کێبڕکێی نێوان پارتی دیموکرات کوردستان و یەکێتی نیشتمانیی کوردستان، دەیان ساڵە سیمایەکی دیاریکەری سیاسەتی کوردی لە هەرێمی کوردستانی عێراق بوە. هەردو حیزب ڕەگ و ڕیشەی مێژوییان هەیە و هەندێک جار بە توندی لە پێناو دەسەڵات و نفوزدا هاوکاری و کێبڕکێیان کردوە.

ئەم کێبڕکێیە کاریگەرییەکی بەرچاوی لەسەر ناوچەکە هەبوە، چ لە ڕوی سیاسی و چ لە ڕوی کۆمەڵایەتییەوە:

1- پارچەپارچەبونی سیاسی: ڕکابەریی نێوان پارتی و یەکێتیی بوەتە هۆی پارچەپارچەبونی سیاسی لەناو هەرێمی کوردستاندا. ئەم ڕکابەرییە زۆرجار وایکردوە کە پێکهێنانی سیاسەت و قەوارەی حوکمڕانی یەکگرتو کارێکی قورس بێت، ئەمەش بوەتە ڕێگر لە توانای هەرێم بۆ چارەسەرکردنی پرسە گرنگەکانی وەک گەشەپێدانی ئابوری و ئاسایش و پەیوەندی لەگەڵ حکومەتی فیدراڵى لە بەغدا.

2. ناکۆکییە ڕەگەزییەکان: کێبڕکێی نێوان پارتی و یەکێتی هەندێک جار گرژییە ڕەگەزییەکانی ناو کۆمەڵگای کوردی زیاتر کردوە. هەردو حیزب بەشێوەیەکی سەرەکی پشتیوانییان لە کۆمەڵگە کوردییە جیاوازەکان وەرگرتوە، لەگەڵ ئەوەی پارتی بەشێوەیەکی نەریتی لەپارێزگاکانی دهۆک و هەولێر زیاتر گرنگە. لە هەمان کاتدا، یەکێتی کاریگەری زیاتری هەبوە لە سلێمانی و هەڵەبچە. ئەم گرژییە بوەتە هۆی بڵاوبونەوەی بەردەوام لە توندوتیژی و ناسەقامگیری.

3. نفوزی دەرەکی: کێبڕکێی نێوان پارتی و یەکێتی، ناوچەکەی کردە بەر کاریگەریی دەرەکی. هەردو لایەن بۆ بەهێزکردنی هەڵوێستەکانیان بەدوای هاوپەیمانی لەگەڵ ئەکتەرە ناوچەیی و نێودەوڵەتییە جیاوازەکاندا گەڕاوە، ئەمەش بوەتە هۆی ئاڵۆزبونی داینامیکی جیۆپۆلەتیکی. ئەم تێوەگلانی دەرەکییە هەندێک جار گرژییە ناوخۆییەکانی توندتر کردوە و بەشداری کردوە لە ناسەقامگیری.

4- وەستانی پێشکەوتن: کێبڕکێی نێوان پارتی و یەکێتی زۆر جار بوەتە هۆی قەیرانی سیاسی و وەستانی پێشکەوتن لەسەر پرسە گرنگەکان. ناکۆکییەکان لەسەر دابەشکردنی دەسەڵات و تەرخانکردنی سەرچاوەکان و دۆخی ناوچە جێناکۆکەکان زۆرجار حکومەتی هەرێمی کوردستانیان ئیفلیج کردوە و ڕێگرییان لە توانای بەڕێوەبردنی بەشێوەیەکی کاریگەر کردوە.

5. کاریگەری لەسەر خواستەکانی سەربەخۆیی: ڕکابەریی نێوان پارتی و یەکێتیش کاریگەری لەسەر خواستەکانی کورد بۆ سەربەخۆیی هەبوە. لە کاتێکدا هەردو حیزب لە مێژودا پشتیوانی سەربەخۆیی کوردیان کردوە، بەڵام جیاوازیی ڕێباز و ستراتیژ هەندێک جار سەرکردایەتی کوردی دابەش کردوە. ئەم دابەشبونە هەوڵەکانی بۆ پێشخستنی کارنامەی سەربەخۆیی کورد و دانوستان لەگەڵ حکومەتی ناوەندی لە بەغدا ئاڵۆزتر کردوە.

بەشێوەیەکی گشتی، پێشبڕکێی نێوان پارتی و یەکێتی کاریگەرییەکی زۆری لەسەر هەرێمی کوردستانی عێراق هەبوە، بەشێوە دانانی دیمەنی سیاسی و کاریگەری لەسەر پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئەکتەرە ناوخۆیی و دەرەکییەکان. چارەسەرکردنی ئەم پێشبڕکێیە و برەودان بە هاریکاریی زیاتری نێوان هەردو لایەن دەکرێت گرنگ بێت بۆ سەقامگیری و گەشەپێدانی درێژخایەنی ناوچەکە.

