دیمەنی پەروەردەیی لە کوردستان لە ماوەی دەیەی ڕابردوودا گۆڕانی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیوە، ئەمەش بە هۆی زیاتر گرنگیدان بە دڵنیایی جۆری و پێشکەوتنی بەردەوام. بەڵام کەموکوڕییەکی گەورە لە سیستەمی سەرپەرشتیاری و دڵنیایی جۆری ئێستادا هەیە، ئەویش نەبینین و نەزانینی جیاوازی لە نێوان مامۆستایانی پۆل و مامۆستای پسپۆڕی بابەتەکاندایە. ئەم کێشەیە بەهۆی ئەو داواکارییەی کە هەموو مامۆستایان بەبێ ڕەچاوکردنی پسپۆڕییە تایبەتەکانیان توێژینەوەی پەروەردەیی بەرهەمبهێنن، خراپتر دەبێت. ئەم ڕێبازە یەک ئاڕاستەییە بۆ هەمووان نەک تەنها شارەزایی تایبەتی مامۆستایان لە بوارەکانی وەک ئینگلیزی، فیزیا، کیمیا و بیرکاریدا بێبەها دەکات، بەڵکو ڕەنگدانەوەی کەمی تێگەیشتن و نەزانینە لەلایەن ئەو کەسانەی کە ئەم پێوەرانەی هەڵسەنگاندنیان پەرەپێداوە .
گرنگی پسپۆڕی لای مامۆستایان
پسپۆڕی بابەت بەردی بناغەی پەروەردەی کاریگەرە. ئەو مامۆستایانەی کە خاوەنی زانیاری قووڵن لە بوارە تایبەتەکاندا، باشتر ئامرازی پێویستیان پێیە بۆ ناساندنی چەمکە ئاڵۆزەکان، ئیلهامبەخشین بە خوێندکاران و پێشخستنی تێگەیشتنێکی قووڵتر لە بابەتەکان. بۆ نموونە مامۆستای فیزیا پێویستی بەوەیە تێگەیشتنێکی هەمەلایەنەی هەبێت نەک تەنها لە یاساکانی فیزیا، بەڵکو توانای جێبەجێکردنی ئەم چەمکانە لە چوارچێوەی جیاوازدا و ئەنجامدانی تاقیکردنەوە و چارەسەرکردنی کێشە ئاڵۆزەکان. بە هەمان شێوە مامۆستای زمانی ئینگلیزی پێویستی بە کارامەیی تایبەتمەند هەیە لە زمانەوانی و ئەدەب و پێداگۆژی تایبەتمەند بۆ فێربوونی زمان.
کاتێک چوارچێوەکانی دڵنیایی کوالیتی شکست دەهێنن لە داننان بەم جیاکاریانە، ئەوا بەهای شارەزایی بابەتەکان تێکدەدەن. ڕێبازێکی گشتی بۆ توێژینەوەی پەروەردەیی بەبێ ڕەچاوکردنی بابەتی خوێندن توانای مامۆستایان لاواز دەکات بۆ گرنگیدان بە پێشکەوتنی پێداگۆژی و داهێنانە پەیوەندیدارەکان بە بوارەکەیانەوە.
گرنگیدانێکی هەڵە لەسەر توێژینەوەی پەروەردەیی گشتی
سیاسەتی ئێستا لە کوردستاندا داوا لە هەموو مامۆستایان دەکات، بەبێ گوێدانە پسپۆڕیەکەیان، توێژینەوەی پەروەردەیی گشتی ئەنجام بدەن. لە کاتێکدا توێژینەوە بەشێکی سەرەکییە لە گەشەپێدانی پیشەیی، بەڵام نەبوونی پسپۆڕی لەم مەرجەدا کێشەدارە. بۆ نموونە، مامۆستایەکی کیمیا کە توێژینەوە لەسەر ستراتیژییە پێداگۆژییە گشتییەکان ئەنجام دەدات، لەوانەیە بیرۆکەی کاریگەر وەک توێژینەوەیەک کە ئاراستەی تەکنیکەکانی فێرکردنی کیمیا، سەلامەتی تاقیگە، یان ڕێکارە تاقیکارییە داهێنەرەکان کراوە، بەدەست نەهێنێت.
ئەم مەرجە گشتییە شکست دەهێنێت لە سوودوەرگرتن لەو خاڵە بەهێز و زانیارییە تایبەتمەندانەی کە مامۆستایان دەیهێننە پۆلەکانیان. چاوپۆشی لە نوانس و تەحەدای تایبەت دەکات کە پەیوەندییان بە وانەوتنەوە لە بابەتگەلی جیاوازەوە هەیە، لە ئەنجامدا ڕێبازێکی یەکسان و ڕووکەش بۆ باشترکردنی پەروەردە دروست دەبێت.
