ئازادی لەژێر پۆستاڵداو خۆپیشاندان لەژێر پرسیاردا
پەیکار عوسمان
2020-12-04 623
(هەمان قوڕ)
گرتنی شیروان و مامۆستا بەدەل و توندوتیژییەکانی ئەولا، تەقەو لێدان و توندوتیژییەکانی ئەملا، هەمووی هەر یەك پەیامەو پێمانئەڵێ: لە ستەمکاریدا سەوزو زەرد، یان پۆستاڵ و کڵاش، فەرقی نیەو هەمووی هەر یەکێکە. ستەمکاریی ڕەنگ و هەوێ ی نیەو ژمارەیەکە دابەشی "بێگانەو خۆمانە"و هیچ جیاکارییەکی تر نابێت، بەڵکو بە هەموو نەوعێ هەر خۆیەتی و هەر ستەمکارییە. بەڵام هەر ئەونە ناو شتی تریشمان پێئەڵێ. مەسەلەن ئەوەشمان پێئەڵێ، کە ختوکەدان و ئستغلالکردنی گوزەرانی خراپی خەڵكیش، بۆ کردنی خۆپیشاندانی بێ سودی گشتی و بەسودی پۆپۆلیستیی، ئەویش هەر ستەمە نەك پاڵەوانی و بوێریی. ستەمە چونکە خودی دۆخە خراپەکە، لە دیوی دەسەڵاتەوە، بەرهەمی بازدانە بەسەر ئەخلاق و چاکەی گشتیدا. خۆپیشاندانیش بۆ دەسکەوتی حیزبی و نیمایشی کەسیی، ئەمیش هەر بازدانێکی ترە بەسەر ئەخلاق و چاکەی گشتیداو هەر شێلانی هەمان قوڕە.
(وێنەکە)
جا ئەوە هەمووی پاکێجێكەو نابێ بەشی بکەین و تەنیا لە بەشێکییەوە حوکم لەسەر هەموو وێنەکە بدەین. وەرگرتنی هەر گۆشەیەك، تەنیا ئەو گۆشەیەت پیشانئەدا نەك هەموو وێنەکە. یەعنی ناکرێ هەر لەبەر ئەوەی کە خەڵك، هۆشیارییەکی بەرزی بە خۆپیشاندان نیەو ئیستغلال ئەکرێ، ئیتر بڵێین خۆپیشاندان خراپە. ناشکرێ تەنیا لەبەرئەوەی خەڵکی پۆپۆلیستی تێدایە ئیتر نەچین. ناشکرێ هەر لەبەر ئەوەی کە ستەملێکراوین، ئیتر بە کاڵی و بەکوڵاوی هەر بچین و بە هەموو فیکەیەك هەڵپەڕین. وە ناشکرێ هەر لەبەرئەوەی بەرامبەرەکە ستەمکارەو دەسناپارێزێ، ئیتر دانیشین و هیچ نەکەین.. بەڵکو ئەوەی ئەیکەین، ئەبێ لە بینینی کۆی وێنەکەوەبێت، چونکە گۆشەیەك کەمەو لەوێوە هەرچی بکەین کورت ئەهێنێ.
(نادیارەکان)
پارتی و یەکێتی مافیاو فاسدو ستەمکارن و نوقتە. قسەکردن لەسەر ئەم گۆشەیە بەسەرچووە، چونکە تەواو ڕوون و ئاشکرایەو هیچ نادیارێکی تیا نەماوە. ئیتر کاتی قسەکردنە لەسەر گۆشەکانی تر، کە نادیارن و بوون بە ژێر ئەو گۆشەیەوە. ئاخر وێنەکە لە گۆشەکانی ترەوە تەواوئەبێ و هۆشیارییش لە بینینی وێنە تەواوەکەدایە، نەك تەنیا لە بینینی گۆشە دیارەکەی. ئەگەر کارێکیش بەرامبەر گۆشە دیارە سەقەتەکە بکرێت، لەو مەساحانەوە ئەکرێ، کە نادیارەو پشتگوێمان خستوون!
