گۆڕان لەبەرزەخدا: سیناریۆی ڕەش، سیناریۆی سپی
بابه‌كر دڕه‌یی
2020-07-24 592
بەبۆنەی دامەزرانی فراکسیۆنی پەرلەمانی بزوتنەوەی گۆڕان
(١)
یەک: بە پێی کتێبی "شرح اصطلاحات تصوف" (بەرگی ١ و ٢ لاپەڕە ٢٧١) نوسینی دکتر صادق گوهرین، وشەی بەرزەخ لە زانستی ئایینناسی و تەصەوف دا ئەم مانایانە دەگەیەنێ:
١) : لە زمانناسیدا دا بریتیە لە شتێک کە پەرژین و نێوان بێ لە نێوان دو شتدا، وەک ئەوەی لە نێوان دنیا و قیامەت داایە، و ئەوەش زەمانێکە کە لە کاتی مردنەوە دەسپێدەکات تا کاتی هەستانەوە. وەک لە قورئاندا هاتوە " برزخ الی یوم یبعثون" ( المٶمنون ١٠٠) لێرەدا مەبەست لە بەرزەخ قەبرە کە کەوتۆتە نێوان دنیا و قیامەت.
هەروەها وتراوە بەرزەخ بریتیە لە ڕێگر و پەرژین لە نێوان دو شتدا هەروەک لە قورئاندا هاتوە " بینهما برزخ لا یبغیان"
٢): لە زاراوەی شطاریان دا، بەرزەخ بریتیە لە فۆڕمی هەستپێکراوی مورشد کە نێوانگیرە لە نێوان خودا و ڕێنیشاندراو دا...
لە زاراوەی سالیکان دا بەرزەخ بریتیە لە "ڕوحی مەزن" و جیهانی ئایدیال کە پەردەیە لە نێوان جەستە پیسەکان و ڕوحە موجەڕەدەکان....
پەرژینی نێوان دنیاو قیامەت دەبێتە بەرزەخ، ئەویش بریتیە لە مانەوەی نێو گۆڕ هەروەک چۆن لە هەواڵدا هاتوە: "ان الوسوسە برزخ الایمان" واتە وەسوەسە پەردەی نێوانی کفر و ئیمانە.
لێکدانەوەی کتێبەکە دورو درێژە، هەوڵەدەین کورتتری بکەینەوە.
نوسویویە : بەرزەخ: هێڵی نێوان دۆزەخ و بەهەشت.
هەروەها دەنوسێ:
محی الدین ی عەرەبی لە فەسڵی ٦٣ ی کتێبی " فتوحات مکیە" دا وتویە: بزانن کە بەرزەخ بریتیە لەو شتەی کە دەبێتە جیاکەرەوە لە نێوان دو شتدا. وەک هێڵی جیاکەرەوەی نێوان سێبەرو هەتاو، خودای مەزنیش فەرمویە: " مرج البحرین یلتقیان بینهما برزخ لا یبغیان"، و مانای لا یبغیان ئەوەیە کە تێکەڵ بە یەکتری نابن....
(٢)
دو: گۆڕان لە بەرزەخ دا ژیان بەسەر ئەبات.
بەرزەخ بە هەرکام لەو مانایانەی ئاماژەیان پێدراوە و، هەوڵمانداوە بە پشتبەستن بە کلتورو قاموسی ئاینی، ئامانجی نوسین ڕونتر بکەینەوە.
کورتەی مەبەست ئەوەیە کە بزوتنەوەی گۆڕان، لە باشترین نرخاندن و خۆشبینانەترین تێڕوانیندا لە بەرزەخدایە چونکە لە دیدی زۆرینەی:
٭ ناڕازیان و پرۆ گۆڕان،
٭ دڵسۆزە تۆراوەکان،
٭ دڵشکاوەکانی پۆست و مەقام،
٭ بێئومێد و ڕوخاوەکانی دوای کۆچی نەوشیروان مستەفا،
٭ ناحەزو ڕکەبەرە تەقلیدیەکانیەوە
ئەم بزوتنەوەیە ئەسڵەن قۆناغی بەرزەخی تێپەڕاندوە، بەڵام بە هیچ کلۆجێ نەچۆتە پلەی " هەستانەوە" یان " زیندو بونەوە" و "ڕوناکبونەوە" و، توانایی سەرلەنوێ هێزپەیداکردنەوەی نیە و دەبێ دەستی لێ بشۆرێ.
