نەوەکانی سەرەتای سەدەی پێشو کوردبون پێناسە و ناسنامەی بنەرەتی بون و نەبونیان بو، ئەم واقعە بژاردەی خۆیان نەبو بەڵکو  "مەسیرێکی مەحتوم " بو کە بەشانازیەوە قبوڵیان کردوە.
کوردبون تەنها هاتنە دنیا وەک کوردێک نیە و بە کوردی بدوێییت و پۆشاکی کوردی لە خۆت بئاڵێنیت، بەڵکو ئەو مرۆڤە کوردە چ ناوەرۆک و ئاراستە و پەیامێکی فرە ئەرێنی بۆ خۆی و هاونەتەوەکانی و بۆ نەتەوەکانی تریش دەسەلمێنێت. لەم روانگایەوە لەو سەردەمەدا مرۆڤە مەزنەکانی کورد لە بواری کوردایەتی، سیاسەت، شۆرش، هونەر، نوسەر، شاعیر، بیرمەند و ...تاد کوردبونیان سەلماندوە. ئەوان تاجە گوڵ و سامانە رەسەنەکانی نەتەوەکەمانن کە تا ئەم چرکەیەش زیندو لە مێژوماندا پێگەی پایە بڵندیان هەیە. هاوکاتیش جگە لە رۆحی کوردایەتی بەها بەرز و مرۆڤایەتیەکانی ئاینیش کوردبونیان مۆتۆربە کردوە.
پاش زیاتر سەدەیەک لەو مێژوە گۆرانکاری هەستیار و گرنگ لە پێناسە و پراکتیزەکردنی کوردبون رویان داوە، بەشێک لێیان ئاکامی سروشتی رەورەوەی مێژو و گەشەکردنی ئابوری و گۆرانکاری سیاسی و کۆمەڵایەتین نەک تەنها لە کوردستان بەڵکو لەو وڵاتانەشی بەشەکانی نیشتمانی کوردیان داگیرکردوە.
ناشێت سەرهەڵدانی توندرەوی و تێرۆریستی ئیسلامی لە کۆمەڵگای کورد وەک هۆکارێکی زۆر روخێنەر و دژ بە مرۆڤایەتی و کوردبون لەیاد بکەین. 
ئێستا لە رۆژهەڵات و رۆژئاوا و باکوری کوردستان پێناسە و ناسنامەی کوردبون لە گەشەکردنێکی هەستیاردان، زۆربەی ناوەندە سیاسی و راگەیاندن و خەمخۆرەکانی دنیا لە روانگای ئەو واقیعەشەوە بایەخیان بۆ پرسی کورد لەو بەشانەی کوردستان دەردەبرن.
فەرەنسا و یەکێتی ئەوروپا بەردەوام جەخت دەکەن لەوەی پرسی کورد لە رۆژئاوا دەپارێزن و پشتگیری چارەی ئاشتیانەی پرسی کورد لە باکورد دەکەن.
کاتێک دێتە سەر باسی کورد و پرسەکانی لە باشوری کوردستان بەشێک لێیان بێدەنگی هەڵدەبژێرن، ئەوەشی دەیکەن و دەیڵێن لە پێگەی هەستیاری جوگرافیای سیاسی باشور لە ناوچەکە هەڵقوڵاون. ئەمە بەپێچەوانەی بەدەنگەوە هاتنی زۆربەی وڵاتانی دنیا بۆ پاراستنی کورد لە ساتەکانی کۆرەوەکەی دوای راپەرین. Jonathan C. Randal  دۆستی کورد و رۆژنامەگەری ناوداری ئەمریکا لە کتێبێکیدا بەناونیشانی:
After Such Knowledge, What Forgiveness? My Encounters With Kurdistan   باس لە مێژوی کورد و دەردەسەری و نەهاماتیەکانیان لە سایەی دەسەڵاتی کوردیش دوای راپەرین دەکات.
