شەوی 13 لەسەر 14ی نیسان لە تۆڵەی تیرۆری ژەنەراڵ قاسم سلێمانیدا لە عێراق، ئێران هێرشێکی گەورەی کردە سەر خاکی ئیسرائیل، کە ناوی لێنرا  بوو "بەڵێنی دڵسۆز"،  ئەم هێرشە بە شێوەیەکی سەرەکی بنکە ئاسمانییەکانی  نەڤاتیمی کردە ئامانج کە فڕۆکەکانی ئێف-35ی تێدا جێگیرکراون،   زیاتر لە 300 مووشەک و فڕۆکەی بێفڕۆکەوان بۆ سەرکەوتنی هێرشەکە  بەکارهێنران. بەڵام هێرشی درۆن و موشەکەکان  99% لەلایەن ئیسرائیلەوە بە هاوکاری ئەمریکا، بەریتانیا، فەرەنسا و ئوردن هەر بە ئاسمانەوە پووچەڵ کرانەوە.

 بۆ یەکەمجار بوو لە دوای  ٣٩ موشەکەکەی سەددام حسێن لە جەنگی کەنداو لە ساڵی ١٩٩١،  ئیسرائیل تووشی هێرشێکی مووشەکی گەورەی لەو شێوەیە ببێت  کە لەلایەن کۆماری ئیسلامییەوە ئەنجامدرا .

بەڵام هەر دوابەدوای هێرشە موشەکییەکانی ئێران بۆ سەر خاکی ئیسرائیل و بە ئامانجگرتنی فڕۆکەخانەی نەڤاتیمی، موشەکە دوور هاوێژەکانی ئیسرائیل کەوتنەوە کار و  لە ١ی نیسانی  دا  کونسوڵخانەی ئێرانیان  لە دیمەشق کردە ئامانج، هاوکات ئیسرائیل بەوەوە نەوەستا، بەڵکو  لە وەڵامێکی دیکەی گوماناوییدا  لە ١٩ی نیسان   دیسانەوە  هێرشێکی دیکەی موشەکی کردەوە سەر ئێران و ئامانجی نەپێکاو چاودێران هەر زوو بە تاکتیکی ڕەمزی خوێندیانەوە.

لە دوای پەلامارە موشەکییەکەی  دووهەمەوە، تەلئەبیب  توانی زۆر بە زوویی هاودەنگی ئەوروپا و ئەمریکا  بەدەستبێنێتەوە و سەرکەوتوو بێت  لەوەدا چاوی جیهان  لە سەر دۆخی غەزەو کەناری ڕۆژ ئاوا لابەرێت، هاوکات بە دەقیقی وێنەی تەواوی شەڕەکە  بەرێتە ناو دڵی بەرژەوەندی و هەژمونە باڵاکانی ئێرانەوە و جیهان ناچار بکات   سەرلەنوێ  پێناسەی پەیوەندییەکانی نێوان ئێران و ئیسرائیل بکەنەوە، نەک فەڵەستین و ئیسرائیل.

وەک ڕوونە کۆی سەرهەڵدانی قەیرانەکان بەیەکەوە  وەرچەرخانێکی بەرچاو لە پەیوەندییە سیاسیی و دیبلۆماسییەکانی  نێوان تاران و تەلئەبیبدا نیشان دەدەن و بۆ عەلی خامنەیی، ڕێبەری مەزنی شۆڕشی ئیسلامیی ئێران، هێرشی موشەکی ئیسرائیل بۆ سەر کونسوڵخانەی ئێران لە دیمەشق، پێشێلکردنی ڕێککەوتننامەی ڤییەنای ساڵی ١٩٦١ بوو، کە بە دەق  پارێزگاری لە شوێنە دیپلۆماسییەکان دەکات و بەو هۆیەوە جێبەجێکردنی مادەی ٥١ی میساقی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ بەرگریکردن لە خۆی بە  ڕەوا دەزانێت.

پیرۆزیی خاکی ئێران

بە خوێندنەوەیەکی جیاوازتر، خاکی ئێران، لەڕووی میژووی میستیک و عیرفانی  ئیسلامییەوە  بۆ ئایدۆلۆژیستە مەزهەبییەکان خاکێکی پیرۆزە، پارێزگاری کردن لە خاکێکی پیرۆز  پەیوەندییەکی نزیکی بەئایدۆلۆژیای نەتەوەییەوە هەیە و هەر هێرشێک بۆ سەر خاکی ئێران، واتە دەستبردن بۆ موقەدەسات و پیرۆزییە مەزهەبییەکانی ئێران و لای ڕێبەری مەزنی شۆڕشی ئیسلامیی  قبوڵکراو نییە.

