ئایا ئەمەریکا دەمێنێتەوە یان دەکشێتەوە؟
کارۆخ خۆشناو
2021-07-17 484
دوای کشانەوەی بەشی زۆری هێزەکانی ئەمەریکا لە ئەفغانستان، کە چاوەڕوان دەکرێت لە (11س ئه‌یلوول/ سێپته‌مبه‌ری 2021) پڕۆسەکە تەواو بێت، چەندین پرسیار گەڵاڵە بوون، بۆ نمونە:
ئایا كاری له پێشینه‌ی ئیداری بایدن گرنگیدانە بە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست؟
ئایا رۆژهەڵاتی ناوەڕاست هەمان پێگەی جارانی ماوە لای ئەمەریکا؟
ئایا چارەنووسی عێراق هاوشێوەی ئەفغانستان دەبێت؟
ئەگەر هێزەکانی ئەمەریکا لە عێراق بکشێنەوە، ئایا لە هەرێمی کوردستانیش دەکشێنەوە؟
ئایا هەرێمی کوردستان خۆی ئامادەکردووە بۆ سیناریۆ و ئەگەرەکان؟
ئایا چارەنووسمان چی دەبێت لە کاتی کشانەوە یان مانەوەی هێزەکانی ئەمەریکا؟
ئەمانە و چەندین پرسیاری دیكه پێویستە لە خۆمان بکەین تاکو خۆمان بۆ هەموو ئەگەر و سیناریۆکان ئامادە بکەین.
لەم هەلومەرجەدا گرنگە هەرێمی کوردستان خۆی بۆ 3 سیناریۆ ئامادە بکات:
1- سیناریۆی کشانەوەی هێزەکانی ئەمەریکا لە عێراق (هاوشێوەی ئەفغانستان).
2- سیناریۆی مانەوەی هێزەکانی ئەمەریکا لە عێراق.
3- سیناریۆی مانەوەی هێزەکانی ئەمەریکا لە هەرێمی کوردستان و کشانەوەیان لە ناوەڕاست و خوارووی عێراق.
لێرە دەبێت ئەو راستییە بزانین کەوا پێگەی جیۆپولەتیکی عێراق و ئەفغانستان جیاوازن، بۆیە سیناریۆی یەکەم جێبەجێ ناکرێت، بەڵام سەرکردایەتی کوردستان پێویستە بۆ سیناریۆی دووەم و سێهەم خۆیان ئاماده بکەن و گرەنتی پاراستنی خاک و خەڵکی هەرێمی کوردستان لە ئەمەریکییەکان وەربگرن (بەشێوەیەکی نووسراوی دیکیۆمێنتکراو).
لەم چوارچێوەیەدا بڕیارە (مستەفا کازمی) سەرۆک وەزیرانی عێراق سەردانی واشنتن بکات و لە رێکەوتی (26ی ئه‌م مانگه) لە کۆشکی سپی لەگەڵ (جۆ بایدن) کۆ ببێتەوە و گەرێکی دیكه‌ی دانووستان و گفتوگۆی ستراتیژیی نێوان (ئەمەریکا و عێراق) بەڕێوەبچێت.
ئەم گەڕەی دانووستان لە کاتێکدایە، کەوا بڕیارە دوای دوو مانگ ونیوی تر هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەڕێوەبچێت، (ئەگەر دوانەخرێت) ئەمەریکا بڕیاری داوە بڕی (10) ملیۆن دۆلار هاوکاری پڕۆسەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بکات بۆئەوەی بە شێوەیەکی پاک و بێگەرد بەڕێوەبچێت.
لەم گەڕەی دانووستاندا (حکومەتی کازمی) لە بەردەم دوو داواکاری سەخت و دژوارە لەلایەن (ئەمەریکا و ئێران)، بە جۆرێک ئەمەریکا داوای چارەسەرکردنی کێشەی میلیشیاکانی سەر بە ئێران لە کازمی دەکات، بە تایبەت ئەو ملیشیایانەی کە بە "وەلائی" ناسراون، چونکە بەهۆی هێرشە مووشەکی و درۆنییەکانیانەوە بەردەوام هەڕەشەی جددی دەکەنە سەر بەرژەوەندییە دیپلۆماتی و سەربازییەکانی ئەمەریکا، لەبەرامبەردا میلیشیاکانی سەر بە ئێران داوا لە کازمی دەکەن بڕیاری رۆژی (2020/1/5)ی پەرلەمانی عێراق جێبەجێ بکات، کە تایبەتە بە وەدەرنانی هێزەکانی ئەمەریکا و هاوپەیمانان، مەبەستیان ئەو بڕیارەی پەرلەمانی عێراقە کە شیعەکان دوای دوو رۆژ لە کوژرانی (قاسم سولەیمانی و ئەبومەهدی موهەندس) لە ژێر فشاری شەقامی شیعەی "وەلائی" عێراق و ئێران، (بێ بەشداریکردنی کورد و سووننە) دەریانکرد.