(ماڵی چاکە)
کە ئەڵێین سیاسەت بۆ چاکەی گشتی، مەبەستمان تەنیا سیاسەتی حکومەت و دەسەڵات نیە، بەڵکو سیاسەتی موعارەزەو هاوڵاتییەکی ئاساییش، هەمووی هەر بۆ ئەوەبێ. نەکئەوەی هاوشێوەی ئەو دەسەڵاتەی کە هەر خراپی ئەکات، تۆش لەولاوە هەر خراپی بکەیت و پێتوابێ کە چاکەی گشتی کارو بەرپرسیارێتی ئەوەو هی تۆ نیە! کاتێکیش کە ئەمانەوێ دەسەڵات بخەینەوە قاوغی خۆی و سنوری بۆ دانێین، مانای ئەوە نیە کە خۆمان بێ سنوربین. بەڵکو مەفهومی چاکەی گشتی، ئەبێ چەترو سنوربێت بۆ هەموومان، بۆ دەسەڵات و موعارەزەو بۆ تاك و بۆ کۆمەڵگاو کەس نەچێتە دەرەوەی. خۆ ئەگەر ئەو بەبیانوی هێزو سوڵتەو شەرعیەتی شۆڕشەوە، بچێتە دەرەوەی چاکەو تۆش بەبیانوی مەزڵومی و بێدەسەڵاتی و موعارەزەیی، بچیتە دەرەوەی چاکە، ئیتر ماڵی چاکە چۆڵئەبێ و کەس لە ژوورەوەیدا نامێنێ!
(ئامانجێتیی و ئامرازێتیی)
خۆپیشاندان ڕەوایە، بەڵام تەنیا وەسیلەیەکە بۆ چاکەی گشتیی و چاکە خۆی ئامانجەکەیە. نەك ئەوەی خۆپیشاندانمان لێببێ بە ئامانج و بە چاك و بە خراپ هەر ملی پێوەنێین!
لەوێدا کە خۆپیشاندان لەپێناو خۆپیشاندانە، ئیتر سواوەو نەکردنی باشترە. لەوێشدا کە لەبری وەسیلەی خزمەتی گشتی، کەرەستەی ململانێ ی حیزب و کوتلەکان و تێرکردنی گیرفان و ئیگۆی چەن کەسێك بێت، دیسان هەر نەکردنی باشترە.
بەڵام لەوێدا کە وەسیلەی چاکەی گشتی بێت و لەناو وەسیلەکانیشدا باشترینیان بێت، ئا ئەمەیە کە ئەبێ بیکەین و لێرەشدا "هۆشیاریی" بڕیار ئەدا کە ئەوە خۆیەتی و شتێکی تر نیە. بۆیە هۆشیاریی بە خۆپیشاندان، لە خودی خۆپیشاندان گرنگترەو ئەبێ زیاتر لەسەری بوەستین!
(پرسیارێتی و بەرپرسیارێتی)
کاتێ دەسەڵات خراپە، مانای ئەوەنیە کە موعارەزە باشەو ئیتر تۆ ئەویش نەخەیتە ژێر پرسیارەوە. چونکە دەرەوەی پرسیار، مارەو پێوەت ئەدا. کاتێ کە داواکەت ڕەوایەو خۆپیشاندانیش ڕەوایە، مانای ئەوەنیە، کە کارت بە عەقڵ و هەڵوەستە نەماوەو یەکسەر خۆتی تێ فڕێدەی. چونکە هیچ ڕەوایەك ڕەوایەتی عەقڵ بەتاڵ ناکاتەوە. کاتێ خۆپیشاندان پێویستەو گرنگە، مانای ئەوەنیە کە موقەدەسبێ و بۆت نەبێ قسەی لەسەر بکەیت. لەڕاستیدا تۆ هەر لەو شتانەوە ئیستغلالئەکرێیت، کە وەکو موقەدەس و بەڵگەنویستێكی لێدێ و ئیتر نایانخەیتە ژێر پرسیارەوە. یەعنی پرسیارێتی پێش بەرپرسیارێتی ئەکەوێ و لەڕاستیدا بەرپرسیارێتی ئەوەیە کە لەسەر پرسیارێتی و ئاگایی دامەزراوە.
