رامی ئەمین - رۆژنامەنوسی لوبنانی

ئێمە نازانین ئایا أصالة مەبەستی لەگۆرانی وتن بەکوردی ئەوە بووە پشتیوانی لەدۆزی کورد بکات، یان خوازیاری ئەوە بوە بچێتە نێو بازاڕی هونەری کوردییەوە، یاخود ڕەنگە تەواوی پرسەکە هەوڵێک بووبێت بۆ دروستکردنی "رەوتێک"، بەڵام ڕەنگە "ڕێکەوت"ێکی مێژوویی وەڵامی هەموو ئەم پرسیارانە لەخۆ بگرێت.

ئەو "ڕێکەوتە" مێژووییەی کە هاوکات بو لەگەڵ بڵاوکردنەوەی گۆرانییە نوێیەکەی أصالة نصري، بەناونیشانی "کەڤۆکیم"، کەڵکەڵەی خوێندنەوەیەک دروست دەکات لەو هونەرە تێدەپەڕێت أصالة بەشێوەیەکی ئاسایی پێشکەشی کردوە، بۆ ئەو سیاسەتەی دوور نییە لەژیاننامەی ئەم هونەرمەندە سورییە کە دژایەتی ڕژێمی وڵاتەکەی دەکات.

ئەو "ڕێکەوت"ەی کە باسی دەکەین، دەیخەینە نێوان دو کەوانە، چونکە ئەگەری زۆرە مەبەستی لەوە بووبێت‌و پێشوەخت بیری لێکرابێتەوەو دیزاینی بۆ کرابێت‌... دەڵێین "ئاواز"ەکەشی بەهەمانشیوە، مێلۆدی گۆرانییەکە کەلەپوری کوردییە، وشەکانیشی بەزمانی کوردییەو گۆرانییەکی فلکلۆری زۆر ناسراوە لەکوردستاندا. وا دیارە ئەو بڕگە عەرەبییەی بەبێ مۆڵەتی خاوەنە راستەقینەکەی، هونەرمەند ئیبراهیم کایڤو وەرگیراوە، کە لەفەیسبووک ناڕەزایەتی خۆی لەبەکارهێنانی گۆرانییەکەی دەربڕیوە بەبێ مۆڵەت وەرگرتن. أصالة دەست دەکات بەگۆرانی وتن بەزمانی عەرەبی، بەو بڕگەیەی لەگۆرانییەکەی کایڤۆ وەریگرتوە، بەر لەوەی دواتر بیکا بەزمانی کوردی وەک سوپرایزێک بۆ هەوادارانی، کە پرسیار دەربارەی مانای وشەکان‌و ئەو هۆکارە دەکەن وای لەأصالة کردوە بەزمانی کوردی گۆرانی بڵێت.

پێش ئەوەی بچینە سەر "ڕێکەوت"ەکە، پێویستە باس لەگۆرانییەکەو ماناکانی بکەین. گۆرانییەکە لەکەلەپوری کوردییەو ئەمەش لەوەسفی گۆرانییەکەدا لەیوتیوب ئاماژەی پێکراوە. گۆرانییەکی زۆر بەناوبانگە لەدەڤەری بادینان، لەباکوری عێراق لەسەر سنووری تورکیا. ئەم ناوچەیە ساڵانێکە هێرشی توندوتیژانەی سوپای تورکیا بەخۆیەوە دەبینێت، کە خەڵکی مەدەنی‌و کشتوکاڵ‌و ژینگەو ئاژەڵی کێوی‌و ئاژەڵداریشی تیا پارێزراو نییە، بەشێک لەو ناوچانەش لەلایەن هێزە داگیرکەرەکانی تورکیاوە روبەڕوی راگواستنی زۆرەملێ بونەتەوە. ئەم گۆرانییە، بەنوسخە کوردییە کەلەپورییەکەی، کە أصالة نەیپاراستوە، چیرۆکی کچێک دەگێڕێتەوە لەبارەی خۆیەوە دەڵێت "کۆترێکی شینەکەم/ بەسەربان‌و بن باندا دەفڕم"، هەروەها "عاشقی چاوی شینە"، بانگ لەو گەنجەش دەکات کە پێی سەرسامە "رقم لێتە/ من لاسارو سەرشێتم"، "دەسڕێکی شینم لەدەستی ئەوەی لەهەڵپەڕکێدا سەرچۆپی دەگرێ"، پێشی دەڵێ "ئەی کوڕەکە/ سەیرم بکەو سەرنجم بدە". ئنجا پێی دەڵێت کە "دەسڕێکی شینی" هەڵگرتوەو هاتوەتە لای، پاشان لەگەڵ توندبوونەوەی ریتمی گێڕانەوە دراماتیکەکەدا، "دەسڕە سورەکە" لەگۆرانییەکەدا، کە بەپێی ئەوەی هاوڕێیانی کورد دەڵێن مانای سێکسی لەخۆدەگرێت، گۆرانییەکە بەڕەشبوونی هەموو ڕەنگەکان کۆتایی دێت: "من کۆترێکی ڕەشم/... عاشقی چاوی ڕەشم/ من نەخۆشم." گۆرانی‌و ماناکانی، ڕەنگدانەوەی بارودۆخی گەلی کوردە، کە شادی‌و ژیانیان خۆشدەوێت، بەڵام بەدەست رەشایی زۆرو ستەمێکی مێژووییەوە دەناڵێنن، ستەمێک کە تا ئێستاش بەردەوامە بەهۆی دۆزی نەتەوەییانەوە.