کۆتاییهێنان بە کێبڕکێکە:

چارەسەرکردنی کێبڕکێی نێوان پارتی و یەکێتی بۆ ئەوەی بەشێوەیەکی کاریگەر خزمەت بە حکومەتی هەرێمی کوردستان بکات، پێویستی بە ڕێبازێکی فرەڕەوانە هەیە کە ڕو لە هۆکارە بنەڕەتییەکانی ڕکابەری و دینامیکی سیاسی و ئابوری و کۆمەڵایەتی فراوانتر لە ناو هەرێمی کوردستان بکات. لێرەدا چەند هەنگاوێک دەخەینەڕو کە دەتوانرێت بگیرێتەبەر بۆ یارمەتیدانی کەمکردنەوەی گرژییەکان و پێشخستنی هاوکاری:

1- دیدگای یەکگرتو: هاندانی سەرکردایەتی پارتی و یەکێتی بۆ پەرەپێدانی دیدگایەکی هاوبەش بۆ ئایندەی هەرێمی کوردستان کە لە بەرژەوەندی حزبی تێدەپەڕێت. ئەم دیدە دەتوانێت بریتی بێت لە دەستنیشانکردنی ئامانج و ئەولەویەتە هاوبەشەکان، وەک گەشەپێدانی ئابوری، چاودێری کۆمەڵایەتی، و مافەکانی کورد و پێکەوەکارکردن بۆ بەدیهێنانی بەپێی دەستوری عێراق.

2. ڕێککەوتنی دابەشکردنی دەسەڵات: دامەزراندنی ڕێکخستنی شەفاف و دادپەروەرانەی دابەشکردنی دەسەڵات لە نێوان پارتی و یەکێتی و لایەنەکانی دیکەی کوردستان لە چوارچێوەی دامودەزگاکانی حکومەتی هەرێمدا دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە کەمکردنەوەی کێبڕکێ و بەرەوپێشبردنی سەقامگیری. ئەم دابەشکردنی دەسەڵاتە دەتوانێت نوێنەرایەتی ڕێژەیی لە پۆستەکانی حکومەتدا لەخۆبگرێت بەپشتبەستن بە ئەنجامی هەڵبژاردنەکان، تەرخانکردنی سەرچاوەکان و پرۆسەی بڕیاردان.

3. دیالۆگ و ئاشتەوایی: ئاسانکاری بۆ دیالۆگ و هەوڵی ئاشتەوایی بەردەوام لەنێوان سەرکردایەتی پارتی و یەکێتی. ئەم وتوێژە دەتوانێ نێوەندگیری لایەنی سێهەمی بێلایەن، وەکو پیاوماقوڵانی ڕێزداری کورد و نێوەندگیری سەربەخۆ یان نێودەوڵەتیی، بۆیارمەتیدانی پردکردنی ئەو دوبەرەکییەو پەرەپێدانی لێکتێگەیشتن و هاوکاریی یەکتر لەخۆبگرێت.

4- چاکسازی دامەزراوەیی: جێبەجێکردنی چاکسازی بۆ بەهێزکردنی دامەزراوەکانی حکومەتی هەرێم و بەرەوپێشبردنی شەفافیەت و لێپرسینەوە و حوکمڕانی باش. بە بەرزکردنەوەی کاریگەری و شەرعیەتی دامەزراوەکانی دەوڵەت، کەمتر پێویست دەبێت بۆ لایەنە سیاسییەکان پشت بە تۆڕەکانی پاڵپشتی و پێشبڕکێ ببەستن بۆ دەسەڵات و سەرچاوەکان.

5. دەستپێشخەری گەشەپێدانی ئابوری: پێشخستنی گەشەپێدانی ئابوری و دەستپێشخەریی هەمەچەشنکردن کە سودی بۆ هەمو بەشەکانی هەرێمی کوردستان هەبێت. بە ڕەخساندنی دەرفەت بۆ گەشەکردن و خۆشگوزەرانی لە سەرانسەری ناوچە و پێکهاتە جیاوازەکاندا، دەتوانرێت هاندەرە ئابورییەکان بۆ هاوکاری سیاسی بەرز بکرێتەوە.

6. دەستپێشخەرییەکانی یەکگرتویی نەتەوەیی: جەختکردنەوە لەسەر گرنگی یەکڕیزیی نەتەوەیی و ناسنامەی کوردستان، تێپەڕاندنی بەرژەوەندی تەسکی تاک لایەنە سیاسییەکان. پێشخستنی هەستکردن بە ئامانجی هاوبەش و چارەنوسی بەکۆمەڵ لە نێو کورددا دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ کەمکردنەوەی دوبەرەکی ناوخۆیی و پەرەپێدانی هاوکاری زیاتری نێوان پارتی و یەکێتی.

