جنۆكه‌‌ی نێو له‌شی‌ نه‌خۆشه‌كان: ناكۆكی‌ نێوان پزیشك‌و مه‌لاكان

2024-09-27 873

بەداخەوە بەتایبەتی لەناو کچان‌و ژناندا ئەم خورافاتە زیادی کردووە

خوێنەری بەڕێز، ئەم بابەتە باس لەچەند دیمەنێکی ناخۆشی نەخۆشەکان‌و ئەو کەسانە دەکات کە دەڵێن جن لە لەشی مرۆڤ دەردەکەن، تکایە ئەگەر دەزانی لەڕووی دەرونییەوە بۆ تۆ ناگونجێت، مەیخوێنەرەوە

ئا: هێڤی ئاوات

ژمارەیەکی بەرچاو لەژنانی هەرێمی کوردستان کە تووشی نەخۆشی دەرونی دەبن، بۆ چارەسەر دەبرێنە لای ئەو مەلایانەی وا ناویان دەکردووە توانای دەرکردنی جنیان هەیە لە لەشی مرۆڤ، مامۆستایه‌كی‌ ئاینی‌ كه‌ ماوه‌ی‌ دە‌ ساڵه‌ "خه‌ریكی‌ ده‌رهێنانی‌ جنۆكه‌یه‌ له‌نێو له‌شی‌ نه‌خۆشه‌كان"، دەڵێت "له‌م ساڵانه‌ی‌ دواییدا ژماره‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ جن ده‌چێته‌ لەشیانەوە‌ ڕوو له‌زیادبوونه‌"، پزیشكێكی پسپۆڕیش ده‌ڵێت «جنۆكه‌ چوونه‌ له‌شی‌ مرۆڤ، خورافاتەو بۆچوونێکی پوچ‌و بێ بنەماو نازانستییە".

مەلاکان چۆن جنۆکەیان لە لەشی "شنە" دەرکرد؟

نەبات، هەرگیز ئەو رۆژە ناخۆشەی لەبیرناچیتەوە کە هاوسەری خوشکەکەی تەلەفونی بۆ کردو وتی راکە وەرە بەلای شنەی خوشکتەوە! کە چوو سەیر دەکا شنە پڕ بەماڵەکە پێئەکەنێ‌و قسە ئەبرزکێنێ‌و ئەڵێ: ئەم ماڵە هی کیێە؟! قژی هاوسەرەکەی رادەکێشێ‌و ئەڵێ ئەم نامەردە کێیە؟، نەبات وتی "کە باوەشم پیاکردو وتم شنە گیان بۆ وائەکەی؟ هاواری کرد من شنە نیم با نەوخنکێنم".

وتیشی "ئیتر دە پانزە رۆژ شنە نانی نەدەخواردو شەوان هاواری دەکردو وابوو، بردمان پیشانی چەند دکتۆرێکمان دا، چارەسەری نەبوو، تا کەسێکی نزیکمان وتی بزانن جنۆکەی تێنەهاتووە".

نەبات باس لەوە دەکات ئیتر هاوسەرو کەسوکار کەوتنە کەڵکەڵەی ئەوەی مامۆستایەکی ئایینی بدۆزنەوە جن‌و جنۆکە لەگیانی شنە دەربکات، لەپێشدا کەسێکیان لەچەمچەماڵ دۆزییەوە کە لەترسی ئاسایش لەدوکانێکدا قورئانی بەسەردا خوێندو بەدارێکی باریک کێشای بەبن پێیداو خراپتر بوو باشتر نەبوو، ئەو وتی "دواتر بەگەڕان‌و هەواڵپرسین دوو مەلای گەنجیان لەسلێمانی دۆزییەوەو هێنایان بۆ لای شنە لەماڵەوە، کە سەیریان کرد وتیان جنۆکەی تێهاتووە، رایانکێشاو سەرچەفێکیان پیاداو مەلایەکیان لای سەری دانیشت‌و قورئانی دەخوێند، ئەویتریشیان لای قاچییەوە، بەئێمەیان وت کەستان لای قاچییەوە دامەنیشن، چونکە ئەم جنۆکەیە کافرە لەپەنجە گەورەکەی لای قاچییەوە دەرئەچێ، پەنجە گەورەکەی ئێستا گۆشتەکەی ئەتەقێ، هەر کەسێک لەبەردەمیدا دانیشێت جنۆکەکە ئەچێتەوە ناو لەشی".