لە دیدی ئەو بەڕێزانەی سەرەوە، کە دەکرێ هەمویان لەژێر تایتڵی " ڕەشبینەکان" یاخود وێناکاری "سیناریۆی ڕەش" بۆ بزوتنەوەی گۆڕان ناوزەد بکرێن، ئەم جوڵانەوەیە لە زۆر ئاستدا کۆتایی پێهاتوە.
ئەوان پێیان وایە لە ڕوی پرەنسیپەوە کۆتایی هاتوە، چونکە میراتگری سیاسی هێناوەتە ئاراوە، ئەوەش لەگەڵ بانگەوازو بانگەشەکانی ڕابوردودا ناتەباو ناکۆکە و قابیلی قبوڵکردن نیە.
لەئاستی تاکتیکی سیاسی دا ڕایان وایە کە گۆڕان تا ئاستی خیانەت ڕۆشتوە چونکە لەگەڵ پارتی و یەکێتیدا چۆتە حکومەتەوە، لە کاتێکا ئەم حکومەت و کابینەیە تا بینەقاقای لە گەندەڵی و نادادی و مافیاگەریدا چەقیوەو ، بە هیج جۆرێک لە ناوەوە قابیلی چارەسەرو چاکسازی نیەو ، بەشداربون لە کابینەی وەزاریدا پەردەپۆشکردنی چەوتیەکانی ئەوان و پاساودانی دزیەکانی ئەو دوحزبەیە، بە واتایەکی تر تەسلیمبونە بە ئەجێندای دو حزبی گەندەڵی دەسەڵات.
پەیوەست بە مەسەلەکانی ڕێکخستن و هەڵبژاردنی ڕێبەرییەوە، بەوپەڕی دڵنیاییەوە ڕایدەگەیەنن کە بەم ڕێکخەرو خانەی ڕاپەڕاندن و جڤات ەوە، گۆڕان ناتوانێ یەک هەنگاو لە ئامانجەکانی نزیک بێتەوە و، لە بناغەوە پێیان وایە کە خودی هەڵبژاردنی خانەی ڕاپەڕاندن بەڕێکاری ئوسوڵی و دیموکراتیانە بەڕێوە نەچوە و، غەدری زۆر کراوە ، تەکەتولچێتی هەبوەو بە وتەی خۆیان" دەستێوەردان " هەبوە..
ناڕازیانی گۆڕان و ڕەخنەگرانی، یان بەگشتی گروپی سیناریۆی ڕەش، نەک پێیان وایە لەبواری ڕاگەیاندندا گۆڕان مایەپوچ و بەتاڵە، بەڵکو جەخت لەوەش دەکەنەوە کە داخستنی کەناڵی KNN لەبەر خاتری پارتی بوەو بۆ سازش و دەسکەوتی سیاسی و پاروی چەور بوە لە دەسەڵاتی سیاسیا.
لە مەسەلە نەتەوەییەکاندا گروپی سیناریۆێ ڕەش یان بە گشتی ئەو هێڵەی ئەوان پەروەردەیان کردوە و ئەیکەن، پێیان وایە بزوتنەوەی گۆڕان چاوی لە مەسەلە نیشتیمانیەکان نوقاندوە و لەبەر خاتری پارتی هیچ هەنگاوێ نانێت.
دەڵێن پێویستە دژ بە هاتنی لەشکری تورک بە توندترین شێواز مامەڵە بکرێ و تەنانەت تا ئاستی چەکهەڵگرتن خەڵک هانبدرێ بۆ ئەوەی لەم وڵاتە دەربکرێن و پارتی نەتوانێ سود لە هاتنی تورک ببینێ، لەبەغداش ڕایان وایە کە بەشداری گۆڕان لە کابینەی هەولێر، جوڵانەوەکەی دەمکوت کردوە و پارتی چی بوێت و چۆنی بوێت بەو جۆرە مامەڵە بە کێشەی کوردو ناوچە جێناکۆکەکان و بودجەو کەیسە جیاوازەکانەوە دەکات.
سێ) لەبەرامبەردا ژمارەیەکی بەرچاو لە هەڵسوڕاو و کەسانی تێکوشەرو ماندونەناس جۆرێکی تر لە سیناریۆ بۆ بزوتنەوەی گۆڕان پێشبینی دەکەن.
