پەرەسەندنەکانی لیبیاو دەستێوەردانی تورکیاو شکستی سەربازیی حەفتەر وەك ئامرازی ئەوەی ناونراوە بە بەرەی دژە شۆشی ناوچەکە، کە لەسعودیەو ئیمارات ومیسر پێکدێن، ئەگەری دەستێوەردانی سەربازیی میسرو گەورەبوونی جەنگی نێو خۆی لیبیاو گۆڕینی بۆ جەنگێ لەئاستی هەرێمەکە، لەگەڵ خۆیدا هێناوەتە کایەوە. پێ دەچێ دوای ئەم دۆخەو ململانێ ی دووبەرە لەناوچەکەدا، کەبەرەکەی تر تورکیاوقەتەرو هاوپەیمانە ئیسلامیەکانیان پێکی دەهێنن، لەململانێی ناڕاستەو خۆوە بگۆڕێت بۆ ململانێی ڕاستەوخۆ. ئەگەر فشارەکانی بەرەی دژە شۆڕشیش، لەوانەش: ئاماژەکردن بەدەستێوەردانی سەربازی ڕاستەوخۆی میسر، ئامانجەکان بەدینەهێنێت، کەلە پارێزگاری لەشاری سرت و شکست نەخواردنی زیاتری حەفتەرو سەپاندنی ئاگربەست ودیدی ئەوان بۆچارەسەری سیاسی بەرجەستە دەبێت، جەنگەکە هەڵبگیرسێت.ماوەکیشە، ئەم بەرە ئامادەکاری سیاسی ویاسیایی وجەماوەری و دەرونی بۆ ئەگەری جۆراو جۆرو لەوانەش هەڵگیرسانی جەنگ دەکەن. وروژاندنی باس وخواسی دەست درێژی کردنە سەر هەندێ کرێکاری میسری لە لیبیا، خستنە ڕووی دەستپێشخەری بۆ چارەسەری سیاسی، باسکردن لە لەژێر هەڕەشەدابونی ئاسایشی نەتەوەیی میسر لەڕووی سنورەکانی لیبیاوە، نمایشی هێزو زەقکردنەوەی عەقیلە سالح وەك خاوەن ڕەوایەتیەکی هاوشان بۆ ئەوەی بۆ بانگهێشتکردنی دەستێوەردان وهەندێ شتی تر سودی لێ وەربگرن و چەندین شتی تر، دەچنە ئەم چوار چێوەوە. ئەم بەرە جگە لەو سێ وڵاتە، پێشبینی دەکرێت بەناڕاستەو خۆ هەریەك لە فەڕەنساو ڕوسیاو ئیسرائیل و یونان وقوبرسی یۆنانییش لەخۆبگرێت،ئەگەر هەیە لەگەڵ بەڕاستگەڕانی هەڵگیرساندنی جەنگەکە ش، هەڵوێستی هەریەك لە یۆنان وتاڕادەدەیەك ڕوسیاش بەرەو نیمچە ڕاستەو خۆیی بڕوا، گەرچی ڕوسیا پارێزگاری لە ڕۆڵی چارەسەری پێشکەشکردن وناوبژیوانی خۆشی دەکات. ئەم جەنگە چاوەڕێ کراوە لەگەڵ ڕودانیدا ڕەنگدانەوەکانی پانتا ییەکی زۆر دەگرێتەوە.هەر لە تورکیاوە تامیسر تونس وسوریا وتاڕاددەیەك هەرێمی کوردستانیش بەئاقاری قەندیلدا درێژ دەبێتەوە. سەبارەت بەتونس، ماوەیەکە ڕاگەیاندنی سعودیەو ئیمارات کارلەسەر ئەو وڵاتە دەکەن و هەوڵ دەدەن ئەوەی لە( ٢٠١٣)دا بۆیان نەچووە سەر، لەهەرڕێگایەکەوە بێت ولەوانەش کودەتای سەربازی، لەئێستادا بیهێننەدی، کە ئەویش لە بەمیسر کردنی تونس و لەباربردنی ئەزمونە دیموکراسیەکەی و سەرکوتکردنی ئیسلامیەکان بەتایبەتی پارتی نەهزەو قەدەغەکردنیان وبەترۆریست لە قەڵەمدانیاندا خۆی دەبینێتەوە.