وتیشی "مەلایەکیان کە لای قاچییەوە بوو، بەدارێک کە کەمێک لەداری ماسیحە باریکتر بوو، کەوتە کێشان بەبنی پێی شنەدا، زرم زرم زرم... شنەش پەنجەی دەست‌و قاچی رەق ئەکرد کە لێیان ئەدا، مەلاکان دەیانووت بڕۆ دەرەوە ئیسلامیت یان کافریت؟ بەجنۆکەکەیان دەووت، مەلاکان قسەیان لەگەڵ جنۆکەکان دەکردو بەئێمەیان دەووت گوێتان لەدەنگی جنۆکەکانەوەیە؟ من گوێم لەدەنگی پیاوەکانەوە بوو، بەڵام گوێم لەدەنگی جنۆکەو منۆکەوە نەبوو. ئەیانووت ئەڵێ ناچمە دەرەوە، ئەیانووت چۆن ناچیتە دەرەوە بتسوتێنین خۆت تەسلیم بکە با نەتسوتێنین، ئاقڵ بە بچۆرە دەرەوە...".

نەبات ئاماژە بەوە دەکات کە ئەم دوو مەلایە سێ جار بۆ لای شنە هاتن‌و هەمان کاریان کرد، هەرجارەو دەبوو کەسێکیش خۆی بدایە بەسەر هەردوو قاچیدا، ئەمیش دەستێکی توند بگرتایەو براکەشی دەستەکەی تری‌و پوریشی خۆی بدایە بەسەر ورگیدا بۆ ئەوەی نەجوڵێ‌و قورئان خوێندن‌و دارلێدانەکە ماوەی ٢٠ خولەک بەردەوام دەبوو، ئەو وتی "کە داریان بەبنی پێیاندا دەکێشاو مەلاکان دەیانووت دەرچووە با نەوسوتێنین، شنە کەف لەدەمی دەهاتەدەرو دەیوت نا نا مەمسوتێنن دەرئەچم، مەلاکانیش دەیانووت ئەوە شنە نییە قسە دەکات، ئەوە جنۆکەکانن لەزاری ئەوەوە قسە دەکەن".

وتیشی "هەموو جارێک کە دەهاتن بەدەم قورئان خوێندن‌و بەناوی جن دەرکردنەوە دارکاری شنەیان دەکرد، ئەویش زیاتر دەترساو جاری وابوو، بەسێ کاتژمێر دەگریاو ژیر نەئەبۆوە".

هەزاران ژن لەکوردستان کە تووشی نەخۆشییە دەرونییەکان دەبن، دەبرێن بۆ لای ئەو مەلاو مامۆستا ئایینیانەی کە وا ناویان دەرکردووە توانای دەرکردنی جنیان هەیە لەجەستەی مرۆڤ، بۆ ئەوەی چارەسەریان بکەن، مامۆستایه‌كی‌ ئایینی‌ كه‌ ماوه‌ی‌ ١٠‌ ساڵه‌ "خه‌ریكی‌ ده‌رهێنانی‌ جنۆكه‌یه‌ له‌نێو لەشی نه‌خۆشه‌كان"، ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات له‌م ساڵانه‌ی‌ دواییدا ژماره‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ جن ده‌چێته‌ لەشیانەوە‌ ڕوو له‌زیادبوونه‌.

