لەگەڵ نزیکبوونەوەی وەرزێکی تری ھەڵبژاردن لە ھەرێمی کوردستانی عێراق، لایەنە سیاسییەکان ھەموویان فەزایان پڕکردووە لە بەڵێنی گۆڕانکاری و خۆشگوزەرانی و گەشەسەندن بۆ ھەمووان. سەرکردەکان بە سۆزەوە باس لە بنیاتنانی داھاتوویەکی باشتر و چاککردنی سیستەمی دامڕاو و دروستکردنی دەرفەت بۆ ھەمووان دەکەن. بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا کە ئەم بەڵێنانە لە گوتارە گشتییەکان و دروشمەکانی بانگەشەدا دەنگ دەدەنەوە، شەقامەکان چیرۆکێکی جیاواز دەگێڕنەوە- چیرۆکی پشتگوێخستن و ھەژاری و ئیستغلالکردن.
منداڵان، پەراوێزترین ئەندامانی کۆمەڵگاکەمان، بەردەوامن لە کارکردن و سواڵکردن لەسەر شەقامەکان بە ژمارەیەکی مەترسیدار. ھەموو ڕۆژێک کچ و کوڕی گەنج، ھەندێکیان تەمەنیان پێنج شەش ساڵە، ناچارن بچنە ناو واقیعی سەختەوە- فرۆشتنی کاڵای بچووک، شۆردنی پەنجەرەی ئۆتۆمبێل، یان تەنھا دەست درێژکردن بۆ چەند دراوێک. مافی خوێندن و منداڵی و کەرامەتی سەرەتایی مرۆڤیان لێ زەوت دەکرێت و کراوە. ھاوکات ئەوانەی لە دەسەڵاتدان کە بانگەشەی ئەوە دەکەن کە دەیانەوێت "گۆڕانکاری دروست بکەن" چاویان لەم قەیرانە پەرەسەندووە کوێرە.
وەھمی پێشکەوتن
ئەستەمە قسەی سیاسەتمەدارەکانمان لەگەڵ واقیعی توند و تیژی سەر زەویدا یەکبگرنەوە. ساڵانێکە، ھەڵبژاردن لە دوای ھەڵبژاردن، سەرکردەکانی پارتە جیاجیاکان بەڵێنیان داوە کە ڕووبەڕووی پرسە کۆمەڵایەتییەکان ببنەوە، لەگەڵ ئەوەشدا گۆڕانکارییەکی کەم بۆ خەڵکی ئاسایی کوردستان نەھاتووە. پچڕانی بەرچاوی نێوان گوتاری سیاسی و کردەوەکانی ژیانی ڕاستەقینە زۆرتر کاتێک دەردەکەوێت کە دۆخی نالەباری ئەم منداڵانە لەبەرچاو دەگرین. لەبری ئەوەی وەبەرھێنان لە بەرنامە کۆمەڵایەتییەکان یان ڕەخساندنی دەرفەت بۆ پەروەردە و خۆشگوزەرانی بکەن، زۆرێک لەو لایەنانە بە دڵی بەرژەوەندی خۆیان بەردەوامن لە کارکردن.
چاوخشاندنێکی وردتر لە پاشخانی زۆرێک لە سەرکردە سیاسییەکان، ڕاستییەکی نائارامکەر ئاشکرا دەکات: زۆرێکیان خاوەنی پاسپۆرت و ڕەگەزنامەی وڵاتانی ئەوروپاین. ئەم ڕاستییە بە تەنیا ئەوەمان بۆ دەردەخات کە بەیعەتی ڕاستەقینەی ئەوان لە کوێدایە- نەک لەگەڵ ئەو کەسانەی کە لە کوردستان دەژین، بەڵکو لەگەڵ ئەو ژیانە سەلامەت و ئاسوودەیە کە لە دەرەوەی وڵات بنیاتیان ناوە. چۆن کەسێک بە ئاسایشی ڕەگەزنامەی وڵاتێکی ترەوە ھەرگیز بەڕاستی لە خەباتی ئەو کەسانە تێدەگات یان گرنگی پێدەدات کە لە ھەژاری و نادڵنیاییدا دەژیت؟ ئەم سەرکردانە دەتوانن ھەڵبێن؛ بەڵام منداڵانی سەر شەقامەکان ناتوانن.
قەیرانێکی پشتگوێ خراو
دۆخەکە تەنھا شکستی حکومەت نییە، بەڵکو قەیرانێکی ئەخلاقییە کە نیشانی دەدات تا چەند لە بەھاکانی چاودێری و کۆمەڵگا دوورکەوتوینەتەوە کە ڕۆژێک ھەرێمەکەمانی پێناسە کردووە. پرسیاری زۆر جددی دەوروژێنێت: بۆچی ئازاری منداڵەکانی خۆمان بە ئاسانی پشتگوێ دەخرێن؟ چۆن تەحەمولی سیستەمێک بکەین کە ڕێگە بدات منداڵان لە شەقامەکاندا ئیستغلال بکرێن لە کاتێکدا نوخبە سیاسییەکان بەردەوامن لە دەوڵەمەندکردنی خۆیان؟
لایەنە سیاسییەکان ھیچ ھەوڵێکی ماناداریان نەداوە بۆ چارەسەرکردنی کاری منداڵان و سواڵکردنی سەر شەقامەکان. بەڵکو گرنگی بە چەسپاندنی دەسەڵات و دەوڵەمەندکردنی سەرکردەکانی حزب و پاراستنی ڕووبەری پێشکەوتن دەبنەوە. لەم نێوەندەدا منداڵانی کوردستان- ئایندەمان- لە جیھانێکدا کە تادێت دوژمنایەتی خودی بوونیان زیاتر دەبێت، بەجێھێڵدراون بۆ ئەوەی ببنە نێچیری دڕندەکانی بازاڕ.
