لە ھەرێمی کوردستان، وەزارەتی پەروەردە ڕێبازێکی بەڕواڵەت تەسکانەی گرتۆتەبەر بۆ باشترکردنی خوێندن، بە شێوەیەکی یەکلاکەرەوە سەرنجی خستووەتە سەر بڕوانامەی مامۆستایان و لە ھەمان کاتدا ڕۆڵی چارەنووسسازانەی سەرپەرشتیارانی لێھاتووی پشتگوێ خستووە. ئەم فۆکۆسە تەسکە نەک ھەر چوارچێوەی پەروەردەیی گشتی تێکدەدات بەڵکو تێگەیشتنێکی ھەڵە لە چۆنیەتی بەدەستھێنانی باشی پەروەردەیی بەردەوامیش نیشاندەدات.
گرنگیدان تەنھا بە بڕوانامەی مامۆستایان چەواشەکارانەیە
پێداگری وەزارەتی پەروەردە لەسەر بڕوانامەی بەرز بۆ مامۆستایان، سەرەڕای نیازپاکییەکەی، دواجار کورتبینییە. ئەم ڕێبازە لەسەر ئەو گریمانەیە دامەزراوە کە تەنھا مامۆستایانی شارەزا و لێھاتوو، و خاوەن بڕوانامەی بەرز دەتوانن سەرکەوتنی پەروەردەیی بەدەست بھێنن. ئەم ڕوانگەیە سروشتی بەیەکەوە گرێدراوی سیستەمی پەروەردەیی پشتگوێ دەخات چونکە کوالیتی سەرپەرشتیارییش ھێندەی کوالیتی وانەوتنەوە گرنگە.
مامۆستایان ھەرچەندە توانای بەرزیان ھەبێت، پێویستیان بە ڕێنمایی و پشتیوانی و سەرپەرشتیاریی کاریگەر ھەیە بۆ ئەوەی باشترین ئاستی خۆیان بەدەستبھێنن. وەزارەت بە پشتگوێخستنی بڕوانامە و پەرەپێدانی پیشەیی سەرپەرشتیاران، مامۆستایان لە ژینگەیەکدا دادەنێت کە ئەو سەرکردایەتی و ئاراستەیەی کە پێویستە بۆ بەرزکردنەوەی ئاستی کارکردنیان نامێنێت و بەم شێوەیەش کاریگەریی لەسەر دەرئەنجامی زانستی خوێندکاران بەجێدەھێڵێت.
ڕۆڵی گرنگی سەرپەرشتیاران
سەرپەرشتیارانی خاوەن بڕوانامەی بەرز و لیھاتوویی پێشکەوتوو، وەک ماستەر و دکتۆرا، تەنھا سەرپەرشتیار نین بەڵکو کەسایەتی سەرەکی و ناوەندین لە پرۆسەی خوێندندا. ڕاھێنانە پێشکەوتووەکانیان ئەزموونی پێویستیان بۆ دابین دەکات بۆ ئەوەی کار بکەن لە پەرەپێدانی مەنھەج، بەمەش دەتوانن ئاستێکی بەرزتر لە لێکۆڵینەوە و داھێنان بھێنن بۆناو دیزاینی مەنھەج.
سەرپەرشتیارانی لێھاتوو دەتوانن ڕاھێنانی کوالیتی بەرز بۆ مامۆستایان پێشکەشبکەن چونکە تێگەیشتنی قووڵیان لە تیۆری و پراکتیکی پەروەردەیی وایان لێدەکات گەشەپێدانی پیشەیی کاریگەرتر و باشتر بۆ مامۆستایان دابین بکەن.
ھەروەھا دەتوانن سیاسەتی پەروەردەیی لەسەر بنەمای بەڵگە پەرەپێبدەن چونکە توانایان بۆ ئەنجامدان و توێژینەوەی پەروەردەیی بەو مانایەیە کە سیاسەتەکان دەتوانن لەسەر بنەمای بەڵگەی تۆکمە بن نەک پراکتیکی حیکایەتئامێز.