(بێ خیاریی)
خەباتکارێکی باکور، هەموو دەرگاکانیشی لێ داخەیت، هێشتا ڕێگایەکی تر ئەدۆزێتەوەو هەر هیچی دەسنەکەوێ لە شوێنی خۆیدا مانئەگرێ. تۆش وائەزانی تاکە ڕێگا خۆپیشاندانەو بە کاڵی و بەکوڵای هەر ئەبێ بیکەین. نەخێر لەوێدا کە زانیت سودێکی نیەو هەر بەفیڕۆدانی (گەنج و وزەو ئومێدە) ئیتر نەکردنی خەباتترە لە کردنی. ئەو حیزبانەشی، کە جگە لە هەڵبژرادن، یارییەکی تر نازانن و خۆپیشاندانیش وەکو هەڵمەتی پێشوەختەی هەڵبژاردن سەیرئەکەن و ئەگەر نەیکەن بێ کاروکاسپی ئەبن.. لەڕاستیدا ئەوە موشکیلەی خۆیانە نەك موشکیلەی منو تۆ!
(عیبرەت)
تیمێکی فتبۆڵ، ئەگەر دوو سێ جار پلانەکەی فەشەل بێنێ، شێوازی یارییەکەی ئەگۆڕێت. کوردیش ئەڵێ ئەو کەسە کەسە ئەلفێکی بەسە. دەی ڕاستە دەسەڵاتەکە زاڵمەو خەڵکەکە مەزڵومەو خۆپیشاندانیش ڕەوایە.. بەڵام مەزڵومی و ڕەوایەتی، پاساوی بێ عەقڵییی نیەو گرنگە ئیتر ئێمەش لەوە تێبگەین، کە خۆپیشاندان کارتێکی سوتاوەو جگە لە سودی پۆپۆلیستیی و خۆ بە پاڵەوانکردنی چەن کەسێك لەسەر حسابی عەزێتدانی چەن کەسێکی تر.. جگە لە کوشتنی زیاتری ئومێدو ژیانەوەی زیاتری توندوتیژی و ستەم.. هیچی تری پێ نیەو نوقتە سەری دێڕی خەباتێکی باشتر.
(هەڵوێست)
کە ئەشڵێم سودی نیە، مەبەستم ئەوەنیە کە سودگەرایانە، خۆپیشاندان بە نەتیجەکەی و بە سودو قازانج بپێوم، یان بە زۆرو کەمی بەشداربووان.. چونکە "هەڵوێست" پرسێکی چەندێتی نیەو پرسێکی ئەخلاقییە. (من) بەتەنیاو بە مردنیشبێ، ئەبێ هەمبێ و بەرامبەر ستەمکاریی بوەستمەوە. بەڵام ئەو منەی ناو کەوانەکە، ئەبێ بە تەواوی ئیرادەو ئاگاییەوە ئامادەبێ ئینجا شتەکە هەڵوێستە. نەکئەوەی تۆ تەنیا ژمارەی ناو قەرەباڵغیی بیت و واشبزانیت پاڵەوانیت!
(خەباتی یەکەم)
خەباتی ڕاستەقینە، خۆ وەرگرتنەوەیە لە قەرەباڵغی. هەرکەس ئەم خەباتە تاکییە لەناو خۆیدا بکات، ئیتر هەڵوێست و خەباتە کۆییەکانیشی بەجێ و دروستە. چونکە ئیتر بە ئاگایی و بە ئیرادەوە ئەچێتە ناویان. بەڵام ئەوەی ئەو شۆڕشە فەردییە نەکات، ئیتر خەباتە کۆییەکانیشی ئەرزشێکی نیەو لە هەموو حاڵەتێکا ئەو هەر مەڕی ناو مێگەلەو هەر شوانە ساختەچییەکان ئەیگێڕن.
