مۆدێلی یاداشت نوسینەوە
فوئاد سدیق
2020-09-10 899
گەلی برادەرینە قیروسیا یاداشتە پووچەكانتان دەنووسنەوە، بەڵام خۆ دەبێت بزانن بە كوردی بنووسن! هەر هیچ نەبێ بڕۆنە پەیمانگایەك یەك دوو ساڵ لەسەر زمانی شیرینی كوردی بخوێنن، پەلە مەكەن، بەرلەوەی یاداشتەكانتان بنووسنەوە، بڕۆن ٤٠-٥٠ رۆمانی جیهانی بە وردی بخوێننەوە، ئینجا نەخشە بۆ نووسینەوەی یاداشتەكانتان دابنێن. شتێكی تریشتان لە بیر نەچێ، ئێوە ئەوەندە پاڵەوان نەبوون، ئاخر هەر لە ریزی فس فس پاڵەوانەكاندا بوون، كەمێك وریای خۆت بە، ناكرێ ئەم هەموو ترسنۆكییەی خۆت،كە هەر ماشاڵات لێبێت، دێیت بە یاداشتەكانت قەرەبووی دەكەیتەوە!.(قەشە ئۆگستین و رۆسۆ)تان بینیوە چۆن دان بە گوناهەكانی خۆیاندا دەنێن!. من كوردێكم نەبینی ئەو جەسارەتەی تێدا هەبێت. چەندین نووسەری گەورە یاداشتەكانی خۆیان لە شێوەی رۆمانێكدا پێشكەش بەخوێنەرانی كردووە...
ئینجا پێم ناڵێن یاداشتی چی دەنووسنەوە؟ چ رۆڵێكی كاریگەرتان لە بڕیاری سیاسیدا هەبووە؟ ، نووسەرێكی ئەوەندە باڵاو بەرز هەڵچووش نین، تا بە تامەزرۆییەوە بتانخوێنینەوە... نووسینەوەی یاداشتەكانیش وەك نووسینی شیعری كوردی و رۆمانی كوردی بێ بەها مەكەن. كتێبخانەی كوردیشتان بە شیعر(ببورە میعر)و رۆمان(كە لە حیكایەتی مێش دەچێت) ناشیرن كردووە، بە یاداشتەكانیشتان كە لە چیڕۆكی بەرئاگردانیش ناچێ،چیتر جیهانی جوانی ئەدەب و نووسین ناشیرین مەكەن.. بڕوا بكەن، بە منداڵی چیڕۆكی كەچەڵ یان بۆ دەگێڕامەوە لەو رۆمانە كوردییانەی كە ئەمڕۆ دەنووسرێن و كاغەزی پێ پڕ دەكەنەوە،زۆر بە چێژتر بوون. ئەرێ بەراست ناكرێ، ٢-٣ ساڵ ژیانی خۆتان بۆ خوێندنەوە تەرخان بكەن، ، ئینجا یاداشت بنووسن، ئینجا شیعر بنووسن، كورە ئینجا رۆمان بنووسن...!!
باشە، بۆچی ئەوەندەی خەریكی میعرو حیكایەتی مێش و چیرۆكی بەرئاگردانن، كەچی ببڕای ببڕای بەلای فیكرو فەلسەفەوە ناچن؟ بۆچی كورد هەمیشە حەزی لە شتی حازر بەدەستە ؟ جا لای گرنگ نییە، ناوەرۆكی نووسینەكەی چەند بێ ناوەرۆك و پووچەڵیش بێت.
رۆماننووسی بەڕێز، تۆ چ ئاگایەكت لە فەلسەفەی تەمەن ٢٥٠٠ ساڵە هەیە؟!، تۆ كە لە میتافیزیقاو سروشت كۆڵەواری ، رۆمانی چی دەنووسی ؟
ئەم هەموو قوتابخانە فیكری و فەلسەفییەی هاتن و رۆیشتن، تۆی رۆماننووس لەكوێی ئەم هەموو فەلسەفە جیاوازانە خۆت دەبینیتەوە؟.
چۆن خوێنەریشتان بێ تاقەت كردووەو، هیچ چێژێكتان بۆ خوێندنەوەش نەهێشتۆتەوە، بەداخەوە بازاڕی سیاسەتمان چۆن شێواوو ئاڵۆز بووە، بازاڕی نووسین و كتێبی كوردی لە دۆخێكی شێواوترو خراپترە، لەبەر ئەوەیە نوخبەش هیچ بەهایەكی نەماوەو، هەندێك لەو نوخبەیە زۆر ساختەچی و زۆر ....، لەكاتێكدا بەر لە هەموو شتێك پێویستە نوخبە راستگۆو ئازا بێت و لە بواری فیكریش نەخوێندەوار نەبێت.
جاران یەكێك شاعیر بوایە، دەیانگوت بەهرەدارە، بەڵام جیهانی شیعری نوێ و رۆمانی نوێ، ئاڵوگۆڕی زۆر بەسەردا هاتووە، ناكرێ لە فەلسەفە نەخوێندەوار بێت و بشتەوێ رۆمانێك بنووسی، حەزت لە بواری فیكر نەبێت و شیعر بنووسی،ناكرێ لە ژیانتدا خۆشەویستییەكی راستەقینەت نەكردبێ، وشەكانی شیعرت پڕ بكەی لە ئەشق، ناكرێ كەسێكی بێ زەوق و وشك بیت، كەچی رۆمانەكانت هەمووی پڕ بێت لە وێنەی جوان جوان(ئەگەرچی من ئەم وێنانەشم نەبینیوە). شیعرو رۆمان لەو قۆناخەی ئێستادا، پێداویستییەكی بنەڕەتی بە فیكر هەیە، هەر لە قوتابخانە فیكرییەكانی ئەدەبی، تا دەگاتە قۆناخ و قوتابخانە فەلسەفییەكان، بۆئەوەی بەرهەمی نوێی لێ بەرهەمبهێنی. ناكرێ بە مێژووی فەلسەفە تووشی ژانەسەر ببیت و شانازیش بەخۆتەوە بكەیت كە ٣- ٤ رۆمانت نووسیبێت، ئەمەش كارەساتە، زۆر لەو كارەساتە ترسناكترە كە سیاسییەك سیخوڕی بۆ وڵاتێكی دیكە بكات، یان بازرگانی بە نیشتمانەكەیەوە بكات، چونكە تا شاعیرو رۆماننووسی كورد، نەبن بە جێگای شانازیكردنی وڵات و كۆمەڵگاكەی، سیاسەتیش هەر بە گەوجی بەڕێوە دەچێت، تا نوخبەی ئەدەبی و سیاسی و نوخبەی رۆشنبیریی، نەبن بە خاوەنی كەسایەتی خۆیان و نووسینەكانیان نەبوونە جێگای بیركردنەوەی خوێنەران و نەبوونە مایەی قورتاربوون لە دۆخی دژوار، دڵنیابن، كێشەی نەتەوەیی و نیشتمانی و كێشەی كۆمەڵگای كوردی هەر ئاوا لە قووڵایی قەیرانەكاندا دەمێننەوە..
رێز لە نووسینەكانتان بگرن، لەجیاتی ٣٠ كتێبی بەتاڵ و پڕ لە هەڵە، یەك كتێبی جوان بنووسن، كە تەمەنێكی درێژ بۆخۆی دروستبكات. بە زۆری و بۆری نییە. مەرجیش نییە هەموو خەڵك نووسەرو شاعیرو رۆماننووس بێت و هەموو خەڵك سەربردەی ناوازەو دەگمەنی گرنگی لە ژیانیدا هەبووبێت تا بیاننووسێتەوە.