ئەم گروپە کە زۆرینەی لەو کەسانە پێکدێ کە بڕیاریان داوە ڕێبازی نەوشیروان مستەفا بەرنەدەن ، هەرچەندە ئەشزانن کە سیناریۆی بەردەمیان بۆ بزوتنەوەکەیان ڕاستەوخۆ "سپی" نیەو خۆڵەمێشیە و ماندوبونێکی بێسنوری دەوێ، بەڵام بە هیوایەکی نەگۆڕەوە خەریکی ڕێکخستنەوە و هەوڵدانن بۆ بنیاتنانەوەی ئەوەی پێۆیستی بە بنیاتنانەوە هەیە لە سەرجەم بوارەکاندا.
زۆرینەی ئەم تێکۆشەرانە لە دەوری یەک بیروڕا کۆبونەتەوە:
٭ لە ڕووی پرەنسیپەوە پێیان وایە بزوتنەوەی گۆڕان لە بەرنامەو ڕێبازی دامەزرێنەرەکەی لاینەداوە کە خەباتی مەدەنیە بۆ عەدالەت و دیموکراسی.
خەباتی مەدەنی یەکێکە لە پڕەنسیپە بناغەییەکانی گۆڕان، بەو حوکمەش، گۆڕانخوازان جەخت لەوە دەکەنەوە کە ئەوەی لە مەیدانی سیاسەت و تاکتیکدا ڕودەدات، بەشێکە لە خەبات بە ڕێبازی مەدەنیانە بۆ گەیشتن بە مافەکانی زۆرینەی خەڵک و چاکسازی لە کۆی جومگەکانی سیاسەت و ئابوری و کارگێڕی وڵاتدا.
٭ لە مەسەلەی تەوریسی سیاسیدا ژمارەیەک لە ڕۆشنبیران و تێکۆشەران و ئەهلی قەڵەم ی گۆڕان لەسەر ئەو باوەڕەن کە ئەو مەسەلەیە زیاد لە ئەندازە گەورە کراو، لە قەبارەی ئاسایی خۆی کرایە دەر، ئەوەش بە مەبەستی پەیداکرنی هەژمون لە ڕێبەری گۆڕاندا و کۆنترۆنڵکردنی جومگە بنەڕەتیەکانی و سەرەنجام دورخستنەوەی جوڵانەوەکە لەو ئامانجانەی بۆخۆی دیاریکردون.
دیدی سەرەکی ئەوان لەمبارەوە بریتیە لەوەی کە لە ناو گۆڕان دا شتێک نیە بەناوی "میراتگری سیاسی" چونکە لە دەستوری گۆڕاندا بڕگەو مادەکان دیاریکراون و شوێنگرتنەوەی خێزانی لە ئارادا نیە، پرۆسەی دیاریکردنی ڕێکخەرو خانەی ڕاپەڕاندن قاڵبڕێژ کراوەو قابیلی وەرچەرخان نیە بەلای بنەماڵەو تەوریس، ڕوداوێکی تازەش لەناو گۆڕاندا ڕوینەداوە تا گومانی واهی پەیدا ببێ، کۆمپانیای وشە( کە پێدەچێ چەقی قسەو باسی زۆرینەی ناڕازیەکان بێت) بە پێی یاسا خاوەندارێتی دەگەڕێتەوە بۆ نەوشیروان مستەفا و ئەم بابەتە لە ڕوی قانونیەوە جێی مشتومڕ نیە و، چەن ساڵێک پێش دامەزرانی گۆڕان حەقیقەتێکی بەرهەست و ئاشکرا بوە لای هەموان، بۆیە هەرجۆرە هەوڵێک بۆ شکاندنی یەکدی یاخود لاوازکردنی پێگەی گۆڕان لەو دیدگایەوە ، بە قازانجی ڕکەبەرەکانی گۆڕان و بەزیانی جەماوەریبونی گۆڕان و دروستکردنی تەپوتۆزێکی میدیاییە بۆ مەبەستی ترو چەواشەکاری.
ئەگەرخاڵی جەوهەری لای هەڵگرانی بیرۆکەو " سیناریۆی ڕەش" ئەوەبێ کە لە بواری تاکتیک دا بە بەشداری لە کابینەی وەزاریدا گۆڕان پرەنسیپەکانی دۆڕاندوە، لای زۆرینەی هەڵسوڕاوان ئەو ڕایە بەرجەستەدەکرێ : مادام یەکێتی و پارتی هەردوکیان، دوای ساڵەها دژایەتی بزوتنەوەی گۆڕان و هەڵسوڕاو و لایەنگرەکانی ، ئێستە بەرنامەی چاکسازیان هەڵگرتوەو ئامادەن کاری لەسەر بکەن و بە بڕیارو یاسا پشتیوانی بۆ جێبەجێکردنی پەیدا بکەن، کەواتە دەلوێ هەم لەڕووی زەمانی و هەم لە ڕووی سیاسی و میدیاییەوە پشتگیری ئەم کابینەیە بکرێت.