بوونی منداڵان کە لە شەقامەکاندا کار دەکەن و سواڵ دەکەن، تەنیا نیشانەی ھەژاری نییە؛ بەڵکو نیشانەی شکستی سیستەمێکە. ئەم منداڵانە سەردەمی منداڵییان لێ دەدزرێت و مافی خوێندنیان لێ زەوت دەکرێت، ئەمەش مانای وایە بە درێژایی تەمەنیان زیاتر لە سووڕێکی ھەژاریدا دەمێننەوە. بەبێ پەروەردەی دروست، ناتوانن ئەو لێھاتووییانەی پێویستن بۆ دەستەبەرکردنی داھاتوویەکی باشتر بۆ خۆیان بەدەستبھێنن، کە دواجار کاریگەری لەسەر ھەموو کۆمەڵگا دەبێت.
چارەسەرنەکردنی ئەم پرسە بەو مانایەیە کە ئێمە تەواوی نەوەیەک دەکەینە قوربانی بۆ دەستکەوتی سیاسی کورتخایەن. ئەو لایەنانەی بەڵێنی گۆڕانکاری دەدەن ھیچ ناکەن بۆ ئەوەی ئەم منداڵانە لە ھەژاری دەربھێنن، بەڵکو ڕێگە دەدەن قەیرانەکە بەردەوام بێت و لە ھەمان کاتدا سوود لە سیستەمەکان وەردەگرن کە خزمەت بە بەرژەوەندییەکانی خۆیان دەکەن.
کاتێک سەرکردە سیاسییەکان باس لە "گۆڕانکاری" دەکەن، زۆر گرنگە بخرێنە ژێر پرسیارەوە کە ئاماژە بە ژیانی کێ دەکەن. ھاوڵاتی ئاسایی کورد خاوەنی پاسپۆرتی ئەوروپی نییە، نە توانای دەربازبوونیشی لە تەحەددیاتی ئەم ھەرێمە ھەیە، بۆ ئەوان ھیچ بەدیلێک نییە- ئەمە ماڵی ئەوانە و دەبێت دەرئەنجامی ئەو بڕیارانە ھەڵبگرن کە لەلایەن کەسانی دەسەڵاتدارەوە دەیدەن. کەچی پێدەچێت بۆ نوخبەی سیاسی کوردستان تەنیا ھەنگاوێک بێت بۆ دەستکەوتی شەخسیی گەورەتر.
ئەمەش پرسیارێکی بنەڕەتی دەوروژێنێت: ئایا سەرکردایەتییەک کە بە تەواوی پابەند نەبێت بە گەلەکەیەوە، ئایا ھەرگیز دەتوانێت بەڕاستی گۆڕانکاری بھێنێتە ئاراوە؟ ئەوەی کە زۆرێک لە سەرکردەکانمان ڕەگەزنامەیان لە دەرەوەی وڵات ھەیە، ئەوە دەگەیەنێت کە ڕۆڵی خۆیان لێرەدا وەک کاتی یان مەرجدار سەیر دەکەن. توانای ڕۆشتنیان لە ھەر ساتێکدا ئەو متمانەیە دەشێوێنێت کە دەبێ لە نێوان حکومەت و ھاووڵاتیانیدا ھەبێت.
منداڵانی سەر شەقامەکانی کوردستان نابێ لەبیر بکرێن، نە نالەباری ئەوانیش لە کارەکانیان دوور بخرێتەوە. ئەوان ھێمای شکستی سیستەمی سیاسین- سیستەمێک کە دەسەڵات بەسەر خەڵکدا لە پێشینەی خۆی دادەنێت و ڕێگە بەو کەسانە دەدات کە لە سەرکردایەتیدان خۆیان لە خەباتەکانی ھەرێم دوور بخەنەوە.
کاتی ئەوە ھاتووە ئێمە لێپرسینەوە لە سەرکردەکانمان بکەین. ناتوانین ڕێگە بدەین ئەوان لە پشت بەڵێنە بەتاڵەکانەوە خۆیان بشارنەوە لەکاتێکدا پاسپۆرتی بیانییان لەبەردەستدایە و ڕێگای ھەڵھاتنیان بە کراوەیی ھێشتووەتەوە. گۆڕانی ڕاستەقینە تەنھا کاتێک دێتە ئاراوە کە ئەوانەی لە دەسەڵاتدان ھێندەی ئەو خەڵکەی ڕۆژانە لێرە دەژین، وەبەرھێنانیان لە داھاتووی ئەم ھەرێمەدا ھەبێت. تا ئەو کاتە ئەو منداڵانەی لە شەقامەکاندا کار دەکەن و سواڵ دەکەن، وەک بیرھێنانەوەی بەرچاوی دووڕوویی و شکستی سەرکردایەتی ئێستامان دەمێننەوە.