١٠ ساڵە بەده‌رهێنانی‌ جنۆكه‌‌ له ‌له‌شی‌ مرۆڤەوە سەرقاڵە

مەلا عەلی عەبدولسەلامی تەمەن ٥٦ ساڵ، کە خوێندنی مەلایەتی لای باوکی تەواو کردووەو لەساڵی ٢٠٠٦ ئیجازەی پێدراوەو کارمەندی وەزارەتی ئەوقافەو لەگوندی دواوەی سەر بەقەزای حاجیاوا دادەنیشێت، باس لەوە دەکات بەم رۆژگارە بەئەندازەیەک بەده‌رهێنانی‌ جنۆكه‌‌ له ‌له‌شی‌ مرۆڤەوە سەرقاڵە، کە "ئێستا پێیەکی لەماڵەو پێیەکی لەو شارو دێهاتانەیەو فریا ناکەوێ"، لەبەرئەوەی ژماره‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ جن ده‌چێته‌ لەشیانەوە‌ زۆر زیادی کردووە، ئەگەر دە ساڵ لەمەوبەر لانیکەم رۆژانە بۆ دوو سێ کەس پێیوترابێت، ئیستا لەژماردن نایە ئەوەندە بانگ دەکرێت، ئەو بەئاوێنەی وت "‌جنۆكە دروستكراوی‌ خودان، به‌پێی‌ ده‌قی‌ ئایه‌ت‌و فه‌رمووده‌، جن له‌پێش مرۆڤه‌وه‌ دروستكراون، خوای گەورە ئەفەرموێ جن لەئاگر دروستکراوە، مەلائیکە لەنورو مرۆڤیش لەگڵ‌و ئاو دروستکراوە".

وتیشی "به‌هه‌مان شێوه‌ی‌ مرۆڤ، جنۆكه‌ موسڵمان‌و ناموسڵمان، نێرو مێ‌‌و زاوزێیان هه‌یه‌، مرۆڤ ناتوانێت له‌سه‌ر شێوه‌ی‌ خۆیان جنۆكه‌ ببینێت، به‌ڵام به‌پێچه‌وانه‌وه‌ جنۆكه‌ ده‌توانێت مرۆڤ ببینێت، جنۆکە لەڕێگەی سیحربازەوە، جاری وایە پێنج شەش جار دەچنە لەشی مرۆڤەوەو شێوەی خۆیان دەگۆڕن‌".

مەلا عەلی باس لەوە دەکات به‌پێی‌ هه‌ندێك سه‌رچاوه‌ی‌ مێژوویی له‌پێش ئیسلامه‌وه‌ چوونی‌ جن بۆ ناو له‌شی‌ مرۆڤ هه‌بووه‌، به‌ڵگه‌شی‌ له‌م ڕووه‌وه‌ ئه‌وه‌یه‌ "ئه‌و ئیبلیسه‌ی‌ ‌ئێمه‌ به‌شه‌یتان ناوی‌ ده‌به‌ین به‌پێی‌ ده‌قی‌ ئایه‌ت له‌جنۆكه‌یه‌".

ئه‌و كه‌ ئێستا له‌ژورێكی‌ ماڵه‌كه‌یدا سه‌رقاڵه‌ به‌و كاره‌وه‌، وتی‌ "رۆژانه‌ لانیكه‌م چوار بۆ شەش کەس دەبینم‌و جنۆکەیان لە لەش دەردەکەم، جگە لەناوچەی پشدەر، نەخۆشم لەسلێمانی‌و هەولێریشەوە بۆ دیت".

ناوبراو ده‌رباره‌ی‌ چاكبوونه‌وه‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌، وتی‌ "٩٠%یان پاک دەبنەوە".

وتیشی "جنۆکەی ناو لەشی نەخۆشەکان دوو جۆرن، هەیە قورسە دەبێ دوو سێ جەلسەی بۆ بکەیت تا دەردەچێت، جاری وایە دەریشیدەکەیت دەگەڕێتەوە، هەشە ئاسانەو بەخوێندنی ئایەتێکی قورئان دەردەچێت".

مەلا عەلی ئەوەشی روونکردەوە کە هەندێک لەمامۆستایانی ئایینی دیکە رۆژانە سی چل نەخۆش دەبینن بۆ ئەوەی جنیان لە لەش دەربکەن، ئەو وتی "هەندیک لەو ئیشانەی دەیکەن من باوەڕم پێیان نییە، چونکە نەخۆش هەیە دەبێت دوو رۆژ سێ رۆژ خەریکی بیت بۆ ئەوەی جنەکەی دەربکەیت، جنی وای لەقەلبدایە دەبێ دوو سێ جەلسە قورئان بخوێنی تا دەردەچێت".

ناوبراو هۆکاری زۆربوونی جنۆکەش لە لەشی مرۆڤ دەگەڕێنێتەوە بۆ زۆربوونی "سیحرباز"، کە "خادمی جنیان هەیەو ئەوەیان بۆ دەکەن لەسەر خواستی کەسێک‌"، مەلا عەلی وتی "زۆربەی سیحر لەئافرەت دەکرێت‌و زۆربەی ئەوانەشی داوای سیحر لەسیحرباز دەکەن ئافرەتن، هەموویان هەر ژن‌و ئافرەتن".

