دیاریکردنی سەرکردەی گونجاو پەیوەستە بە؛ بیرۆکە و چەمک و هۆشیاری و بەها و هزر و بۆچوونەکانییەوە. بێگومان مەلا موستەفا و مام جەلال و کاک نەوشیروان و کاک مەسعود  کاریگەریان لەسەر کۆمەڵگەی کوردی هەبووە، لە کاتێکدا کاک مەلا بەختیار خاوەن ئەزموونی زۆر و کۆنترین پێشمەرگەی ناو یەکێتی نیشتمانی کوردستان، ئەو توانایەی نەبووە، هەرچەندە خۆی بەشایستەی سکرتێری یەکێتی نیشتمانی کوردستان یا سەرۆکی کوردستان و عیراق دەزانێت، ئەی بۆ تائێستا هیچ یەک لەو پۆستانەی بەدەست نەهێناوە؟.

مەلا بەختیار بانگەشەی ئازادی و دیموکراسی بۆ کوردستان و عیراق دەکات، دوورو نزیک لەگەڵ دین و خێڵ و بنەماڵەدا نییە، بەڵکو ئەو جیھانگەراییە و (سیکولاریزم) دینی خستووەتە ناو ئەو چوارچێوەیەوە، ئەو پێیوایە لە ناو عیلمانیەتدا هەموو دینەکان و بۆچونەکان و بیرکردنەوەکان بە هەموو جیاوازیەکانیانەوە لە پێناو دیموکراسی و ئازادی و شکۆمەندی و بەرز نرخاندنی مرۆڤدا ئازادن، بەمانایەکی تر عیلمانیەت ئەو پرەنسیپەیە کە لەسەر دابڕانی حکومەت و دامەزراوەکانی و دەسەڵاتی سیاسی لە دەسەڵاتی ئایینی و کەسایەتییە ئاینیەکان دامەزراوە، لەکاتێکدا موسوڵمانانن دین بە تەنها ڕێگای ڕزگاری مرۆڤ دادەنێن.

ئایا مەڵا بەختیار خاوەن کاریزمایە؟

کارێزما لە کورترین پێناسەدا بەمانای؛ "توانای ڕاکێشان و ڕازیکردن و سۆز و هاوسۆزی و کاریگەری لەسەر کەسانی دیکە". کاریزما پەیوەستە بە، پەیوەندی کاریگەر، متمانە بەخۆبوون، توانای بەڕێوەبردنی کارلێکردن و تەسیرلێکردن و چاوەڕوانییەکان، گوفتارو رەفتاری سۆزداری، زمانی جەستە، گوێگرتن بە وردی و وەڵامدانەوە بە وریایی و بەبیرکردنەوەوە. دیاریکردنی کەسانی خاوەن کارێزمای سەرنجراکێش ئاسانە، بەڵام زۆرجار ئەستەمە بتوانین بە تەواوی بزانین ئەم کەسانە خاوەنی چ کارامەیی یان سیفەتێکن کە وایان لێدەکات کاریزمایان لە سەر خەڵک و لە ناو کۆمەڵگادا بەهێزبێت.

هەندێک لە کەسانی خاوەن کارێزما بە هێزی قسەکانیان خەڵک بۆ لای خۆیان ڕادەکێشن، هەندێکی تریش بە ئامادەبوونێکی بەهێزی ئارام و لەسەرخۆ لە نێو خەڵک و کۆمەڵگادا، هەندێکی تریش هەرچ پێگەیەکی هەبێت، بەبێ گوێدانە تەماح و پەرژەوەندیەکانی خۆی خۆبەخشانە کار بۆ هاوڵاتیان دەکات، هەندێکی تریش هەموو ئەو شتانەی کە پێشتر باسمان کرد تیایاندا بوونیان هەیە. هونەری ڕازیکردن ئەو توانایەیە کە هەندێک کەس  بۆ گۆڕینی گوفتارو رەفتار و قەناعەت و کردارەکانی کەسێک یان گروپێک بەرامبەر بە تاکێکی دیاریکراو یا کۆمەڵێک یا ڕووداوێک یان بیرۆکەیەک هەیەتی. پرۆسەی ڕازیکردن زۆرجار بە گەیاندنی پەیامێک، هەستێکی تایبەت، زانیاری یان لۆژیک بۆ لایەنی بەرامبەر یان تێکەڵەیەک لەمانە ڕوودەدات، کاریزما تەنها ئامرازێک یا توخمێکی ڕاکێشانی کەسانی دیکە نییە، بەڵکو هۆکارێکی سەرەکییە بۆ بەرزکردنەوەی متمانە بەخۆبوون و توانای مامەڵەکردنی کاریگەرانە لەگەڵ فشار و تەحەدیاتەکانی ناوەوە و دەرەوەی وڵات.

کاریزما یەکێکە لە گرنگترین ئامرازەکانی سەرکەوتن، جا چ لەسەر ئاستی کەسی یان پیشەیی بێت، هەروەها یەکێکە لەو هۆکارە سەرەکیانەی کە ڕێگە بە کەسی خاوەن کارێزما دەدات ڕۆشنایی و سەرنجی خەڵکی ڕابکێشێت و بە بۆچوون و بیرۆکەکانی قەناعەت بە خەڵکی بکات، کاریزما توخمێکی جەوهەرییە بۆ کەسی سەرکردە بۆ بەدەستهێنانی لایەنگرانی دڵسۆز، کە ئامادەبن تا دوا هەناسە کاری بۆبکەن.