لە ناوخۆی تورکیاش، هەوڵی ناسەقامگیری وڕوخاندندنی دەسەڵاتی سەرۆك وپارتی دەسەڵاتداردەدەن. ئەمەش مانای وایە، دەستێوەردانی سەربازیی ڕاستەو خۆی میسر، دەبێتە عەڵقەیەکی گرنگ وتاڕاددەیەك یەکلاکەرەوەی ئەو ململانێیەی ( ٢٠١١)ەوە، لەنێوان ئەم دوو جەمسەر هەرێمایەتیە بەردەوامە. لێکەوتەکانیشی دەوەستێتە سەر ئاکامە سەربازی وسیاسیە چاوەڕوانکراوەکان. یان دەبێتە هۆکاری پاشەکشێیەکی تر بە ڕەوتی شۆڕشگێڕی ناوچەکە با بەکاتیش بوبێت، زیندوکردنەوەی نیزامی عەرەبیی فەرمی پێش شۆڕش وهەوڵی لەڕەگ دەرکێشانی ئیسلامیە کان، یاخود بەپێچەوانەوە، ئومێدێکی نوێ بەگۆڕانکاری وشکستپێهێنانی ڕژێمی کودەتا لەمیسر یان لانی کەم لاوازکردنی وتاودانەوەی ڕوحی لەژێر ژیلەمۆ شاراوەی ئەوەی ناونرا بەهاری عەرەبی وخۆرهەڵاتی ناوەڕاست سەرهەڵدەدات وپەرە دەستێنێت. یاخود هیچ کام لەدوو دۆخە بەگوێرەی پێویست، نایەنە کایەوەو ئەزموونی یەمەنێکی تر بۆ ناوچەکە زیاد دەبێت.

دەربارەی کورد :
لەئەگەری هەڵگیرساندنی جەنگەکەو تەنانەت توندتر بوونی ململانێکانیشدا، چاوەڕێ دەکرێت ڕەنگدانەوەی لەسەرهەندێ هێزی کوردی وپارچەکانی کوردستاندا بەجێ بهێڵێت. چونکە قورسە باسی کورد بکەین وەك پڕۆژەیەکی نەتەوەیی وناسنامەیەکی یەکگرتووی خاوەن کێشە بەهۆی کورد خۆیەوە.
چاوەڕێ دەکرێت، بەرەی دژە شۆڕش ودژە تورکیا، هەوڵدەن پارەو چەکی پێشکەوتووتر لەوەی ئێستا بەو ئەندازەی بتوانن، بگەیەننە دەست گەریلاکانی پەکەکەو یەپەگە، پانتاییەکی ڕاگەیاندنی زۆرتریان بۆ تەرخان بکەن ولەهەندێ کات وشوێنیشدا لەسنورێکدا مەسەلەکەیان لەڕوی سیاسیەوە بجوڵێنن وەك وەرەقەیەکی فشار دژ بە تورکیا بەکاری بێنن. بەو ئەندازەی ڕوداوەکانیس کاریگەریان بەسەر دۆخی ناوخۆی تورکیاو هاوکێشە کانی هێزو دەسەڵاتیشدا هەبێت، ڕەنگدانەوەی بەسەر سێ پارچەی کوردستاندا دەبێت. سەبارەت بەهەرێم هەوڵدەدات بێ لایەن بێت، چونکە هەردوو بەرەکە، هەریەك بەجۆرێك، بۆ ئەم گرنگن. بۆیە ڕەنگدانەوەکانی بەسەر دۆخی هەرێمدا دەوەستێتە سەر کاریگەری ململانێ وئەگەری جەنگەکە بەسەر پارچەکانی تری کوردستان وگۆڕانکاریەکانی ناو خۆی تورکیاو هەڵوێستی عێراق وئەمەریکا. بەڵام سەبارەت بەکورد هۆکارێکی تری گرنگ هەیە کە قابیلی چاو لێ پۆشین نیە، کەئەویش هەڵوێستی کۆماری ئیسلامی ئێرانە، لەئەگەری هەڵگیرسانی جەنگەکەو توندبو نی ململانێکا ندا.