سەرپەرشتیارانی لێھاتوو دەتوانن ڕۆلی کاریگەریان ھەبێت لە جێبەجێکردنی دڵنیایی کوالیتی بەھێزدا چونکە زانیارییە پێشکەوتووەکانیان توانای دانان و پاراستنی ستانداردی پەروەردەیی بەرزیان پێدەدات.
ستراتیژی ئێستای وەزارەت کەلێنێکی گەورەی تێدایە. وەزارەت بە گرنگیدانی تەنیای بە بڕوانامەی مامۆستایان و لە ھەمان کاتدا پشتگوێخستنی سەرپەرشتیارانی، ئامانجەکانی خۆی تێکدەدات. ئەم ڕێبازە باوەڕی بە یەکانگیری و چوونیەکی و سروشتی گرێدراوی کاری سەرپەرشتیاری و مامۆستاییی نیە و دان بەوەدا نانێت کە مامۆستا و سەرپەرشتیاران بەیەکەوە گرێدراون؛ کوالیتی یەکێکیان کاریگەری زۆری لەسەر ئەوی دیکەیان ھەیە.
جگە لەوەش زۆرێک لە سەرپەرشتیارانی ئێستا مامۆستای پێشوو بوون، کە وەزارەت وەک پاساوێک بەکاری دەھێنێت بۆ ئەوەی مافی بەدەستھێنانی بڕوانامەی بەرزیان لێزەوت بکات. ئەمەش بۆخۆی ھەڵەیەکی بنەڕەتییە چونکە گواستنەوە لە وانەوتنەوە بۆ سەرپەرشتیکردن پێویستی بە کارامەیی و زانیاری زیاتر ھەیە کە ئەمەش تەنھا لە ڕێگەی خوێندن و توێژینەوە و ڕاھێنانی پێشکەوتووەوە دەتوانرێت بەدەستبھێنرێت.
دەرئەنجامەکانی پشتگوێخستنی بڕوانامەی سەرپەرشتیاران
پشتگوێخستنی بڕوانامەی سەرپەرشتیاران دەتوانێت چەندین کاریگەری زیانبەخشی ھەبێت:
١. ستانداردە پەروەردەییەکان بەرەوپێشناچن: بەبێ سەرپەرشتیاری شارەزا و بڕوانامەی بەرز، ھەوڵەکان بۆ باشترکردنی بەردەوامی ستانداردە پەروەردەییەکان دەوەستێن و پەرەیانپێنادرێت.
٢. نەبوونی پشتگیرییەکی گونجاو بۆ مامۆستایان: مامۆستایان ڕێنمایی و سەرپەرشتیاریی پێویستیان پێنادرێت، ئەمەش دەبێتە ھۆی ئەگەری خولانەوەی مامۆستایان لە بازنەیەکی بۆشدا و دواجاریش کەمبوونەوەی ڕەزامەندیان لە کار.
٣. جێبەجێکردنی سیاسەتی ناکاریگەر: ئەو سیاسەتانەی کە لەسەر بنەمای توێژینەوە و لێکۆڵینەوەی ناتەواو دامەزراون، ئەگەری زۆرە بێکاریگەر بن، ئەمەش دەبێتە ھۆی بەفیڕۆدانی سەرچاوە و کات.
٤. ناتەبایی لە دڵنیایی کوالیتی: بەبێ سەرپەرشتیاریەکی بەھێز، کوالیتی پەروەردە زۆر جیاواز دەبێت، ئەمەش دەبێتە ھۆی جیاوازی و کەمبوونەوە لە دەرئەنجامەکانی خوێندکاران.
نموونە لە وڵاتانی ترەوە
لە زۆرێک لە وڵاتانی جیھان گرنگییەکی زۆر بە بڕوانامەی سەرپەرشتیاری پەروەردە دەدرێت.