وتیشی "لەماوەی ١٠ ساڵدا کە خەریکی جن دەرکردنم لە لەشی مرۆڤ، تەنها یەک پیاوم دیوە".

به‌ڕای ‌مه‌لا عەلی كه‌ ماوه‌ی‌ ده‌ ساڵە پێشنوێژی مزگەوتی گەورەی گوندی دواوەیە، ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ جن ده‌چێته‌ له‌شیانه‌وه‌ به‌وه‌ ده‌ناسرێنه‌وه‌، بێده‌نگ‌و مات ده‌بن‌و حه‌ز به‌ته‌نهایی‌‌و شوێنی‌ تاریك ده‌كه‌ن یاخود لەپڕ تووڕە دەبن‌و خەوی ناخۆش دەبینن‌و حەز بەگریان دەکەن، ئەو وتی "جاری وایە نەخۆشی دەرونیش جن دروستی دەکات، ئەمە پێیدەڵێن وەسوەسەی قەهری".

مەلا عەلی باس لەوەش دەکات کە بۆ ده‌رهێنانی‌ جن ته‌نها پشت به‌خوێندنی‌ قورئان ده‌به‌ستێت، ئەو وتی "بۆ دەرهێنانی جن بەکارهێنانی دارو کارەباش حەڵاڵە، بەڵام من لێینانادەم، لەبەرئەوەی جەستەیان تووشی هەوکردن‌و ئازار دەبێت، ئافرەتیان هێناوە بۆ لام دەستی کردووە بەگریان وتویەتی توخوا مامۆستا لێممەدە، وتویەتی چووم بۆ لای مامۆستای تر لێیانداوم، لەکاتێکدا لێدان بۆچوونی‌ جیاوازی‌ له‌سه‌ره‌، هەندیک پێیوایه‌ جن له‌لێدان ده‌ترسن، لێدانه‌كه‌ش ته‌نها بۆ خێراكردنی‌ كاری‌ جنۆكه‌ ده‌ركردنه‌كه‌یه‌، بەڵام من ئەوە ناکەم".

له‌باره‌ی‌ ئه‌و مه‌رجانه‌ی‌ ده‌بێت له‌كه‌سێكدا بن تابتوانێت جن ده‌ربكات، مەلا عەلی وتی‌ "ده‌بێت تەقوای هەبێ، خۆی لەتاوانە گەورەو بچوکەکان بپارێزێت، قورئان به‌ڕه‌وانی‌ بخوێنێته‌وه‌و زۆر پشت به‌خوا ببه‌ستێت بۆ سه‌ركه‌وتنی‌ خۆی‌".

وتیشی "خوای گەورە بەهرەیەکی داومەتێ لەهەر کوێ سیحرێک بکرێت دێتە بەرچاوم‌و دەتوانم بیدۆزمەوەو دەزانم سیحرەکە لەکوێ شاردراوەتەوە".

مه‌لا عەلی, تاقانه‌ نییه‌‌و زۆر مەلاو مامۆستای‌ ئایینی دیکەش پێیانوایه‌ ده‌توانن جنۆكه‌ له‌له‌شی‌ مرۆڤ ده‌ربکەن‌، بەڵام پزیشكه‌ پسپۆڕەکان ئه‌م بۆچوونه‌ ناسه‌لمێنن‌و جه‌خت له‌وه ‌ده‌كه‌نه‌وه‌ ئه‌وانه‌ی‌ نه‌خۆشن‌و پێیانوایه‌ جنۆكه‌ چووه‌ته‌ له‌شیانه‌وه‌، هه‌لوه‌سه‌و نه‌خۆشی‌ ده‌روونیان هه‌یه‌‌و حاڵه‌ته‌كه‌یان په‌یوه‌ندی‌ به‌جنۆكه‌وه‌ نییه‌و ئەم بۆچوونانە بە"بیری پووچ‌و بێ بنەماو نازانستی" ناودەبەن.

