بەوپێیەی ماوەیەكی كەم نییە، سەرقاڵی لێكۆڵینەوەی وردم، لەسەر كۆمەڵگای مرۆڤایەتی،تا ئێستا هیچ كۆمەڵگایەكم نەبینیوە، بەقەد كۆمەڵگای كوردی، هێندە (استعراض)ی بێت و هەر خەریكی خۆ دەرخستن بێت، ئەوەندەی سەرقاڵی روخسارو شێوەیە(الشكل)، %5 ی  روخسارەكە حەزی بە ناوەرۆك و جەوهەر(المحتوى والجوهر) نییە. كارەساتی گەورەتر ئەوەیە، هەر كەسێك كە دەبێتە بەرپرس، یەكەم: هەموو بەرپرسێتییەكەی خۆی بە دەستكەوت و ئیمتیازات تێدەگات، بۆیە هەمیشە بیری لای ئیمتیازو دەستكەوتی مادییە. دووەم: قەت خۆی بە بەرپرسیار نازانێ، واتا هەمیشە خۆی بەدوور دەگرێ لە هەڵگرتنی بەرپرسیارێتی!.  ئەمە سەرەڕای ئەوەی كاتێك كەسێكی هیچ لەبار نەبوو، دەبێتە بەرپرس، ئەگەر بەقەد شوانێكی سەر سنووریش زانیاری نەبێت، قەت دان بەوەدا نانێت كە زانیاری نییە، یان لە پسپۆری ئەودا نییە. ئەمەیان كارەساتێكی زۆر گەورەیە، كەسێكی لەبار نەبوو، پێیوابێت، چی زانست هەیە لێیدەزانێت!!.  كارێك بە خۆی بسپێرێت كە دوورو نزیك پەیوەندی بە پسپۆرییەكەی ئەو نییە(بێگومان ئەمە لە كاتێكدا ئەگەر پسپۆریشی هەبێت!!) ئەمە هۆكارێكی گرنگە وایكردووە  31 ساڵ لەمەوبەر  راپەڕینێكی سەرتاسەریمان كرد، بەڵام دەستكەوتەكانمان بەقەد راپەڕینەكە بەرهەمنەهێناوە. ئەم هۆكارە بوو، لە نەورۆزی 2015 بەرگی یەكەمی كتێبی(قەیرانی ئەقڵ)م  چاپكردو، لە كۆتایی هاوینی ساڵی 2017 ش بەرگی دووەمی (قەیرانی ئەقڵ)م چاپكردو، ساڵی 2019 ش بەرگی سێیەمی (قەیرانی ئەقڵ)م چاپكردو، ئێستاش سەرقاڵی تەواوكردنی بەرگی چوارەمی كتێبی (قەیرانی ئەقڵ)م. هەر سێ بەرگی چاپكراو، هەزار(1000) لاپەڕەی قەبارە گەورەی تێپەڕاندووە. بەڵام ئێستا دوای ئەم هەموو نەخوێندەوارەی كە سووپایەكن لە نەزانی، بیر لەوە دەكەمەوە، بۆ لێكۆڵینەوە لە كۆمەڵگای كوردی پێویستمان بە  لێكۆڵینەوەی دیكە هەیە، كورد جگە لەوەی پێویستی بەچەندین(مستەفا سەفوان) و(مستەفا حیجازی) هەیە، لەگەڵیدا پێویستمان بە لێكۆڵینەوەیە لە مرۆڤناسی((Anthropology بۆئەوەی  لێكۆڵینەوە  لە لایەنەكانی ژیانی مرۆڤ بكات، بۆنموونە،بپرسێت: خەڵك چۆن دەژیت؟ چۆنیش بیردەكاتەوە، ئینجا بەرهەمەكانی چین یان چی بەرهەمدەهێنێت؟ هەروەها چۆن ئاوێتەی ژینگەكەی بووە؟ چونكە مرۆڤناسی كۆمەڵێك پرسیاری خۆی هەیە، وەك: مرۆڤ كەی و لە كوێ و چۆن پێشدەكەوێت؟. ئینجا مرۆڤ چۆن لەگەڵ ژینگە جیاوازەكاندا خۆی دەگونجێنێت؟ كۆمەڵگاكان چۆن پێشدەكەون و چۆن  گۆڕانكاری لە رابردووی خۆیان تابە ئێستادا دەگات دەكەن ؟ 