(ئاژەڵ نا، ئالەت)
لەتە گۆشتێك بۆ سەگێك ڕاگرە، لەدەستا ئەیخوا، بەڵام دەستت ناخواو فەرقی دەستەکەو گۆشتەکە ئەزانێت. وەلێ مەکینەیەکی قیمە، فەرقی دەست و گۆشتەکە ناکاو ئەگەر وریانەبیت، لەگەڵ گۆشتەکەیا دەستی تۆش ئەهاڕێ. جا دامەزاوەی سەربازی، لەسەر بنەمای بە ئاژەڵکردنیش نا، چونکە ئاژەڵیش بڕێك هەستی هەیە، بەڵکو لەسەر بنەمای بە ئالەتکردنی ئینسان و خاڵیکردنەوەی لە هەست دامەزراوە. ئاخر تەنانەت ئاژەڵی ماڵییش، هەنێ بڕیارو شتی چاوەڕواننەکراوی هەر هەیەو هەموو کات بە قسەت ناکات. بەڵام ئالەت هەموو شتێکی چاوەڕوانکراوەو بە دوگمەیەك دایئەگیرسێنیت و بە دوگمەیەك ئەیکوژێنیتەوەو جگە لەوەی بۆی دانراوەو چاوەڕێکراوە، هیچی تر ناکات. سلکی عەسکەرییش ڕێك لەسەر ئەوە دامەزراوە کە لە ئینسانییەت و عەقڵ و شعور داتماڵێ و بتکا بە ئالەتێك کە تەنیا بڕیار جێبەجێکەیت و هەموو شتێكت کۆنترۆڵ و چاوەڕوانکراوبێ. لەکاتێکا مرۆڤبوونی ئێمە، ئەکەوێتە ناوچەی چاوەڕواننەکراوەو بڕیاری ئازادانەی خۆمانەو لەناو ئاگایی و هەست و شعورمانەوە دێت، نەك لە ئەمرو ئیعازی دەرەوە.
(هەر لە سەرەتاوە ئالەت)
سلکی عەسکەری و ئەمنیی، کێشەیەکی جیهانیی و مرۆییە، چونکە بە ئالەتکردنی مرۆڤەو لەسەر داماڵینی مرۆڤ، لە ئازادی و ئیرادەو مرۆڤبوونەکەی دامازراوەو ئەیکا بە کائینێك کە تەنیا وەرگرو جێبەجێکەری ئیعازەو هەموو ئەوە لە مرۆڤ وەرئەگرێتەوە کە مرۆڤ بەوە مرۆڤە.. جا وڵاتانی دیموکرات، کار بۆ ئەکەن کە لە بوارە مەدەنییەکاندا مەساحەی ئازادی فراوان بکەن، بۆ ئەوەی لەوێدا هاوسەنگیی مرۆیی دروستببێتەوە.. بەڵام لای ئێمە خێزان و مەکتەب و حیزب و کۆمەڵگاو هەموو کایەکانی تریش، هەر وەکو کایەی سەربازی ئەمرو نەهییەو تۆش هەر ئالەتێکی جێبەجێکەریت. ئا لێرەوەیە پۆلیسەکە، دینارێك لە گیرفانیدا نیەو بە توندییش دارەکە ئەوەشێنێ! چونکە ئەو تەنیا وەکو پۆلیسێك ئالەت نیە، بەڵکو ئەو هەر سەرەتاوەو لە خێزان و پەروەردەو کۆمەڵگاوە وایە، بۆیە وا بە باشی و بەبێ موچەش، کارەکە ئالەتییەکەی خۆی ئەکات!
