ئامانج لە دەستێوردان و هێرشەکانی تورکیا چییە؟

عەبدوڵا مەحمود

2021-06-17 643

هێرش و ملهورێ دەوڵەتی فاشیستی تورکیا بەردەوامە. پاساوەکانی ئەم لەشکرکێشی و هێرشانە بوونی پەکەکەو پاراستنی ئەمنیەتی تورکیایە، بەڵام بەیان و ڕاگەیاندنی دەوڵەتی تورکیا و بەرپرسەکانی پوچی ئەم پاساوانە دەخاتە ڕوو.
دەستێوەردانی تورکیا لە تەواوی ناوچەکە و لەزۆرێک لە وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، تا دەگاتە هێرشی بەردەوام بۆسەر هەرێمی کوردستان، کەمترین پەیوەندی بەبوونی بە پەکەکەوە هەیە. تورکیا جەنگی هەژموونی خۆی بەسەر ناوچەکەدا دەکات، دەیەوێت لە بۆشایی سیاسی ناوچەکە، لە ئەزمەو گرفتەکانی وڵاتانی دەوروبەر، لە کەمبوونەوەی رۆڵی ئەمریکادا، وە بەکەڵک وەرگرتن لە ململانێی بلۆک بەندیەکانی دنیا، بەتایبەتی نێوان روسیا و ئەمریکا... ئەسپی خۆی تاو بدات و باڵادەستی خۆی بەسەر ناوچەکەدا جێگیر بکات. لەو راستایەدا دەستبردن بۆ تێکدانی سنورەکان و داگیرکاری لەرێگای هێزی سەربازییەوە ئەگەرێکی واقعییە. خەون بینین بە زیندوکردنەوەی پانتایی دەسەڵاتی سەردەمی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی، ویستێکی ئاشکراو راگەیەنراوی تورکیایە و دەیەوێت هەنگاو بەهەنگاو بەدوای ئەو خەونەیەوە بچێت. دەستێوەردانی تورکیا لە لیبیاوە بۆ ئازەرباینجان، لە ئەرمینیاوە بۆ یۆنان، لە قەتەرەوە بۆ عێراق و هەرێمی کوردستان و تا دەگاتە سوریا.. هەموویان نیشانەی ئەو تەماحەی تورکیا دەخەنە ڕوو کە دەیەوێت وەکو قوتبێکی بێ رکەبەر، باڵادەست و بڕیاردەر لەناوچەکەدا جێگیر بێت و دنیاو کۆمەڵگەی نێو دەوڵەتیش ئەو رۆڵەی بۆ فەرمی بناسن.
تورکیا خوازیارە چۆن رۆڵی ئێران وەکو قوتبێکی ناوچەیی لە یەمەن و فەلەستین، لەسوریا و عێراق... بۆتە واقعیەتیكی جێکەوتوو، ئاواش ئەو دەیەوێت هەمان رۆڵی بۆ بەرەسمی بناسرێت، تا لەوڕێگایەوە لەلایەکەوە قودرەت نمایی نیشانی ئیران بدات و بەشی خۆی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بپچرێت. لەلایەکی تریشەوە سەرنجی رای گشتی تورکیا لەسەر ئەزمە یەخەگیرەکانی بگوازێتەوە بۆ دەرەوەی سنورەکانی تورکیا... هاوکات تورکیا دەیەوێت بلۆکە جیهانیەکان ناچار بە مامەڵە لەگەڵ ئەو واقعیەتەدا بکات و لەوەش زیاتر وایان لێبکات گوشارەکانیان لەسەر تورکیا کەم بکەنەوەو رۆڵی بەفەرمی بناسن.
هێرشی دەوڵەتی تورکیا بۆسەر هەرێمی کوردستان و پەکەکە، تەنها دەتوانرێت لەچوارچێوەی ئەو تەماحە فراوانەی تورکیادا، لێک بدرێتەوە مامەڵەی لەگەڵ بکرێت.
هیچ خوێندنەوەو لێکدانەوەیەک لەوە پوچتر نییە، هێرشی دەوڵەتی تورکیا تەنها بۆسەر هەرێمی کوردستان و بوونی هێزەکانی پەکەکە. تەماشا بکرێت. بوونی هێزی سەربازی پەکەکە لە سنورەکان و لە قەندیل، زۆر لەحزور و ئامادەیی سیاسی و جەماوەری پەکەکە لەناوخۆی تورکیادا کەمترە. پەکەکە بە خۆبەستنەوەی بە کیشەی سیاسی خەڵکی کوردستانەوە کە دەوڵەتی تورکیا سەرچاوەی خوڵقاندن و مایەی ستەمێکی نەتەوەیی کەم وێنەی ناوچەکەیە لەرۆژهەلاتی ناوەراستدا، توانیویەتی وەکو هێزێکی سیاسی قابیلی حاشاهەڵنەگر پایەی خۆی دابکوتێت و دەوڵەت و لایەنە سیاسیەکانی ناوچەکەش ناچار بکات، بوونی بەرەسمی بناسن.