ئەمریکا: لە ئەمریکا زۆرجار پێویستە سەرپەرشتیاری پەروەردە بڕوانامەی ماستەر یان بەرزتریان ھەبێت لە کارگێڕی پەروەردە یان بوارێکی پەیوەندیدار. ئەمەش وایان لێدەکات کە پشتگیرییەکی کاریگەر و ڕێنمایی پێشکەوتوو پێشکەش بە مامۆستایان بکەن.
فینلاند: سیستەمی خوێندنی فینلاند بە یەکێک لە باشترینەکانی جیھان ناسراوە. زۆرجار سەرپەرشتیارانی ئەوێ بڕوانامەی پێشکەوتوویان ھەیە و لە توێژینەوەی پەروەردەیی و پەرەپێدانی مەنھەجدا ڕاھێنراون، ئەمەش بەشدارییەکی زۆر دەکات لە سەرکەوتنی سیستەمی پەروەردەیی.
سەنگافورە: لە سەنگافورە دەبێت سەرپەرشتیارانی پەروەردەیی شارەزایی و بڕوانامەی بەرزیان ھەبێت و ئەزموونی بەرفراوانیان ھەبێت لە بواری وانەوتنەوە و کارگێڕیدا. جەختێکی زۆر لەسەر بەردەوامبوونی گەشەپێدانی پیشەیی دەکرێتەوە، دڵنیابوون لەوەی کە سەرپەرشتیاران لە نوێترین پراکتیزە پەروەردەییەکان ئاگادارن.
ڕاسپاردەکان بۆ وەزارەتی پەروەردە
بۆ ڕاستکردنەوەی ئەو ھەڵە گرنگانە، پێویستە وەزارەتی پەروەردەی ھەرێمی کوردستان ڕێوشوێنی دەستبەجێ و یەکلاکەرەوە بگرێتەبەر:
١. وەبەرھێنان لە پەرەپێدانی سەرپەرشتیار: جێبەجێکردنی بەرنامەی ڕاھێنانی گشتگیر کە ھانی سەرپەرشتیاران دەدات بۆ بەدەستھێنانی بڕوانامەی پێشکەوتوو و دەرفەتی پەرەپێدانی پیشەیی بەردەوام.
٢. ڕێبازێکی گشتگیر بگرنەبەر: ھاوسەنگکردنی گرنگیدان بە مامۆستایان و سەرپەرشتیاران، داننان بەوەی کە ھەردووکیان بەشێکی دانەبڕاون لە سەرکەوتنی پەروەردەدا.
٣. پێداچوونەوە بە سیاسەتی پەروەردەیی: پەرەپێدانی سیاسەتەکان کە بە ڕوونی بەھا و پشتگیری ڕۆڵی سەرپەرشتیارانی شارەزا لە سیستەمی پەروەردەدا بناسن.
٤. ھاندانی کولتوری توێژینەوە و داھێنان: ھاندانی سەرپەرشتیاران بۆ بەشداریکردن لە توێژینەوە و پەرەپێدان بۆ پێشخستنی کولتوری داھێنان و پێشکەوتنی بەردەوام.
بە چارەسەرکردنی ئەم پرسانە، وەزارەتی پەروەردە دەتوانێت ڕێڕەوی خۆی ڕاست بکاتەوە و سیستەمێکی پەروەردەی ھاوسەنگتر و کاریگەرتر و بەردەوامتر بنیات بنێت. ئەم گۆڕانکارییە لە فۆکەسدا دڵنیای دەدات لەوەی کە کوالیتی پەروەردە نەک تەنھا باشتر دەکرێت بەڵکو ھەردوو مامۆستا و سەرپەرشتیار ئامرازی پێویستیان بۆ دابین دەکرێت بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئاستەنگەکانی سیستەمی پەروەردەی سەدەی بیست و یەکەم.