(کۆیلەکردنی گشتی)
بەمادەکردنی مرۆڤ و داماڵینی لە ئاگایی و ئازادی و دیوە مەعنەوییەکەی، شێوازی زۆرە. مەسەلەن شێوازی ئەمریکی شیوازی کۆیلەی کارەو شیوازی خلیجی شێوازی کۆیلەی پارەیە لە ڕێگەی پێدانەوەو شێوازی کوردی، خلێجییەکەیە بەعەکسەوە. یەعنی کۆیلەی پارە، بەڵام لەڕێگەی برسیکردن و نەدانەوە. هەموو ئەمانە یەك شت ئەکەن، مرۆڤت بۆ کورتئەکەنەوە لە پارەو مادەدا. ئیتر ئەمریکیەکە هەموو خەمێکی تەنیا بەدەستهێنانی کارێك و کەمکردنەوەی باجە. خلیجییەکە بەس لەوەڕەکەی خۆی لێتێكنەچێ دنیا بە گونییەوە. کوردەکەش لە هەموو خەون و خەیاڵێك داماڵراو تەنیا لە دەوری موچە ئەخولێتەوە!
(ڕەوای ناڕەوا)
لێرەشدا دەسەڵات لە کارەکەی خۆیدا سەرکەوتوبووەو ئەو داوای موچەیەش، چەنێك پێویستەو ڕەوایە، ئەونەش ناڕەوایە لەوەدا، کە ئیتر ئێمە تەسلیم و کۆیلەی پارە بووین و چیتر پرسەکانی ئازادی و عەدالەت و ئەم شتانەمان بۆ مەوزوع نیە. لەکاتێکا ئەمانە پرسە ئینسانییەکانن نەك نان. نان پرسێکی جەستەیی و بایۆلۆژییەو ئاژەڵیش وەکو ئێمە برسی ئەبێت، بەڵام ئاژەڵ نازانێ عەدالەت و ئازادی و کەرامەت چیەو ئێمە لەمانەوە مرۆڤین و لە ئاژەڵ جیاین، نەك لە نانەوە! بۆیە ئەبێ داوای نان و موچەش لەوێوەبێت، کە داکۆکی بێت لە مەسەلەی عەدالەت و کەرامەت و ئازادی و پرسە مرۆییەکان، نەك داوای پارەو نانێکی ڕووت و داماڵراوبێ لەو بەهانەیە.
(هەردوو سەر هەر پارە)
لەدیوی ناڕەزاییەوە هەموو شتەکە کورتکرایەوە لە موچەدا. لەدیوی دەسەڵاتیشەوە پێت ئەڵێن، خۆپیشاندان ڕەوایە بە مەرجێ کارو کاسپی و بازاڕ نەوەستێنێ. ئەمە هەم دووبەرەکی و کردنی موچەخۆرو کاسپکارە بەگژ یەکدا. هەم لێرەدا، دارێکمان بەدەستەوەیە هەردو سەری پارەیە. گۆڕانکارییش کاتێ ئەکرێ کە هەردولا بچنە سەرو پارەو شتانێك لە پارە گرنگتربێ بۆیان. گۆڕانکاری کاتێ ئەکرێ، کە دوکانداریش ئامادەبێ دوکانەکەی داخاو موچەخۆریش بە دابەشکردنی معاش نەچێتەوە ماڵەوە.
(شعور)
شعوری دەسەڵات، هەر ئەوەیە کە نیەتی. شعوری موعارەزە، هەر ئەوەیە کە خۆپیشاندان و ناڕەزایی خەڵك، وەکو بانگەشەی هەڵبژاردن سەیرئەکا. شعوری منو تۆش، هەر ئەوەیە کە چیتر هەستان و دانیشتنمان، دەنگ و بێ دەنگیمان، لە ئاگایی و ئیرادەی خۆمانەوەبێ، نەك لە فیکەی ئەمەوە بۆ گیرفانی ئەو. لە دەفع و فووتێکردنی ئەمەوە، بۆ بەردەم شەق و داری ئەو.