ئەم ڕایە ، سەرباری ئەوەی لە لایەن باڵێکی دەسەڵاتدار و جەماوەرێکی زۆری یەکێتی و هەڵسوڕاوو دەنگدەری گۆڕانەوە دژایەتی دەکرێت، و لە ئاستی دیجیتاڵ میدیادا پەلاماری توندو بێئامانی لەسەرەو ، پەتای کۆرۆناو قەیرانی ئابوریش بونە هۆکارێک بۆ هێرشی زیاتر لەسەری، بەڵام دیسایش تا ئێستە لە ئاستی زۆرینەی هەرسێ حزبی کابینەدا پشتیوانی دەکرێ و هیواکان بۆ گۆڕان و چاکسازی نەمردون و چاوەڕوانیەکان لە ژماردنی ڕۆژ و سەعاتدان بۆ چاکسازی ڕیشەیی و هەمەلایەن.
ڕاستە مەسەلەی نەوت کێشەیەکی تەوەرەیی ئابوری کوردستانە و دەبوا لەوێوە چاکسازی دەستپێبکرێ، بەڵام لە گشت حاڵدا لێکدانەوەی ڕێبەری ئێستای گۆڕان ئەوەیە کە چاوەڕوانی و مانەوە لە کابینەی نۆهەمدا هەڵبژاردەیەکی باشترە لە دەرچون و هاتنەوە بۆ بەرەی ئۆپۆزیسون، بەتایبەت کە ئۆپۆزیسونبون لە پاڵ هەنێ لایەنی ناو یەکێتیدا ڕیسکی مەترسیدار لە خۆدا هەڵدەگرێ و ئەگەری شەڕو ئاڵۆزی بەدوای خۆیدا ئەهێنێ و سەرەنجام خەباتی مەدەنی پەک دەخرێ و کۆی ژیانی هاوڵاتیان بەرەو ماڵوێرانی دەچێت.
چوار: گۆڕانخوازان ی گەشبین دڵنیان کە کۆمپانیای وشە دەزگاکانی بنیات دەنێتەوە و پشتیوانی بێدرێغی بزوتنەوەکە دەکات.. کەناڵی ئاسمانی نوێ بە ستایڵ و شێوازی پێشکەوتوتر دێتەوە مەیدان.
هەلبژاردنی دەزگاکانی ڕێبەری و جڤات، بە پێی پێڕەو ئەنجام ئەدرێت و کەسانی بەتوانا، بەپێی دەستورو پێڕەو، دێنە ڕیزی پێشەوەی کارکردن.
لە سەرجەم مەسەلەکاندا جۆرێک لە گەشبینی و هەوڵ بۆچاکسازی حزبی و حکومی لە ئارادیەو ئاسۆی ئومێد تاریک نابینرێ.
سەرەنجام بزوتنەوەی گۆڕان لە نیوان ئەو دو حاڵەتەدایە، یان تەسلیمبون بە تاریکی و فەوتان و هەڵنەستانەوە،،
یان خۆماندو کردن و هیلاکبون بۆ دەربازبون لەو فەزایەی کە هاوڕێکانی ناوخۆی و ناحەزەکانی بۆیان پێکهێناوە.
دەربازبون لەو دۆخەش دەکەوێتە سەر کۆی هەڵسوڕاو و لایەنگرو دەنگدەرانی گۆڕان، لە پێش هەموانیشەوە خانەی ڕاپەڕاندن و ئەو کەسانەی خۆیان بە خاوەنی جوڵانەوەکە ئەزانن.
گۆڕان لە بەرزەخ دایە..
تێپەڕین لەو دۆخە تاریک و پڕقەیرانە هیمەت و توانایی و پشتیوانی سەرجەم کەسانی خاوەن وشیاری و عەقڵ و ئیرادەی دەوێ.
ڕێبەری گۆڕان، چ وەک پنتێک بۆ گۆڕان و دەسکاریکردن و ، چ وەک جومگەیەکی دەسەڵات بۆ گۆڕین و بازدان بۆ حزبێکی جدی و جەماوەری، جەوهەریترین ئەرک و لێپرسراوەتی دەکەوێتە سەرشان.