بەداخەوە لەناو کچان‌و ژناندا ئەم خورافاتە زیادی کردووە

پسپۆری‌ نه‌خۆشییه‌ ده‌رونییه‌كان، د.هەژار مەعروف بۆ ئاوێنه‌ی‌ روونكرده‌وه‌ ئەوەندەی تێبینیان کردووە ئێستا باوەڕهێنانی خەڵکی بەجن‌و سیحرو نوشتەو جنۆكه‌ چوونه‌ له‌شی‌ مرۆڤ، بەراورد بەساڵانی رابردوو زۆر زیادی کردووە، ئەو بەئاوینەی وت "بەداخەوە بەتایبەتی لەناو کچان‌و ژناندا ئەم خورافاتە زیادی کردووە، مەزەنە دەکەم زۆر کەمن ئەو ژن‌و پیاوە کوردانەی کە بەیەکجاری‌و تەواوی خۆیان ئازاد کردووە لەم بیرە پوچ‌و بێ بنەماو بێ بەڵگەی زانستیانەیە".

وتیشی "کارەساتە کە دەبینم خاوەن بڕوانامەکانیش تا ئاستی دوکتۆرا کە مامۆستان لەقوتابخانەو پەیمانگاو کۆلیجەکان، وەک نەخوێندەوارەکان‌و وەک نەنک‌و باپیری نەخوێندەواری پێش ۱۰۰ ساڵیان کەم تا زۆر بڕوایان بەم باوەڕە زیانبەخشانە ھەیە".

بەڕای ئەم پسپۆڕی نەخۆشییە دەرونییە بەتایبەتی باوەڕهێنان بەسیحرو جنۆکەو چاوی پیس، کە زۆر لەناو کورددا بڵاون، وەک ھۆی کێشە دەرونی‌و کۆمەڵایەتی‌و کێشە جۆراوجۆرەکانی تری ژیان گەورەترین زیانی لەو کەسانەو دەوروبەرەکانیان داوە کەباوەڕیان پێیەتی، ئەو وتی "چونکە لەبری گەڕانی عەقڵانی‌و لۆجیکی‌و بیرکردنەوەی شیکارانەو ڕەخنەگرانە دەرباری سروشت‌و ناوەڕۆکی کێشەکانیان‌و تێگەیشتن لێیان‌و دۆزینەوەی چارەسەر بۆیان، باوەڕداری خەرافی زەلیل‌و پاسیڤ‌و خۆبەدەستەوە دراوو ترساوو خەمبار لەدەرگای زڕدکتۆرو نادکتۆرە جۆراوجۆرەکان دەدات‌و داوای کلیلی چارەسەریان لێدەکات‌و ئامادەیە زێڕو کەلوپەلی ماڵی بۆ بفرۆشێ وەک نرخی چارەسەرە ناچارەسەرەکە، کە زۆرجار زیانی گەورەی بەنەخۆشەکە گەیاندوە".

د.هەژار، هۆکاری ئەم دیاردەیە دەگەڕێنێتەوە بۆ ئەوەی کەسێک شێرپەنجەی ھەیە، یەکێکی تر نەخۆشیەکی قورسی درێژخایەنی ھەیە، کچە قەیرەیەک ئارەزوی شوکردنی ھەیە، ژنێکی داماو ھاوژینەکەی وەک کۆیلەیەک دەیڕەتێنێ‌و لێدان‌و سوکایەتیی پێدەکات‌و لەبەر چەندین ھۆ ناتوانێ لێی جیابێتەوە، ژنێکی نەزۆک ھەموو ڕێگا پزیشکییەکانی بڕیوەو ھێشتا خۆشترین دەنگی ئەم دنیایە کە دەنگی گریانی منداڵەکەیەتی تەپڵی گوێی نەلەراندۆتەوە، ئەو وتی "مرۆڤی ئاوبردوو دەست بۆ کەفی ئاویش دەبات! ھەموو ئەم مرۆڤە گیرخواردوانە کاتێک ڕێگا عەقڵانیەکان نایانگەیەنێتە ئامانج یا ھەر لەسەرەتای ڕێگاکەدا باوەڕی تەواوی بەخەرافیات ھەیە، ئیتر دەبێتە نێچیری ڕاوچیە جۆراوجۆرەکان، ئەمانیش خۆیان‌و ویژدانیان".