7- میکانیزمی چارەسەرکردنی ناکۆکی: دانانی میکانیزمی پتەوی چارەسەرکردنی ناکۆکی لەناو حکومەتی هەرێم بۆ چارەسەرکردنی ناکۆکی و ناڕەزاییەکانی نێوان لایەنە سیاسییەکان و پێکهاتەکان. ئەم میکانیزمە دەتوانێت دەزگاکانی ناوبژیوانی سەربەخۆ، دامەزراوە دادوەرییەکان و میکانیزمەکانی گفتوگۆ و دانوستان لەخۆبگرێت.

8. تێکۆشانی کۆمەڵگەی مەدەنی: هاندانی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی، لەوانە گروپەکانی گەنجان، ڕێکخراوەکانی ئافرەتان و ژنان، و سەرکردەی پێکهاتەکان، بۆ ئەوەی ڕۆڵیان هەبێت لە کۆتاییهێنان بەکێبڕکێی نێوان پارتی و یەکێتی. کۆمەڵگەی مەدەنی دەتوانێت یارمەتی پەروەردەکردنی گفتوگۆ بدات، ئاشتەوایی بەرەوپێش ببات و سەرکردە سیاسییەکان لێپرسینەوە لەکارەکانیان بکات.

9- پاڵپشتی نێودەوڵەتی: داوای پشتیوانی لە ئەکتەرە ناوچەیی و نێودەوڵەتییەکان، لەوانەش وڵاتانی دراوسێ و نەتەوە یەکگرتوەکان و لایەنە پەیوەندیدارەکانی تر، بۆ یارمەتیدان لە ئاسانکاری دیالۆگ و هەوڵەکانی ئاشتەوایی نێوان پارتی و یەکێتی. بەشداری نێودەوڵەتی دەتوانێت هاندان و هێڵی زیاتر بۆ پێشخستنی ئاشتی و سەقامگیری لە ناوچەکەدا دابین بکات.

10. یەکگرتویی کورد: جەختکردنەوە لەسەر گرنگی یەکڕیزی و یەکڕیزیی کورد لە ڕوبەڕوبونەوەی ئاستەنگ و هەڕەشە دەرەکییەکان. پارتی و یەکێتی بە تەرکیزکردن لەسەر ئەوەی کورد یەکدەخات نەک ئەوەی کورد دابەش دەکات، دەتوانن بەسەر ناکۆکیەکانیاندا زاڵبن و پێکەوەکاربکەن بۆ چاکەی گەورەتری خەڵکی کوردستان. 

11.  ھەڵبژاردنی شەفاف: ئەنجامدانی هەڵبژاردنێکی شەفاف کە هەمو حیزبە کوردستانییەکان بەشداری تێدا دەکەن، سەرەتای کۆتاییهێنان بە ناکۆکییەکان و پێشبڕکێکانە بۆ یەکخستنی ماڵی کورد و گەڕاندنەوەی شەرعییەت بۆ پەرلەمانی کوردستان، کە لەلایەن دادگای فیدراڵییەوە بەهۆی ناکۆکییە ناوخۆییەکانی نێوان پارتی و یەکێتیەوە لەدەستى دا.

دواجار چارەسەرکردنی کێبڕکێی نێوان پارتی و یەکێتی پێویستی بە هەوڵێکی هاوبەش و بەردەوام هەیە لەلایەن هەمو لایەنە پەیوەندیدارەکانەوە، بە سەرکردە سیاسییەکان و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی و هاوڵاتیانی ئاسایی. لە کاتێکدا تەحەددیاتەکان بەرچاون، پابەندبون بە گفتوگۆ و ئاشتەوایی و هاوکاری دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە خۆشکردنی ڕێگا بۆ هەرێمی کوردستانێکی سەقامگیرتر و ئاوەدانتر و یەکگرتوتر.

ئەمڕۆ دۆست و دوژمن چاویان لە سەرکردایەتی هەردولا و توانای چارەسەرکردنی ئەو ناکۆکی و قەیرانانە لە ڕێگەی دیالۆگی ئاشتیانە بۆ پاراستنی هەرێمی کوردستانە. یان بۆ خزمەتی بەرژەوەندیی دوژمنانی خەڵکی کوردستان دەجوڵێن؟ لە کۆتاییدا پرسیارەکە ئەوەیە: گرنگترین بەرژەوەندی هەرێمی کوردستان یان بەرژەوەندی ئەم دو لایەنەن؟

کۆتاییهێنان بە کێبڕکێی پارتی و یەکێتی پێویستی بە پابەندبون و سازان و ئامادەیی دەبێت بۆ دانانی بەرژەوەندییەکانی هەرێمی کوردستان لە سەروی حزبایەتییەوە. لەگەڵ ئەوەشدا، سودەکانی هاوکاری و یەکگرتویی زیاتر گرنگن. ئەوان دەتوانن بەشداری بکەن لەداهاتویەکی سەقامگیرتر و خۆشگوزەرانتر و پارێزراوتر بۆ خەڵکی کوردستان.