرائیل لەناوبەرن، چونكە تاقیانكردەوە كە ئیسرائیل بەم وڵاتانە لەناوناچێت، ئەستەمە ئیسرائیل بەم وڵاتانە لەناوبچێت. بەڵكو تەنها مەرجەكانی قبوڵكردنی فەڵەستینە، قبوڵكردنی دوو دەوڵەتە، كە پایتەختەكەشی قودسی شەرقی بێت. كەواتە نە ئیسرائیل لەناودەچێت و نەمافی فەڵەستینیش دەبێ تاسەر فەرامۆش بكرێت. بەڵكو سەرەنجام دەبێ ئەمانیش لەناوەڕاستی رێگەدا، رێكبكەون.
سەبارەت بەكوردستانیش، ئەگەر ئێران رێككەوت، دانوستاندنی ئەتۆمی‌و فەڵەستین رێككەوت، ئەمە چ رۆڵێك و كاریگەرییەكی دەبێ؟ مەترسییەك هەیەو مانگی (8)ی ساڵی پاریش وتم: حزبەكان، سیاسییەكان، وەرن باپێكەوە گۆنگرەیەك ببەستین‌و فریا بكەوین، پیلانگێڕییەكمان لەسەرە! چووم و سەردانی جەنابی سەرۆكی هەرێم، بەڕێزانی تر جەنابی صەڵاحەدین بەهادین، جەنابی مامۆستا عەلی باپیر، جەنابی دكتۆر كاوە، بەڕێزان لەزەحمەتكێشانم كرد، كە باپێكەوە، ئۆپۆزسیۆن، بێلایەن‌و پسپۆرەكان، هەمووان بێن‌و كۆنگرەیەك ببەستین و لەم بنبەستە رزگارمان ببێت. وەڵامیان داینەوە كارێكی زۆرباشەو لەگەڵ ئەنجومەنی باڵاو جەنابی كاك كۆسرەتیش باسمكردو بەكارێكی باشی ناوبرد، بەڵام تا ئێستا یەك ملیمەتر هەنگاوی بۆ نەنراوە. بەڵكو تازە بەتازە نوێنەری نەتەوە یەكگرتووەكان، رووبەڕوو لەكۆنفرانسی یەكڕزیی و دەستوور بەهەمووانی وت ئەم قەوارەو دەسەڵاتەی هەتانە نامێنێ، ئەگەر ئاگاتان لەخۆتان نەبێ!
گەردنتان ئازادبێ حسابتان بۆ قسەكانی ئێمەو مانان نەكرد! بەڵام گەردنتان ئازادنەبێ، ئەگەر حساب بۆ قسەكانی نوێنەری نەتەوە یەكگرتووەكان نەكەن! چونكە ئەو لەخۆیەوە قسەناكات، ئەو خانمێكی هۆڵەندییەو دیپلۆماتكارێكی نەتەوە یەكگرتووەكانەو وڵاتان، دیپلۆماتكارو باڵیۆزەكان دەبینێت و دەچێتە ئەنجومەنی ئاسایش، نەتەوە یەكگرتووەكان و ئاگای لەچپە چپەكان و پشتی پەردەیە، ئەو تێكستەش، تێكیستێكی ئاسان نەبوو، فڕێدرا!
ئەی هاوار، رابچەڵەكێن! غرور بەسە، پارتی بیرتانە لەبەیانی ئازاردا، دوو وەزیرتان هەبوو لەبەغداد؟ بەڵام هیچ دەسەڵاتێكتان نەبوو! یەكێتی بیرتانە دانوستاندنی (1984) كە خۆمی تێدا بووم، خواخوامان بوو (6) بەڕێوەبەری ناحیەو وەزیرێكمان بدەنێ؟! تەنها شەش بەڕێوەبەری ناحییە، كە خۆم لەلیژنەی ناونوسینی بەڕێوەبەری ناحیەكان و وەزیرەكەدا بووم، خواخوای ئەوەمان بوو، یەك وەزیرو شەش بەڕێوەبەری ناحییەمان بدەنێ! چونكە وتمان: قائیمقاممان نادەنێ..! بەڵام ئێستا بۆ لەخۆمان بایبووین، ئەوە سەرۆك كۆمار، جێگری سەرۆك وەزیران، سەرۆکی پەرلەمان و وەزیرمان هەیە، پارتی سەرۆكی هەرێم و سەرۆكی حكومەت هی ئێوەیە، ئێ باشە خۆمان لەگەڵ خۆماندا ئەوە بەرامبەر یەكتر دەكەین، كە لەگەڵماندا كرا؟! دەلێببورن و لەناوەڕاستی رێگە، ژن بەژنی سیاسی بكەن و كۆتایی پێبهێنن. چونكە میللەت تا سەر بەرگەی ئەم دۆخە ناگرێت، كەسیش نازانێ كە میللەت سەبری نەما، چۆن دەتەقێتەوە! كام رابەری سیاسی پێشتر كتومت پێشبینی كردووە، راپەڕینەكان چۆن دەبێت؟ نییە. راپەڕین وەكو تەقینەوەی زەمینلەرزە وایە، كۆكردنەوە‌و رشاندنی رقی سایكۆلۆجییەو لەچركە ساتێكی دیاریكراوی مێژوویدا دێتە دەرەوە، كە هیچ كەسێك ئەو چركەساتە نازانێت كەیە! تەنها كاتێك دەزانرێت كە دەتەقێتەوە. هۆكارەكانی تەقینەوەكەش لەبەرچاومانە، بەڵام كاتی تەقینەوەكە ونە جارێ! بۆیە رێككەوتن زۆر پێویستە.