نزیکەی دو ساڵ لەمەوبەر پەیوەندیم کرد بە ئەندامێکی دێرینی پەرڵەمانی ئەوروپا  سەر بەحزبی دیموکراتەکانی ٦٦ ی هۆڵەندی بو. لە رابوردودا پشت و داکۆکیکەرێکی سەرسەختی کورد بو لە عێراق، داوام لێکرد پشتیوانی لە هێزە نارازیەکانی باشوری کوردستان بکەن، لە وەڵامدا خانمە پەرڵەمانتارەکە گوتی:
ئێمە نازانین ئێوەی کورد لە عێراق چیتان دەوێت، بەدەستی خۆتان ماڵی خۆتان وێران دەکەن، رازین وەک سەربازێکی شەترەنج بتان جوڵێنن و بەکارتان بهێنن، برۆن ناوماڵێ خۆتان ریک بخەنەوە ئەوسات لە دەرگاکانی دنیا بدەن. سەردەمی گۆڕان پەیوەندیمان بە ئەلڤارۆ پینتۆ سەرۆکی پێشوی پارتی کاری هۆڵەندی، (سۆشیاڵ دیموکرات کرد). دۆستێکی سەرسەختی کورد و لە نزیکەوە زۆربەی سەرکردەکانی کوردی دەناسی، دو ساڵە کۆچی دوایی کردوە، داوای هاریکاریمان لێکرد، پێی گوتین: بەداخەوە بەکردار و دەستی خۆتان روخساری خۆتان لەکەدار کردوە. کاتێک سەرۆکی پێشوی فەرەنسا، میتراند، لەگەڵ سەرۆکی ئەو کاتەی ئەمریکا، بیڵ کڵنتۆن،  باس لە کوردی باشور دەکەن، لە وەڵامی پرسیارێکی سەرۆکی فەرەنسا کە چی بکەن بۆ کوردی عێراق کڵنتۆن دەڵێت: شارەزا و پسپۆرەکان لەو باوەردان کوردی عێراق ناتوانن حوکمرانی خۆیان بکەن.
ئەمانە بێجگە لە دەیان راپۆرتی رێکخراوە نێودەولەتیەکان دەربارەی رەوشی خراپی ئازادی و رۆژنامەگەری ومافەکانی مرۆڤ و گەندەڵی لە باشور.
کوردبونی رەسەن ئەرکێکی نەتەوەییە، سەرەرای چەندین تێبینی لەسەر رۆڵی بزافی کوردایەتی لە باکوری کوردستان بەڵام پاش زیاتر لە چارەکە سەدەیەک لە زیندان و بەرخودانی خەست سەلماندیان کە کوردبونی راستگۆ و بەتین رکابەرەکانی ناچار کردوە دان بەو واقعەدا بنێن و دانوستانیان لەگەڵ بکەن.
لە رۆژئاوا کوردبون ناسنامەیەکی گشتگیری سەردەمانەی بەبەری خۆیدا کردوە. چەند ساڵێک لەمەوبەر بەشداری سیمینارێکی کۆنگرەی نەتەوەیی کوردستان لە برۆکسڵ بوم، پانێڵی کۆرەکە دو جو، یەکێکیان بەرپرسی پەیمانگای رابین بۆ لێکۆڵینەوە و رۆژنامەگەری ناوداری رۆژنامەی جورناڵێزمی پۆست بو، هاوکات ئەندامێکی سەرکردایەتی کۆنگرێسی نیشتمانی ئەفریکاش لە پانێڵەکدا بو، حزبەکەی نێڵسون ماندیڵا، لە کوردیش سەرۆکی پێشوی پەرڵەمانی کودستان، دکتۆر یوسف، ئەندامێکی پانێڵێکە بو. کاتێک لە بەرپرسانی کۆنگرەی  نەتەوەییم پرسی: بۆچی ئەم دو ئیسرائیلیە و نوێنەری ئەفریکای باشور بانگهێش کراون لە وەڵامدا گوتیان:
ئێمە کوردبون بە لێدوانی زل و سیاسەتی کوێرانە ناسەلمێنێن، سەیر بکە بزانە نوێنەرانی سەرجەم هێز و ئاراستە گەورەکانی ئەوروپا بەشدارن.
ئەو سێ بەشداربوە رۆڵی بەرچاویان هەبو، تایبەت نوێنەرەکەی ئەفریکای باشور کە جەختی کرد لەوەی بەسودوەرگرتن لە ئەزمونی چاکسازی زەوی و زار لە ئەفریکای باشور هەرێمی کوردستان دەتوانێت هەنگاوی زۆر گەورە بۆ ئایندەیەکی گەش بنێت. ئەوسات دەرک کردنم بەو راستیەی کە لە سایەی کەنارگیری و خۆپەرستی و قۆرخکاری و گەندەڵی کوردبون لەکەدارتر و قێزەوەنتر دەبێت.  