ئەوەی لە بەرژەوەندی کاک مەلا بەختیاردا نییە، ئەوەیە کە بەردەوام یەک شت دژ بەوکەسانەی کە خۆی بە نەیاری خۆی دەزانێت دووبارە دەکاتەوە، خاڵێکی لاوازی تری ئەو ئەوەیە کە بانگەوازی ئازادی و دیموکراسییەت بۆ کوردستان دەکات، لە کاتێکدا خۆی بەعەقلییەتی هێزی جەکداری دژ بە نەیارە حیزبییەکانی لە میدیاکاندا گفتوگۆ دەکات، ئەم بیرکردنەوەیە هەر دژ بە پڕۆسەی  دیموکراسییەت نییە، بەلکو دژ بە یەکگرتنەوەی کوردستانی باشوورە لە سەر بنەمای دامەزراندنی یەک سوپای بەهێزی  نیشتمانی، هەروەها لە گوفتار و ڕەفتاریدا ڕق و کینەی ناخی دەرهەق بە هەندیک لە هەڤاڵەکانی لە ناوەوە و دەرەوەی یەکێتی نیشتمانی کوردستان دەبینرێت، ڕەنگە ئەو پێی وابێت، ئەوان هۆکار و بەربەستی بەرژەوەندیە باڵاکانی بوون بۆ دامەزراندنی ئالای شۆرش یان بۆ سکرتێری کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستان یا بۆ جێگری سکرتێری یەکێتی نیشتمانی کوردستان، بەلام ئێمەی چاودێر وەک کەسێكی بێتوانا کە بروای بەخۆی نییە دێتە بەرچاومان، کاک مەلا بەختیار هەمیشە لە ڕابردوودا دەژی، ڕەنگە هۆکاری دەروونی لەپشتبێت یان بۆ پێناسەکردنی خۆیبێت یان نائاسوودەیی ئێستای خۆیبێت بەهۆی ئامانجە بەدینەهاتووەکانی ڕابردوویەوە یا بۆ ئەوەی خۆی بخاتە ئاستی کەسانێکی ترەوە و پێیوابێت لەوان باشترە، ئەمانە بوونەتە بێزاری خەڵکی. بۆ کاک مەلا بەختیار باشترە واقیعییانە سەیری چواردەورەی خۆی  بکات و کاریگەری ڕوداوەکانی ناوەوەو دەرەوەی کوردستان شرۆڤە بکات و پەنجە بخاتە سەر کیشەکانی ئێستای هاوڵاتیان و پەیوەندی کاریگەر و بەهێز لەگەڵیان دروست بکات و لەسەر شەقام و لەگەڵ ئازارەکانیاندا بژی. هیوا خواستم توانای خۆی بۆ دەستور و بنیاتنانی سوپایەکی بەهێزی نیشتیمانی بەکاربهێنێت.

وڵاتی بێدەستور و گەندەڵ!

 ویلیام شێکسپیر ئەڵێت؛ مرۆڤەکان به‌ئه‌ندازه‌ی كه‌موكوڕییان زیان لە یەکتری ده‌ده‌ن

 (People harm one another insofar as something is missing in themselves)

مەبستی شێکسپیر له‌ كه‌موكوڕی یا نەخۆشی ده‌رونییە، لە خۆرئاوا ئەگەر کەسێک توشی ترس و دڵەڕاوكێ یان ڕوداوێکی نەخوازراوی ناخۆش و دڵتەزێن بێت، ڕوو لە دکتۆری دەرونی یا نەخۆشخانە دەکات. لە کوردستان دەیان ساڵە پێشمەرگە لە شاخ لە ژێر ترس و تۆقین و زیندان و ئەشکەنجە و بۆردومان و دووژمنایەتی و براکوژی و مردن و برینداربووندا ژیاوە، لە دوای ڕاپەڕین بەبێ ڕەچاوکردنی نەخۆشی دەرونی هەموو هاتنە ناو شارەوە و بوونە بەرپرسیاری (مەسئول) حکومی، لە کاتێکدا لە شاخ هەرگیز مانای بیناسازی و ئاوەدانکردنەوەیان نەزانیوە، بەڵکو وڵاتیان لە دژ ڕژێمی فاشیستی بەعس وێران دەکرد. گرێی ده‌روونی پێشمەرگە‌ ده‌رون نه‌خۆشه‌كان، لەئایدیا و کردار و ڕەفتار و بڕیارەکانیاندا مەترسیدارن و کێشەی زۆریان بۆ هاوڵاتیانی کوردستان دروست کردووە و هۆکاری ئەو هەموو گەندەڵییەشن کە وەک خوێنبەرەکانی جەستەی مرۆڤ لە سەرانسەری وڵاتدا بڵاوبوونەتەوە و بەردەوامن لە بڵاوبوونەوە.