 هەر بۆیە لە ڕێگەی تەقدیس کردنی خاک و گەڕاندنەوەی بۆ باوەشی ڕیتوێڵی دینی، ئێران  دوو پەیام دەدات بە ناوخۆ و دەرەوە، پەیامی یەکەمیان بۆ ناوخۆ ئەوەیە کە یەکێتییەکی بەهێزی مەزهەبی و نەتەوەیی  لە یار و نەیاری دەوڵەتەکەی دروست بکات تا پیرۆزییەکانی خۆی پێبکاتە پیرۆزیییەکی دەستبۆنەبراوی ئەبەدی و بەرگری کردن لە جمهوری ئیسلامیی بگەیەنێتە ئاستی بەرگری کردن لە ئۆمەت.

هەرچی پەیامیشە بۆ دەرەوە، شۆڕشی ئیسلامی دەیەوێت ڕووەو جیهان بڵێت، هەر دەستبردنێک بۆ سەر خاکی ئێران، ڕاستەوخۆ دەستبردنە بۆسەر تەئریخی ئێران و تەئریخی ئێرانیش واتە تەئریخی ئیسلامیی و شەڕکردن لەگەڵ ئێراندا شەڕکردنە لەگەڵ دین و پیرۆزییەکانیدا.

 به م شێوه یه پاراستنی به ڕژه وه ندیه نه ته وه یییه کانی ئێران له پێش هه ڕچه شنه ڕووبه ڕووبوونه وه یه کی ڕاسته وخۆ له گه ڵ زلهێزه کانی دیکه دا بە قانوونی ئەم پیرۆزییانەدا تێدەپەڕێت.  سەرەنجام  بۆ تاران، ئیسرائیل بە هێرشی ڕاستەوخۆی بۆ سەر خاکە پیرۆزەکەی کە لانکەی بیری مەزهەبی دینییە،  هێڵی سووری بەزاندووە.

وەڵامدانەوەی دەستبەجێی ئێران.

 کاردانەوەی  خێرای  ئێران بۆ سەر ئیسرائیل و دەستنیشانکردنی خاڵی لێدان بۆ چاودێرانی سیاسیی   لەم ساتەدا  گرنگییەکی تایبەتی وەرگرتووە،  بە نیسبەت چاودێرانی نێودەوڵەتییەوە کۆتایی تاحامولی ئێران، ئامەژەیە بۆ  ئەگەری دەستەبەر بوونی  هێزێکی ناوەکی قووڵ کە دەتوانێت سەروەرییەکانی ئێران بپارێزێت، کە  یان پشتبەستوو بە یەکێتییەکی  ڕێکخراوی پڕچەکی مەزهەبی، یاخود نەخێر نازینییەتی بە توانایەکی لۆژیستیکی و جبەخانەیەکی بەهێزی نادیاری جەنگییدا.

 لە لایەکی ترەوە پێدەچێت ئەم گۆڕانە  کتوپڕە لە پلان و ستراتیژی دەوڵەتە مەزهەبییەکەماندا، ئاماژە بێت بۆ پەرەسەندنێکی ستراتیجی دیاریکراوی خاو لە لایەن کاربەدەستانی شۆڕشەوە، بەمەش گومان لە سەر گواستنەوەی سەربازی  بەرەو تاکتیکی کاردانەوەی جیدی  دروست دەبێ و   وڵاتانی ناو سیستەمی ئەنتەرناسیۆنال  زۆر بە وردی چاودێری ئەم هێزە نەناسراوە دەکەن.

وەڵامدانەوەی تاکتیکی و ڕەمزی ئیسرائیل

وەک لەسەرەوە باسمان کرد، دۆخی هەنووکەیی  نێوان ئیسرائیل و ئێران خاڵی وەرچەرخانێکی بێ وێنەیە لە پەیوەندییە دەوڵەتی و سیاسیی و دیبلۆماسییەکانیاندا.

   ئەوەی ڕویداوە تا ئێستا بە "جەنگی سێبەر" لە ڕێگەی بریکارەکانی ئێرانەوە لە سوریا و لوبنان عێراق بە ڕێوە براوەو  سوپای شۆڕشی ئیسلامیی  وەک شەبەحێکی تار  لە پشتی سەحنەی نمایشەکەوە دەرکەوتووە.