بە تیرۆریست ناساندنی پەکەکە، زۆر لەوە پوچترە بتوانێت رۆڵی پەکەکە لە پەیوەند بەکێشەی سیاسی خەڵکی کوردستانەوە، کەم رەنگ بکاتەوە. بەتایبەتیش کە تیرۆریزمی دەوڵەتی تورکیا، پێویستی بەهیچ بەڵگە هێنانەوەیەک ناکات. تورکیا نموونەی یەکێک لە دڕندەترین رژێمەکانی دنیای ئەمڕۆیە، ئەلگۆیەکی بێ وێنەی دژە ئازادی و مافەکانی ئینسانە. ئەوەی وای کردووە کە پەکەکە ببێتە هێزێکی ئینکار نەکراو لەناو تورکیا و ناوچەکە، دڕندەیی رژێمی فاشیستی توکیایە. تا ئەو کاتەش چارەسەری کێشەی کورد لە تورکیا نەکرێت، یان هێزێکی واقعی و پێشکەوتنخواز و چەپ بۆ چارسەری کێشەی کورد لە تورکیادا سەر هەڵنەدات، پەکەکە دەتوانێت بمێنێتەوەو تێکشکاندنیشی لە مەحاڵ مەحاڵ ترە. دەتوانرێت پەکەکە بخرێتە ژێر گوشارێکی سەربازی زۆرەوە. دەتوانرێت لەچەندین ناوچە هەڵبکەنرێن و زەرەرو زیانی سەربازی زۆریان لێ بدرێت و سنورەکانی چالاکی سەربازیان زۆر بەرتەسک بکرێتەوە. دەتوانرێت لەرێگای توانایی سەربازییەوە سەرکردەکانی تیرۆر و کوشتار بکرێن، بەڵام پەکەکە لە ناوخۆی تورکیادا سەرباری هەموو ئەو هیرش و سەرکوتەی بەردەوامەی دەوڵەتی تورکیا، بە گرتن و رەوەدونان و لە سێدارەدان و ترساندن، بەهۆی ستەمی نەتەوایەتی دەوڵەتی تورکیاوە لەدەیان فۆرم و شێوەی تردا دەمێنێتەوە، و بەردەوام حزوری خۆی ئابدەیت دەکاتەوە، بۆیە لەشکرکێشی سەربازی ناتوانیت پەکەکە لەناو ببات.
تورکیا بۆ جێبەجێکردنی تەماحەکانی خۆی لە کوردستانی عیراقدا، هەموو هەوڵی خۆی دەدات تا کەڵک لە پارتی وەکو گوێ لەمستی خۆی بەوێنەی هێزیكی نەیاری پەکەکە، وەربگرێت و بەگژ یەکتریاندا بکات. بەڵام پارتی چەندە هەوڵ بدات رای گشتی لەدژی پەکەکە هەڵبخرێنیت، بەڵام ناتوانێت بچێتە شەرێکی سەراسەری لەگەڵ پەکەکە. شەڕی سەراسەری لەنێوان پەکەکەو پارتیدا لە ئێستادا زۆر لە توانایی هەردوولا گەورەترەو ئەمان دەرەقەتی نایەن، بەجیا لەوەش شەری سەراسەری لە دژی پەکەکە چ راستەوخۆ یان بە نیابەتی و بەوەکالەت، بەر لەهەموو شت توانایی باڵانسی هێزی پارتی لەناو هەرێمدا بەرەو لاوازی دەبات و دەستی دەوڵەتی عیراقیش لەچوارچێوەی دەست کورتکردنەوەی پێگەی پارتی و بزوتنەوەی کوردایەتی بە‌هێز دەکات.
هەوڵی عێراق بۆ هێنانی سوپا بۆ سنورەکان، لە ژێر ناوی پاراستنی سەروەری عێراق و سنورەکان و بەرگرتن بە جموجۆڵی پەکەکەو هێرشی دەوڵەتی تورکیا، دەستی پارتی و بزوتنەوەی کوردایەتی کورتر دەکاتەوە، کە تورکیا خوازیاریەتی. توکیا بە بەپێی ڕێکەوتن لەگەڵ دەوڵەتی عێراقدا ئەو مافەی بەخۆی دەدات بە درێژایی ٢٠ کیلۆمەتر بێتە ناو هەرێمی کورستانەوە و بۆ ئۆپەراسیۆنی کورتماوەش تا ٣٥ کیلۆمەتر دەتوانێت لەشکرکێشی بکات. ئەوە بەجیا لەوەی تورکیا دەیان بنکەی سەربازی نەک لەسنورەکان بەڵکو لە قوڵایی کوردستاندا بەتایبەتیش لە زۆنی زەردا، جێگیر کردووە، هاوکات لە ڕیگای فرۆکەی بێ فڕۆکەوان، یان لە ڕێگای چاوساغی پارتی و یەکیتیەوە کادرانی پەکەکە دەکاتە نیشانە.
بەرگرتن بە لەشکرکێشی دەوڵەتی تورکیا پێویستی بەهاتنە مەیدانی بەرەی سێهەمە، پێویستی بە ئامادەیی جەماوەری و بەرەی خەڵکی ئازادیخوازە. پێویستی بەهاوخەباتی خەڵکی ئازادیخوازی تورکیایە لەگەڵ خەڵکی ئازادیخوازی کوردستاندا، بەدژی رژێمی سەرکوتگەر و دژە ئازادی تورکیا، پێویستی بە بەرینکردنەوەی خەباتی جەماوەرییە لەڕێگای خۆپێشاندانی فراوان و سەراسەیەوە بۆ گوشار خستنە سەر کۆمەڵگەی نێو دەوڵەتی بۆ ناچارکردنی تورکیا بۆ دەستهەڵگرتن لە لەشکرکێشی و دەستێوردانەکانی لە هەرێم و تەواوی ناوچەکەدا.