ئێران جگە لەوەی هەستیارە بەرامبەر مەسەلەی کورد وەك وەرەقەش سەیری دەکات. هەروەها لەیەککاتدا تورکیاو بەرەکەی تریش بەتایبەتیش سعودیە، بە ڕکابەری خۆی دەزانێ. گەرچی ڕەنگە لەئێستادا سعودیە بەرەو خانەی دوژمن کشابێت. ئێران لەلایەکەوە، حەزبە زیاد لەپێویست گەورەبوونی ڕۆڵی تورکیا لەناوچەکەدا ناکات، بەڵام تێکشکانیشی لەبەرامبەر بەرەکەی تردا بەبەرژەوەندی خۆی نازانێت، چونکە پێی وایە، دوای ئەو سەرە دەگاتە سەر پاکتاو کردنی دۆسێی یەمەن وتەنانەت ڕژێم
خۆشی . تورکیاش پێویستی بە ئێرانە ودەیەوێت لەم ماوەدا هەرچی کردووە ڕازی بکات وهەندێ چالاکی هاوبەشیشیان بەیەکەوە هەبێت. جۆری هەڵوێستی ئێران کا ریگەرە بەسەر پانتایی جوڵەو سود لێ وەرگرتنی کورد لەو ئەگەرە چاوەڕوانکراوەو لێکەوتەکانی. هەڵوێستی ئێراقیش بێ کا ریگەر نیە، چونکە ڕەنگە لەڕویەکەوە هەندێ ئیحراجی لە کۆڵ هەرێم بکاتەوەو لەلایەکی تریشەوە هەندێکی بۆ دروست بکات بەگوێرەی جۆری هەڵوێست گرتنی.کوردبوونی وەزیری دەرە وەش، بەهەمان شێوە کاریگەریەکی دوو سەرەی هەیە. هەرچی ئەمریکایە، پێ دەچێت لەم قۆناغەدا لە ڕێی ئەوانی ترەوە مامەڵە لەگەڵ دۆسیەکەدا بکات. بەتایبەتیش کەئێستا لە سەرو بەندی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیدایە و زۆر نایپەرژێتە سەر هەندێ دۆسێ، بەو ئەندازە نەبێت، بۆ ناوخۆبەرهەمی هەبێت. ڕەنگە هەر ئەم خاڵەش پاڵنەرێکی بەشێ لە لایەن ودەوڵەتەکان بێت، بۆ گەرم کردنی ململانێکان وسود وەرگرتن لە دەرفەتەکان لە م کاتەدا. خاڵی سەرەکی گرنگ وهەستیار بۆ واشنتۆن، وزەو ڕوسیا یە،کە بەشێوەیەکی زەق وبەرفراوان بونی سەربازی خۆی لە لیبیا پەرەپێنەدا. بەدە ر لەوە ڕەنگە بەهۆی لۆبی ئیسرائیلەوە ، پاشەکشەی تورکیاو هاو پەیمانەکانی پێ ئاسایی وتەنانەت باشیش بێت، هەڵبەت بێ ئەوەی پشتیوانی ڕاستەو خۆ لەبەرە کە ی دژیان بکات. چونکە زۆر بڕوای بەتوانایان نیە وناشیەوێت تورکیا لە دەست بداو ناچاربێت زیاتر لە ڕوسیاو چین نزیك ببێتەوە. وەك وتراویشە واشنتۆن، زیاتر لەوەی لە خەمی چارەسەرکردنی هەندێ لەململانێکاندا بێت، بەتایبەتیش لە خۆر هەڵاتی ناوە ڕاستدا، بەڕێوە یان دەبات. لەکوێش بە پێویستی زانی هەوڵی ئاگر بەست وکاراکرنەوەی میکانیزمی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ ئاشتی دەدات.