(ئاگر)
ئەوپەڕی بێشعورییە، بە کەسێکی برسی و مافخوراو بڵێی بۆ خۆپیشاندان ئەکەیت. یان پشتیوانیی لێ نەکەیت و هاوسۆزی نەبیت. یان بێدەنگبیت و لەگەڵ ستەمکاربیت.. بەڵام ئەوپەڕی شعورییشە، خۆمان و خەڵکیش لە خۆپیشاندانێك بەگابێنین، کە تیایدا هەر سوتەمەنی بین. خۆپیشاندانی ڕاستەقینە، ئەوەیە کە تیایدا ئاگربین نەك سوتەمەنی. ئاگر بە مانای توندوتیژی نا. توندوتیژی خۆکوژییەو هەر خۆمان ئەسوتێنێ. ئاگر بەو مانایەی، کە ئاگر خۆی ناسوتێنێ، شتێك ئەسوتێنێ. ئێمەش ئەبێ بە خەباتی ناڕەزایی، گەندەڵیی بسوتێنین. دەی لە ئێستاداو بە دنیایەك هۆکار، خۆپیشاندان ئەوەمان بۆ ناکاو هەر خۆمان ئەسوتێنێ.
(دەنگ)
لە دۆخێکدا کە مافخوراو، لە سەرو مافخوراوییەکەیەوە لێشی ئەدرێ و ئەگیرێ و ئەکوژرێ.. بێدەنگیی بێشعوری و بێ زۆر شتی تریشە. بەڵام چیتر ئەبێ دەنگیش هۆشیارانەبێ و زیاتربێ لە بژی و بڕۆخێ و کڕوزانەوەو ڕەگەڵکەوتن و هەڵچوونی عاتفیی.. دەنگ ئەبێ دەنگی ئاگایی و ڕاستیی بێت بەرامبەر هەموو شتێك، تەنانەت بەرامبەر خۆپیشاندانیش. یەعنی ئەگەر ئاگایی پێ ی وتی، ڕاستی ئەوەیە کە خۆپیشاندان خزمەت ناکات. یەعنی نایکاو ئەبێ بە دەم دەنگی عەقڵەوە بچین و کۆمەڵی ڕێژوان و سورکێوی تریش نەنێینە بانی.
(ئەی چیبکەین؟)
بێگومان ئەبێ، تا ئەوپەڕی ناڕەزایی ناڕازیبین و تا ئەوپەڕی توانا سوربین لەسەر مافەکانمان و تا ئەوپەڕی تێکۆشان، بکۆشین بۆ ژیانێکی باشترو جگە لە توندوتیژییش، هەموو ڕێگاکان تاقیکەینەوە.. بەڵام لەگەڵیا ئەبێ تا ئەوپەڕی هۆشیارییش هۆشیاربین، بۆ ئەوەی خودی خەبات نەبێتە بکوژی ئومید!
(هۆشیاری)
هۆشیارییش ئەونەی کە نەکردنە، ئەونە کردن نیە. ئەونەی کە چی نەکەینە، ئەونە چیبکەین نیە. کە زانیمان چی نەکەین، ئیتر ئەزانین چیبکەین و ئەوەی کە ئەیکەین هۆشیارانەیە.
لەڕاستیدا ئەوە ئایدۆلۆژیایە، کە هەمیشە پێشوەختەو حازربەدەست، وەڵامی چیبکەینی پێیە، بۆیە کۆیلەو مێگەل دروست ئەکات. بەڵام هۆشیاری وەڵامی چینەکەینەو کە لە چینەکەینا فلتەری عەقڵ و ئاگایی هەبێت، ئیتر لە چیبکەینا کۆیلایەتی و مێگەلایەتی نابێ و شتەکان ئازادانەیەو تەنیا ئەمەش کردەی ڕاستەقینەیە، چونکە تەنیا لێرەدا بکەری ڕاستەقینە ئامادەیە کە تۆ خۆتیت.