   لەناو ئەو زاستەدا(مرۆڤناسی Anthropology) چەندین زانستی دیكەی وردتر خۆیان قوتكردۆتەوە، وەك مرۆڤناسی سروشتی- فیزیكی یان بایۆلۆژی  (Physical Anthropology ) ئەم زانستە خۆی لە پەیوەندی نێوان كولتوورو بایۆلۆژیا (Biology) دا چڕ كردۆتەوە. ئەمە راماندەكێشێت بۆ زانستێكی دیكە كە پێیدەوترێ ئاركیۆلۆژیا (Archaeology)،  بە داخەوە، تا ئێستا هیچ ناوەندێكی لێكۆڵینەوەمان لەو بارەیەوە نییەو، بە گشتی  هێشتا كۆمەڵگای كوردی بەو زانستە هەر ئاشنا نەبووە، لە كاتێكدا ئەمڕۆ زیاتر لە هەر كاتێكی دیكە پێویستمان پێیەتی. بێگومان ئەوكات لەكۆڵ ئەو فس فس پاڵەوانانەش دەبینەوە، كە زانیارییەكانیان هەر بە قەد نەخوێندەوارێكی سەرەتاییە، بەڵام  هێندە لە خۆیان رازین، وەك بڵێی كورد ئەوی نەبێت، هەموو ئەو دەستكەوتانەی ئێستا هەن، قڵپ دەبنەوەو، چەندین جاری دیكەش ئەنفال و كیمیا باران دەكرێینەوە!!.

نازانم بڵێم شیعر یان میعر كە ئەویش بە هەمانشێوە، ماڵی ئەدەب و هونەری كوردی وێران كردووە، كورد هەمووی شاعیرە، ئیتر هەموو  بەهاو جوانی و فەنتازیای شیعریشیان ناشیرین كردووە.  ئەوانەی هیچ لەبواری پسپۆریدا بێ پسپۆرن و هیچ لەبار نەبوون، وەك ئەوانە وان كە نازانن شیعر چییە، كەچی چەندین دیوانی سەقەتیان نووسیوەتەوە. هەردوكیان یەك شتن، ئەمیان لە بواری ئەدەب و هونەر، ئەویتریشیان لە بواری كارگێڕی و زانستی.  هەردوكیان ماڵی كوردیان ئاگر تێبەرداوەو، وا  بە بەرچاوی هەموومانەوە، چڕە دوكەڵی نیشتمان بەرزبۆتەوەو، كەسیشمان ناتوانین فریای بكەوین!.  ئەمە پەتایەكە،  كە زۆر لە پەتای كۆڕۆناو ئیمیكرۆن مەترسیدارترە، كەچی تا ئێستا هەر هیچ گرنگییەكیشمان پێی نەداوە. بەڵام كوڕگەلینە، ئەگەر فریای ئەم پەتاو ڤایرۆسی نەزانینە نەكەوین، هەموومان لەناودەبات و وەك ئەو كەشتییەی لێدێت، كە لەناو دەریایەكی قووڵی بێ بندا قڵپدەبێتەوەو وەرگەڕێت و ئینجا خەڵكەكەشی دەبنە خۆراكی حوت و قرش .

ئێستا ئازارەكانمان زۆر سەختن و برینەكانیشمان زۆر گەورەو مەترسیدارن، با فریای برینەكانمان بكەوین، كە یەك یەك بە جەستەی هیلاك و تاقەتپروكێنەرمانەوە  دیارن. ئەم برینە نەشتەرگەرییەكی قورسی پێویستە، بە جۆرێك زۆر لە نەشتەرگەری مێشك قورسترە.ئازایەتیمان تێدا نەبێت، ناتوانین ئەو نەشتەرگەرییە بكەین. ئەوكات چڕە دوكەڵی نیشتمانیش دەبێتە ئاگرێكی بێ ئامان و ، نیشتمانێكی سووتماك دەمینێتەوە، كە زۆر لە سووتماكی كیمیا باران و ئەنفال و بۆردومانەكانی دوژمن پڕ سوێترو  پڕ مەترسیترە.