بەڵام ئەم وێنەیە خەریکە لە مەخیلەی چاودێرانی نێودەوڵەتیدا دەسڕێتەوەو  ڕووبەڕووبوونەوەیی ڕاستەوخۆی  نێوان هەردوو وڵات خەریکە سات بە سات دە گۆڕێت بۆ   هاوکێشەیەکی ئاڵۆزی نوێ، کە ئاسۆیەکی کەمی هەیە بۆ چارەسەرکردنی دەستبەجێ.

  سەرەڕای ئەوەی کۆماری ئیسلامیی  خۆی لە هەر جۆرە ڕووبەڕووبوونەوەیەکی  ڕاستەوخۆی سەربازی لەگەڵ ئیسرائیلدا بەدوور دەگرێت و نایەوێت جەنگەکە وێنەی نوێی لێبێتە دەرەوە،  ئەمەیش بۆ ئەوەیە کە ویقار و شکۆی  لە جیهانبینی وڵاتانی ئیقلیمیدا نەگۆڕێت بەو سکێچە غەمگینەی کەس هیوادار ناکات.

 پێدەچێت ئیسرائیل تا ئێستە تاکە هێزبێت کە بە سەرکەوتوویی لەم ڕووبەڕووبوونەوە غەمگینەدا مابێتەوە، بەڵگەیشمان بۆ ئەم بیرۆکەیە،  ئەوەیە کە حکومەتەکانی تاقمی حەوت و کۆمیسیۆن و ئەنجومەنی یەکێتی   ئەوروپا  بە کۆی دەنگ هێرشەکانی  ئێرانیان  بۆ سەر ئیسرائیل ئیدانە کرد و وەکو قوربانییەک  پشتیوانی خۆیان بۆ دەوڵەتی زایۆنی ڕاگەیاند و  لە کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی یەکێتیی ئەورووپادا، ٢٧ وڵاتی ئەندام لەسەر درێژکردنەوەی گەمارۆکانی سەر ڕێژیمی ئێران ئیمزایان کرد.

ئەگەری بەهەرێمکردنی ململانێکان؟

ئێران لەم ساتەدا  خۆی لە گۆشەگیریدا دەبینێتەوە لە سەر شانۆی  نێودەوڵەتی و ناوچەییدا و ئیماراتە یەکگرتووەکانی عەرەبی وەک  عومان و ئوردن و سعودیە نیگەرانیەکانیان لە ئەگەری پەرەسەندنی بارگرژییەکی سەربازی  نوێ لە ناوچەکەدا دەربڕیوە.

لەم ململانێ ئاڵۆزەدا حیزبوڵای لوبنانی  کە خاوەنی ئەجێندای سیاسی  تایبەت بە خۆیەتی و هاوکات  وەک باسێکی بەهێزی ئیران ڕووبەڕووی ئیسرائیل ڕۆڵ دەبینێت، خەریکە درێژە بە هێرشەکانی خۆی دەدات  ڕووەو سەروەری  ئیسرائیل و  لە ١٧ی نیسانی ئەمساڵدا  مووشەکەکانی   بۆ سەر دوو بنکەی سەربازی لە باکوری ئیسرائیل، زیاتر لە دەیان کوژراوی لێکەوتەوە.

بەڵام ئەم هێرشە بێ وەڵام بۆ ئیسرائیل نەمایەوە بەڵکو لە ٢٤ی نیساندا تا ١ ی اب  نزیکەی  ٤٥  هێرشی ئاسمانی بۆسەر پێگەکانی حیزبوڵای لوبنانی لە عەینلشەعب و ناوچەی ئەل مەواسی  ئەنجامداوەو  وەک دەسکەوتی هێرشەکانیش کوشتنی محەمەد زەیف سەرکردەی  کەتائیبی عیزالدین ئەلقەسامی ڕاگیاند و لە ڕووداوێکی گوماناوییشدا لە تاران ئیسماعیل هەنییە سەرۆکی مەکتەبی سیاسیی بزوتنەوەی حەماس تیرۆر کرا. ئەم دەسکەوتانە بۆ تەنیاهۆ دەسکەوتی گەورەبوون، بۆیە بە نەشئەوە گووتی؛  تەواوی سەرکردە سەربازییەکانی حەماس  دانە بە دانە لەناو دەبەین.

وەک چاوەڕێ دەکرێت، ئێران خۆی بۆ تۆڵە ئامادە کردووە، بەڵام تۆڵەیەکی کاریگەر، یان تۆڵەیەکی سمبولی کە بە ڕێکەوتنێکی ژێربەژێر و تاریک، توانراوە جەوهەری بمژرێ و لە زەبری خەتەر خاڵی بکرێتەوە؟! ئەم پرسیارە بۆ خوێنەر جێدێڵم وەڵامی بداتەوە.