وتیشی "هۆکارێکی دیکەش ئەوەیە تا ئێستا لەھەموو ھەرێمی کوردستاندا مەڵبەندێکی حکومەتیی پیشەیی ڕاوێژکاری بۆ کێشە دەرونی‌و کۆمەڵایەتیەکان نییە، ئەگەر مەڵبەندی ئاوا پیشەیی‌و کاراو نائایدیۆلۆجی‌و ناسیاسی بێلایەن ھەبێت کەسی کێشەدار دوای بیری خەرافی دەکەوێت؟ کە نەبێت، ئیتر تاکی کوردی داماوی گیرخواردوی ناو دۆزەخی کێشە دەرون کۆمەڵایەتیە جۆراوجۆرەکان ڕوو لەکوێ بکەن؟ وەزارەتەکانی کاروکاروباری کۆمەڵایەتی‌و دادو تەندروستی‌و ناوخۆ پێکەوە دەبێت ئەم کەلێنە گەورەیە پڕبکەنەوە".

د.هەژار ئاماژە بەوە دەکات کە ھەلوەسە (وڕاوەی ھەست)و وەھم (وڕاوەی بیر) دو نیشانەی ھەرەگرنگی نەخۆشیە قورسە درێژخایەنەکانی شیزۆفرینیاو دوجەمسەری (خەمۆکیی قورس‌و مانیای قورس)و تێکەڵەی شیزۆفرینیاو دوجەمسەری واتە (Schizoaffective Psychosis)ن، ئەو وتی "وڕاوەی ھەست ئەوەیە کە تۆ ئیتر ھەستەکانت (لەھەمویان زۆرتر بیستن‌و بینین) دنیا بەشێواوی‌و ناڕاست پیشانت ئەدەن، بۆ نمونە: دەنگێکی نادیار قسەت لەگەڵ دەکات یا لەگەڵ دەنگێکی تردا باست دەکەن، کەسیش نابینی وەک خاوەنی دەنگەکان! ئەمەیە کە خەڵک ناویناوە جنۆکە، ھۆکەی شێوانی کیمیاویی (بەتایبەتی زۆربونی دۆپامینی ۲)ی ناو مێشکە. یاخود مرۆڤی سەیرو شت‌و گیانلەبەرو تیشک‌و وێنە دەبینێ بێ ئەوەی ھیچیان لەشوێنەکەدا بن، تەنیا ئەو دەیانبینێ، کەسی تر نایانبینێ! یا قالۆنچەیەکی بێگیانت لێدەبێت بەمایکرۆفۆنێک کە بۆ سیخوڕی بەسەر تۆوە دانراوە!".

وتیشی "وڕاوەی بیر بریتییە لەباوەڕی نەگۆڕو ١٠٠%، کە جگە لەنەخۆشەکە دەوروبەر ھەمووی بە بەڵگەو دڵنیاییەوە دەیسەلمێنن باوەڕەکەی ١٠٠% ھەڵەیە، جا وەرە ئەم نێرە بیدۆشەیە چارەسەر بکە، پیاوێک تفەنگێکی کڕیوەو ماڵەکەی خۆی کردوە بەسەنگەرێکی قایم چونکە باوەڕی تەواوی وایە کە دراوسێکانی یا یەک دراوسێی دەیانەوێ بیکوژن!".

بەبڕوای ئەم پسپۆڕی نەخۆشییە دەرونیانە خەرافیاتی ئایینی‌و نائاینی دنیاگیرو قوڵ‌و کۆنە لەدەرونی مرۆڤایەتیدا بەگشتی بۆیە بنەبڕکردنی بەتەواوی لەدەرونی ھەموو مرۆڤەکاندا نەکردەنیە، ئەو وتی "بەڵام دەکرێت زۆر زۆر کەم بکرێتەوە کە کاریگەریی لەناو خەڵکدا نەمێنێ‌و ھەڵگرانی ببنە مایەی گاڵتەو لاقرتێ یپێکردن، بۆ نمونە حکومەتی ھەرێم فایلێکی تایبەت بکاتەوە بۆ بەرەنگاربونەوەی بیروباوەڕی خەرافی کە دوولایەنی ھەبێ، لایەنێکی پەروەردەیی بەپێدانی بەردەوامی زانیاریی زانستی دەرونی‌و پزیشکی بەگشتی، چونکە بیری خەرافی لەناو پسپۆڕیەکانی تریشدا زۆرە".

وتیشی "لایەنەکەی تری یاسایی‌و پۆلیسی‌و ئاسایشییە بۆ لێپرسینەوەو سزادانی بکەرانی ئەم دیاردە شەرمەزاریی‌و کارەساتبارەی ناو کۆمەڵی کوردەواری".