لەنوسخەکەی أصالةدا، کۆترەکە سپییە، پاشان سورە. وا دیارە ئەو کەسەی میلۆدی‌و وشەکانی ئامادە کردوەو ناوی ئاری جان بوە، مانای وشەکانی گۆڕیوە، یەک ڕستەی لەگۆرانییە ڕەسەنەکە وەرگرتوە، کە لەگۆرانیەکەی أصالةدا دوبارە دەبێتەوە، کە کچەکە تێیدا دەڵێت "عاشقی چاوی ڕەشم"و بەسەر ئەو گەنجە قۆزەدا هەڵدەدات بەرەو لای دەڕوات. هەرچەندە گۆڕینی وشەکان‌و هەڵبژاردنی بڕگەیەک، کە لەچوارچێوەی گۆرانییە ڕەسەنەکە دابڕێنراوە، مانا بنەڕەتییەکانی لەدەست داوە، بەڵام گۆرانی وتنی أصالة بەزمانی کوردی هەنگاوێکی سەرنجڕاکێشی ئەو گۆرانیبێژە سوورییەیە، کەوا لەهەوادارانی دەکات دەربارەی ئەم زمانە پرسیار بکەن‌و بێ ئەوەی پێبزانن دەیانبات بەرەو لار پرسی کورد. ئێمە نازانین ئایا أصالة بەنیازی ئەوە پشتگیری لەدۆزی کورد بکات بەزمانی کوردی گۆرانی وتوە یاخود ویستویەتی بچێتە ناو بازاڕی هونەری کوردییەوە، یان ڕەنگە تەواوی پرسەکە هەوڵێک بووبێت بۆ دروستکردنی “ڕەوتێک”. بەڵام ڕەنگە "ڕێکەوت"ی مێژوویی وەڵامی هەموو ئەم پرسیارانە لەخۆبگرێت.

گۆرانییەکە لە یوتیوب لە24ی تەموزی 2022 بڵاوکرایەوەو ئەم بەروارە ئەگەر بەمەبەست بوبێت، مانای ئەوەیە کە أصالة هەڵگری پەیامێکی سیاسی ڕونە، بەزمانی کوردی‌و ئاڕاستەی تورکەکانی دەکات. لەم بەروارە تایبەتەدا، لەساڵی 1923، پەیماننامەی لۆزان واژۆ کرا، کە کوردەکان رەتی دەکەنەوە، بەبیانوی ئەوەی خەونی دامەزراندنی دەوڵەتی کوردستانی لەباربرد، کە هیوایان لەسەر ئەوە هەڵچنی هاوپەیمانانی ئەوروپی هاوکاریان بن لەدامەزراندنی دەوڵەتی سەربەخۆیاندا وەک پاداشت‌و نرخدانانێک بۆ هاوکاری کردنیان لەجەنگی یەکەمی جیهانیدا لەبەرامبەر تورکیادا (سەڵتەنەتی عوسمانی). کوردەکان ساڵانە یادی ئەو پەیماننامەیە دەکەنەوە، کەمپەینیش رێکدەخەن بۆ بیرهێنانەوەی تاوانەکانی تورکیا دەرهەق بەکورد، کە بە "جینۆساید" ناوی دەبەن.

ئەوەی پارسەنگی مەبەستی گۆرانییەکە بەلای ئەم مەبەستە گریمانەیەدا زیاد دەکات، کاتێک یەکێکمان تێبینی ئەوە دەکات أصالة بەمانای وشە "وابەستە" بوە بەعێراقەوە، پاش هاوسەرگیریی کردنی لەگەڵ شاعیری عێراقی فایەق حەسەن، کە بەڕێوەبەری کارەکانی هونەرمەندی عێراقی/ سعودی "ماجید موهەندیس"ە، بێگومان ئێستا سەرپەرشتی کارە هونەرییەکانی هاوسەرەکەی دەکات. رەنگە ئەمە بایەخدان‌و ئارەزوی أصالة بۆ گۆرانی وتن بەزمانی کوردی رون بکاتەوە، بەتایبەت ئەگەر حەسەن هەماهەنگ بێت لەگەڵ ترپەی دڵی  شەقامی عێراقیدا، کە توڕەو ناڕازییە لەپێشێلکاریی‌و تاوانەکانی تورکیا، بەتایبەتی دوای تۆپباران کردنی ناوچەیەکی گەشتیاری لەدهۆک، بەر لەچەند ڕۆژێک، کە کوژراوو برینداری لێکەوتەوە.