دەرئەنجامەکانی پشتگوێخستنی پسپۆڕییەکان
کاردانەوەکانی ئەم ڕێبازە هەڵەیە زۆرن. یەکەم: دەبێتە هۆی بێزاری مامۆستایان و لەدەستدانی حەماسەت. کاتێک مامۆستایان هەست دەکەن کە شارەزاییەکانیان لە چوارچێوەی توێژینەوە سەپێنراوەکاندا دانپێدانەنراوە یان پەیوەندیدار نییە، پاڵنەرەکانیان بۆ بەشداریکردن لە چالاکییەکانی پەرەپێدانی پیشەیی کەم دەبێتەوە. ئەمەش لە بەرامبەردا کاریگەری لەسەر کاریگەریی دەرئەنجامەکانی وانەوتنەوە و خوێندکارانیان هەیە.
دووەم: نەبوونی گرنگیدان بە پسپۆڕییەکان، کوالیتی گشتی خوێندن کەمدەکاتەوە. قوتابیان سوودی تەواو لە زانیاری و لێهاتوویی تایبەتمەندی مامۆستاکانیان وەرناگرن، لە ئەنجامدا ئەزموونێکی پەروەردەیی گشتگیرتر و کەمتر توندتر دەبێت. لەو بابەتانەی کە پێویستیان بە تێگەیشتنێکی قووڵ و بەکارهێنانی پراکتیکی هەیە، وەک زانست و بیرکاری، ئەمە دەتوانێت کاریگەرییەکی زیانبەخشی تایبەتی هەبێت.
پێویستی چوارچێوەیەکی نوێی دڵنیایی جۆری
بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشانە، پێویستە دەسەڵاتدارانی پەروەردە لە کوردستان دەستکاری چوارچێوەی دڵنیایی جۆری بکەن بۆ داننان و بەهادان بە پسپۆڕییەکان. ئەمەش پێویستی بە چەند هەنگاوێکی سەرەکی هەیە:
پەرەپێدانی پیشەیی تایبەتمەند: پەرەپێدانی پرۆگرامی پەرەپێدانی پیشەیی کە پێداویستییەکانی مامۆستایان لە بوارە جیاوازەکانی بابەتدا دابین بکات. ئەم بەرنامانە پێویستە سەرنجیان لەسەر نوێترین توێژینەوە و ستراتیژییەکانی وانەوتنەوە و پێشکەوتنە تەکنەلۆژییەکان بێت کە پەیوەندییان بە هەر بوارێکەوە هەیە.
پێداویستیەکانی توێژینەوەی تایبەتمەند: دەستکاریکردنی پێداویستییەکانی توێژینەوە بۆ ئەوەی مامۆستایان بتوانن سەرنجیان لەسەر بابەتەکانی پەیوەست بە پسپۆڕییەکەی خۆیان بێت. ئەمە دەتوانێت پڕۆژەی توێژینەوەی هاوبەش، توێژینەوەی کردار لە پۆلدا و توێژینەوەکان کە باس لە تەحەددیاتی پێداگۆژی بابەتەکانی وەک فیزیا، کیمیا، یان هونەری زمان دەکەن لەخۆبگرێت.
سەرپەرشتیکردن بە سەرپەرشتی پسپۆڕان: دڵنیابوون لەوەی کە سەرپەرشتیاران و هەڵسەنگێنەرانی QA پێشینەیەکی بەهێزیان هەیە لەو بابەتانەی کە سەرپەرشتی دەکەن. ئەمەش دەبێتە هۆی دابینکردنی فیدباکێکی مانادار و بنیاتنەرتر، کە ژینگەیەکی ڕێزگرتنی یەکتر و گەشەکردنی پیشەیی پەروەردە دەکات.
میکانیزمی فیدباک: میکانیزمی فیدباک بەهێز جێبەجێ بکرێت کە ڕێگە بە مامۆستایان بدات پێداویستی و تەحەددیاتی پەیوەست بە پسپۆڕیەکانیان بگەیەنن. ئەمە دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە دەستکاریکردنی سیاسەتەکان و پەرەپێدانی سەرچاوەی پشتیوانی.

پراکتیزەکردنی سەرپەرشتی و دڵنیایی جۆری ئێستا لە سیستمی پەروەردە لە کوردستاندا بە جیاوازی نەکردنی مامۆستای پۆل و مامۆستای پسپۆڕی بابەت، کەموکوڕییەکی گەورە نیشان دەدات. سیستەمەکە بە سەپاندنی پێداویستییە گشتییەکانی توێژینەوەی پەروەردەیی، زانیاری و لێهاتوویی تایبەتمەندی مامۆستایان بێبەها دەکات، ئەمەش دەبێت.

بە هۆی بێزاری و خوێندنی کوالیتی نزمتر. دەستکاریکردنی چوارچێوەی ئێستا بۆ ناسینەوە و پێشخستنی پسپۆڕییەکان کلیلی پەروەردەکردنی ژینگەیەکی فێرکاری کاریگەرتر و ئیلهامبەخشترە. کوردستان بە ناسین و کەڵک وەرگرتن لە خاڵە بەهێزە ناوازەکانی هەر مامۆستایەک، دەتوانێ پێشکەوتنی ڕاستەقینە لە بواری پەروەردەدا بەدەست بهێنێت.