مەخابن دەسەڵات و نوێنەرانی کوردی باشور سەلماندویانە لاوازترین ئەڵقەی زنجیرەی کوردبونی ئەم سەردەمەن، ئەمە لە کاتێکدا زۆربەی دەروازەکانی دنیا بە رویاندا دانەخراوە، پەیوەندی دیبلۆماسی بەرفراوانیان بۆ رەخسێنراوە، هاریکاری و پشگیری مادی و سەربازیان دەکرێت... بۆ باشور وا هەرزەکار و لاوازە لەوەی پشکی خۆی لە کوردبون بسەلمێنێت؟
لوتکەی گەشەداری کوردبون مرۆڤبونە، لە هۆڵەندا لەو ساتەوەی روسیا پەلاماری ئۆکرانیای داوە دەیان هەزار هاوڵاتی هۆڵەندی بە چەندین شێواز، تەنانەت بەشداری لە جەنگ دژ بە سوپای روسیا، هاریکاری ئۆکرانیا دەکەن. کاتێک لێیان دەپرسن بۆچی ئەوە دەکەن: زۆربەیان لەوەڵامدا دەڵێن: روسیا مەترسیە لەسەر ئاسایشی ئەوروپا بە هۆڵەنداشەوە و تاوانبارە بەوەی دژ بە ئۆکرانیا کردویەتی،
ئەمە لوتکەی خۆشەویستی و بەهادارکردنی مرۆڤبونە.
دەپرسم: دەسەڵاتدارانی باشور سەرەرای جیاوازی فکری و سیاسی چۆن مامەڵە لەگەڵ خەباتی کوردی بەشەکانی تری کوردستان یان کردوە و دەیکەن، ئەوسا ماهیەت و جۆری کوردبونیان تێدەگەین کە دەسەڵاتی هەرێم بە چاوێلکەیەکی بەرتەسک کە بەرژەوەندیەکانی خۆیان لە لەلوتکەی ئەجێندەکانیاندان کاردەکەن.
لە سەرجەم شۆرش و راپەرین و سەرهەڵدان و پرۆتێستەکان رۆڵە نەبەردەکانی کورد لوتکەی کوردبونیان بەخوێن و بوێری سەلماندوە. دروستکردنی بەرەی کوردستانی و راپەڕین تاجە گوڵینەی کوردبون بو، کاتێک بەشێک لێیان بونە خاوەن دەسەڵات بەدەستی خۆیان پۆشاکی کوردبونیان فرێدا و وەک زەرنەقوتە دەنوکی تەماعیان لە کورد و نیشتمانەکەی گیرکرد. خولەکانی شەری ناوخۆی خوێناوی و کارەساتی ٣١ ئۆگۆست ئاکامە لۆژیکەکانی تەماع و هەڵپەیان بون.  
هێزەکانی پێشەمەرگەی باشور بە هەزاران شەهید و بریندار و ماڵوێرانی بەتینێکی بەجۆشی کوردبون دژی درەندەترین تێرۆریستی ئیسلامی وەستانەوە کە داعش و پاشكۆ و کلکەکانیان لە کوردستان نوێنەرایەتیان دەکرد. لەگەڵ شکستی داعشدا هێزە دەسەڵاتدارەکان یەکەم کار کردیان دەستگرتن بو بەسەر چەند کێڵگەیەکی نەوتی دەوڵەمەند کە کارەساتەکانی ئۆکتۆبەریان لێکەوتەوە..
ئێستاش لە دانوستاندن بۆ سەپاندنی دەیەم کابینەی هەرێم، ئەوەی شایستەی تێرامانە لەم پرۆسەیەدا  پارتی و یەکێتی بەگەرمی سەرقاڵی ئەوەن چۆن یەکتر رازی بکەن و ئەوەی لە خوانە بەرێژەی هێزیان دابەشی بکەن. هەر ئەوان نەبون بۆ چەند تورەکەیەک پارەی خوردە شەرێکی ناوخۆی خوێناویان بەرپاکرد، هەر ئەوان نەبون بۆ پۆستێکی پوچەڵی بەغدا بەبەرچاوی دنیاوە شیر و تیریان لەیەکتر دەسو، نەک هەر خۆیان بەڵکو نەتەوەی کوردیشیان کردە پارویەکای ئاسانی چەور بۆ جیرکردنەوەی کەڵبەکانی بەغدا ، پێمان ناڵێن ئەو دو هێزە چیان لە کەرکوک و ناوچە زەوتکراوەکانی تری باشور کرد، لەسەر سینیەکی ئاڵتونی رادەستی هێزە شؤڤینیزمەکانی بەغدایان کردن، ئەمانە و چەندین نمونەی تریش.