ھێمن مەحموود
ئەوانەی ڕۆژێک لە ڕۆژان ئەزموونی پەناھەندەییان لە وڵاتانی ئەوروپا بەڕێکردووە ڕێک لە ناو ئەم ڕۆمانەدا خۆیان دەبیننەوە، لەو ساتەی کە پێ لە نیشتیمان دەبەیتە دەرەوە تاوەکو دەگەیت بە یەکەم وڵاتی ئەوروپی و لە کەمپێک خۆت ڕادەست دەکەیت ئیدی چیرۆکی ژیانی تۆ چیرۆکێکی دیکەیە و جیاوازە لەو ژیانەی لێرە تیایدا ژیاویت، چیرۆکی ژیانێک دەستپێدەکات کە ھەرگیز نە بینیوتە و نە ھیچ ڕۆژێک لە ڕۆژانیش تاقیتکردۆتەوە، چیرۆکی تێکەڵاوی کەسانی زمان جیاواز و کەلتوور جیاواز و ژیان جیاواز، چیرۆکی سووکایەتی و برسێتی و پیسوپۆخڵی و نائومێدی و شەو نەخەوتن و سەرەگرتنی دوورودرێژی بەردەم نووسینگەی کۆچبەران، نیگای پڕ لە ڕقی بیانییەکان، تەنیاییەکان و سەرما و شەوە دوورو درێژەکانی زستان، چیرۆکی ڕەفز و خۆکوشتن و نامۆبوون و کەپت و شەو نووستنەکانی ناو وێستگەکانی قیتار و پارکە ساردوسڕەکان.
پەنابەر کەسێکی بێ نیشتیمان، کەسێکی بێ جوگرافیا و کەسێکی بێ ماڵ و بێ ناونیشان، کەسێک لە کەمپێکدا، لە ھۆتێلێکی پەرپووتدا دەخزێتە ژوورێکەوە پڕیەتی لە قەومی جیاواز جیاواز و تاکە خەونی ئەوەیە ئیقامەیەک لە تەواوی کێشە دەروونییەکانی ڕزگاری بکات، بێئاگا لەوەی مرۆڤ کێشە دەروونییەکانی بەخۆیەوەتی لە ھەر کوێیەکی ئەم دنیایەدا بێت.
ڕۆمانی(پەناھەندەیەک لە ھەولێرەوە بۆ ئەمستردام) یەکێکە لەو ڕۆمانە جوانانەی نووسەری سووری (تاڵیب ئیبراھیم) زۆر بە جوانی چیرۆکی پەنابەرێکمان بۆ دەگێڕێتەوە کە بە خەونی ئەوروپاوە دەکەوێتە ڕێ و دواتر لە ھۆڵەندا و بەلجیکا و ئەڵمانیا و سوید و ....... خۆی دەبینێتەوە.
پاڵەوانی ڕۆمانەکە وەک ھەموو پەنابەرێکی دیکە لێرە لە کوردستانەوە بە درۆی کەسانێک فریودەدرێت گوایە ئەوروپا بەھەشتە و لەوێ کچان ھەر لە ڕێگاوە باوەشیان بۆ پەنابەران کردۆتەوە و کە پێ دەخاتە ھەر وڵاتێکی ئەوروپی ئیقامە و ماڵ و کار و ژنێکیشی بە دیاری پێدەدەن و بەو جۆرە تا کۆتایی ژیانی لە نازو نیعمەتدا دەژی.
نووسەری ئەم ڕۆمانە کە دیارە خۆی بە ھەمان ئەزمووندا تێپەڕیووە زۆر شارەزایانە کاری لەسەر دۆخی دەروونی پەنابەر و چیرۆکە جیاوازەکانی کەسە پەناھەندەکانی ناو کەمپەکان کردووە و بۆمانی دەگێڕێتەوە، دەتوانین بڵێین نووسەر لە ڕێگای گێڕانەوەی چیرۆکی سەباح خەلیل چیرۆکی تەواوی ھەموو ئەو کەسانەمان بۆ دەگێڕێتەوە کە لە کەمپەکاندا کەوتوونەتە دەرەوەی ژیان و دەرەوەی مێژووی وڵاتانی ئەوروپا و وەک پارچە پەڕۆیەکی پیس یاخود وەک کەلوپەلێکی زیادەی ناو ماڵ فڕێدراونەتەوە سوچێکەوە و لەبیرکراون.
کاتێک ئەم ڕۆمانە دەخوێنیتەوە ئیدی ئەو بۆچوونەت بۆ دەسەلمێت کە نووسەری داھێنەر ئەو نووسەرەیە کە خودی خۆی ڕووداوەکانی ئەزموونکردبێت و لەو واقیعەوە ھاتبێتە دەر کە لە ڕێگای خەیاڵەوە دووبارە دەیەوێ دروستیبکاتەوە و پیشانی کەسانی دیکەی بدات، نووسەری داھێنەر کەسێکە دنیا بگەڕێت، وڵاتان ببینێت، ئاشنای کەلتوورە جیاوازەکان بێت.
پەناھەندەیەک لە ھەولێرەوە بۆ ئەمستردام ھەر بەتەنیا کتێبێک نییە و لە ڕەفەی کتێبخانەکاندا بکەوێت و نەخوێنرێتەوە، بەڵکو کتێبێکە پێویستە ھەموو پەنابەرێک یاخود ھەموو ئەوانەی ڕۆژێک لە ڕۆژان بەنیازن بڕۆنە ئەوروپا بیخوێننەوە، نا بۆ ئەوەی پەشیمانببنەوە، بەڵکو بۆ ئەوەی ئەو ژیانەی کە بەرەو ڕووی دەچن زانیاری و شارەزاییەکیان لەبارەیەوە ھەبێت و تامی بکەن.
ئەم ڕۆمانە چیرۆکی ھەموومانە، بەبێ ھیچ زۆرلێکردن و زیادەخستنەسەر و دەستکاریکردنێک چیرۆکی ھەموو پەنابەرێکە کە ڕۆژێک خەونی ھەبووە ئیقامەیەکی ئەوروپی بخاتەگیرفانی و بێتەوە خۆی بەسەر ھاوڕێ و کەسوکار و ناسراوەکانیدا بابدات و پێیان بڵێ من جیاوازم کەچی لە دەھالیزەکانی ئەوروپادا ون دەبێت، چیرۆکی ھەموو ئەو پەنابەرانەیە کە چەندین ساڵە لە کەمپەکاندا دەژین و ھێشتا بەدوای خۆیاندا، بەدوای پارچە وەرەقەیەکدا، بەدوای ئافرەتێکی گەنج تەنانت پیرەژنێکی ئەوروپیدا وێڵن بیانباتەوە بۆ ماڵەوە، چیرۆکی پەناھەندەیەکە لە ھەولێرەوە بۆ ئەمستردام ڕۆیشتووەو ھێشتا دوای چەندین ساڵ جانتاکەی بەشانەوەیە و چارەنووسی نادیارە...!!