ئومێدەواریشم (24)هەمین فێستیڤاڵ، كە هەرچۆنێك بوو رێكمانخست‌و نامەوێ بچمە ناو وردەكارییەكەی و سەرتان بەوەوە بیەشێنم، كە ئاسان نییە رێكسختنی فێستیڤاڵ، بەتایبەتی كە ئەم فێستیڤاڵە، بۆ ئێمە زۆر زۆر قورسە. بەسپۆنسەر‌و بەتەلەفۆن بۆ ئەم و ئەو، سوپاسی هەمو ئەو كەسانەش دەكەین، كە یارمەتیانداوین، لەبیرمان ناچێت. سوپاسی هۆتێل راماداش دەكەین، كە سپۆنسەری بەشێك لەخەرجییەكانی فێستیڤاڵی كردووە. بەردەوامدەبین، ساڵی ئاییندە (25) ساڵەیە، واتا یۆبیلی زیوینە و لەئێستاشەوە بەڵێندەدەم، وەكو سەرپەرشتیار، زیاتر لە(300 بۆ 400) نوسەر لەسەرانسەری دونیا و كوردستان، لەم فێستیڤاڵە كۆبكەینەوە لەكورد، عەرەب و دۆستەكانمان.
ئەم فێستیڤاڵە، بەهی هەموو نوسەرێكی كورد دەزانم، كە لەپێناوی ئازادی و دیموكراسی و دادپەروەریدا تێكۆشاوەو داهێنەرە، بەهرەدارەو مرۆڤ شانازیان پێوە دەكات.
ساڵی ئاییندە، هەوڵدەدەین، هۆڵەكە جۆشیبێ لەهەموو ئەو میوانانەی، كە بۆ ئەدەب‌و رووناكبیری كوردی ماندووبون، بەچاوپۆشین لەوەی دۆستبوون یان نا، لەگەڵمانبن یان لەگەڵمان نەبن، حزبی بن یان نا، بەڵكو بنكەی گەلاوێژو فێستیڤاڵ هی خۆیانە. ئەوپەڕی هەوڵدەدەین یۆبیلی زیوین، یۆبیلێك بێ لەئاستی ماندبووبوونی هەمووتاندا بێت. بەهیواشین لەدوای مانگێك یان دوو مانگ، لیژنەی بۆ دروست بكەین‌و كاری بۆ بكەین، چونكە ئاسان نییە.
سوپاسی هەموو ئەو میوانانە ئازیزانە دەكەم، كە لەبەسرەو بەغدادو شارەكانی تری عیراقەوە هاتوون، خۆشحاڵیان كردین. گەلێكیش شادومانم، نوسەرە جوانەكان و گەورەكان، خانمەكانی ئێران، شاعیر، نوسەر، رەخنەگر هاتوون و ئەمساڵیش ساڵی تەرخانكراوە بۆ رۆژی كەلتوری ئێران، چونكە هەموو ساڵێك بۆ وڵاتێكی تەرخاندەكەین، ئەمساڵیش بۆ كەلتوری ئێرانەو لای ئێمەش، ئێرانی مێژووە، ئێرانی باستانە، ئێرانی شارستانییەت و شاعیرە گەورەكان، نوسەر گەورەكان و داهێنەرە گەورەكانە.
ئومێدەواریشم ئەم نوسەرە بەڕێزانەی هاتوون، لەتاران و شارەكانی رۆژهەڵاتی كوردستانەوە، بتوانن وێنەیەكی جوانی ئەو كەلتورە بدەن بەئێمە‌و سەرەنجام كورد، عەرەب، فارس و ناوچەكەش، ئاوێتەبین‌و بتوانین وردە وردە، ماسكە درۆزنەكان بدڕێنین و رایانبماڵین، دەموچاوە راستەقینەكانی داهێنان، كەلتور، رەخنەو ئازادییەكان بەرجەستە بكەین.
ئێوەش میوانە ئازیزەكان، خەڵكی سلێمانی، شارو شارۆچكەكانی تری كوردستان، لەزاخۆوە هەتا گەرمیان، یەك بەیەكتان بەخێربێن‌و سوپاس بۆ هەموو ئامادەبوان كە تەشریفان هێناوەو ئەوانەشی بەئۆنلاین گوێیان لێمانە.
زۆر سوپاس.