بە واتایەکی دیكه حکومەتی کازمی کەوتووه‌تە نێوان بەرداشی ئەمەریکا و ئێران، چونکە لەلایەک ئەمەریکا داوای لێ دەکات چارەسەری کێشەی میلیشیا چەکدارەکان بکات و بیانخاتە ژێر چەتری سوپای عێراق، لەلایەکی دیكه میلیشیاکان داوا لە کازمی دەکەن بڕیاری پەرلەمان جێەجێ بکات و هێزەکانی ئەمەریکا لە عێراق دەربکات، حکومەتی کازمیش ناتوانێت هیچ یەکێک لەم دوو داواکارییە جێبەجێ بکات، چونکە نە دەتوانێت رووبەڕووی میلیشاکان بێتەوە، کە "بەردەوام هەڕەشەی گوێ بڕینی لێدەکەن" نە دەشتوانێت دەستبەرداری ئەمەریکا بێت، چونکە عێراق خاوەنی ژێرخانێکی تۆکمە نییە لە بوارەکانی (سیاسی و ئابووری و سەربازی و ئەمنی) تاکو بتوانێت دوای کشانەوەی هێزەکانی ئەمەریکا خۆی لەبەردەم هەڕەشەکانی داعش و گرووپەکانی حەشدی شەعبی رابگرێت، بەڵام ئاماژەکان ئەوەمان پێ دەڵێن کەوا ئیدارەی (بایدن) زیاتر لە حکومەتی ئێران موڕاعاتی حکومەتی کازمی دەکات، بەڵگەش بۆ ئەمە دوای هێرشی درۆن و مووشەکی سەر فڕۆکەخانەی هەولێر، ئەمه‌ریکا وەڵامی میلیشاکانی سەر بە ئێرانی دایەوە لەناو خاکی سووریا و سەر سنووری نێوان عێراق و سووریا، بەمەبەستی دوورخستنەوەی گۆڕەپانی عێراق لە ململانێی راستەوخۆی لەگەڵ ئێران، ئەمەش وەک رەچاوکردن و رێزگرتن لە سەروەری عێراق و دوورخستنەوەی کێشە و ئاڵۆزی لە گۆڕەپانی عێراق لەقەڵەم درا.
لەبەرامبەردا لەوە ناچێت ئێران وەک پێویست موڕاعاتی حکومەتی کازمی بکات، چونکە هیچ جۆرە بەرەوپێشچوونێک لەگەڵ ئیدارەی (نوێی بایدن) رووینەداوە لە بارەی رێكکەوتنی ئەتۆمی و سووکردنی سزاکانی سەر ئێران، ئەمەش وا لە ئێران دەکات، لە رێگای میلشیاکانەوە فشار بکاتە سەر ئەمەریکا بۆ هەڵگرتنی سزا ئابوورییەکان و گەڕانەوەی بۆ رێکكەوتنی (5+1)، بەم جۆرە دەتوانین بڵێن کەوا پرسی ئەتۆمی ئێران کاریگەریی راستەوخۆی لەسەر سەقامگیری عێراق هه‌یه.
لە کۆتاییدا پێموایە لەم گەڕەی دانووستانی (ئەمەریکا و عێراق) خشتەیەکی درێژخایەن دادەنرێت بۆ کشانەوەی هێزەکانی ئەمەریکا بە سێ قۆناغ، ئەم قۆناغبەندیەش چەند ساڵێک دەخایەنێت، كه تا کۆتایی ئیدارەی بایدن ئەمەریکا لە عێراق دەمێنێتەوە، ئەویش بەمەبەستی ریشەکێشکردنی مەترسی داعش و رێگریکردن لە دووبارە سەرهەڵدانەوەی تیرۆر، چونکە بایدن نایەوێت هەمان هەڵەی ئۆمابا دووبارە بکاتەوە، (کاتێک کە هەموو هێزەکانی ئەمەریکای کشاندەوە لە ساڵی 2011 ئەمەش بووە هۆی زەمینە خۆشکردن بۆ قاعیدە و داعش و رووداوی کارەساتبار بۆ عێراق و سووریا و ناوچەکە).