فه‌جری حاجی ئۆمه‌ران‌و جینۆسایدی بارزانییه‌كان
عەلی مەحمود
2020-07-26 989
رێكه‌وتنی پارتی دیموكراتی كوردستان-پدك له‌گه‌ڵ ئێران بۆ ئه‌نجامدانی كاری سه‌ربازی هاوبه‌ش له‌ناو جوگرافیای عیراقدا, یه‌كه‌م رێككه‌وتنی پارتێكی كوردی بو له‌گه‌ڵ ئێران بۆ شه‌ڕی هاوبه‌ش كه پاش شه‌ڕی قه‌ڕناقاو پشت ئاشان و ده‌ركردنی لایه‌نه‌كانی به‌ره‌ی جود له‌زۆرینه‌ی ناوچه‌كانی سۆرانی زمان كه به‌هاوكاری لۆجستیكی حكومه‌تی عێراقی ئه‌نجامدرا, دوای 2 ساڵ له‌و به‌رواره, واتا 22ی ته‌موزی 1983 ینك و سۆسیالست و بزوتنه‌وه‌ی ئیسلامیش هاتنه ناو هه‌مان گه‌مه‌وه, به‌م ته‌رزه په‌یماننامه‌یه یارییان به‌چاره‌نوسی كورده‌وه ده‌كرد، كوردیان كرده شه‌ریكه دۆڕانی كۆماری ئیسلامی ئێران له‌شه‌ڕه‌كه.
دوای ئه‌نفال و كیمیابارانه‌كان له 6ی ئه‌یلولی 1988 دا ده‌ست به‌تاڵ و دۆڕاو لێی ده‌رچوون, ئه‌وه‌ی بۆیان مایه‌وه مانگانه تمه‌نێك و باره‌گایه‌ك له‌سونێ و قاسم ره‌ش و كارتی گه‌ڕان بۆ شاره‌كانی ئێران بوو, ئه‌وان نزیك 10%ی هاوڵاتیانی كوردستان و 4500 لادێیان به‌جینۆسایدكردن و وێرانكردن دا, ده‌ریاچه‌یه‌ك خوێن و جیهانێك وێرانكارییان دورییه‌وه له‌و شه‌ڕه هاوبه‌شانه, هاوكات بزاڤی چه‌كداری كوردیان وه‌ك بزاڤێكی كرێ گرته به جیهان ناساند, به هێنانی ئێران له 29-7-1996 بۆسه‌ر كۆیه‌و هێنانی به‌رده‌وامی توركیا و هێنانه‌وه‌ی سوپای عێراق له 31ی ئاب و 16ی ئۆكتۆبه‌ر , سه‌لماندیانه‌وه هه‌مان تاكتیك بۆته ستراتیژی كاریان و به‌رده‌وامی هه‌یه‌و ده‌بێت, گه‌لی كورد له هه‌ڵدێرو ماڵوێرانییه‌كه‌وه بۆ یه‌كی دی ده‌به‌ن.
له‌كاتێكدا راگه‌یانده‌كان جیهان غه‌رقی هه‌واڵی ده‌ریای خوینی جه‌نگی ئێران-عێراق ببوون, كۆتاییهێنان به‌كۆماری ئیسلامی شه‌رق و غه‌ربی یه‌كخستبوو, كۆمه‌لكوژی كوردان ببوه جه‌نگێكی له‌بیركراو, به به‌رچاوی كه‌شتیه ئاسمانیه‌كانه‌وه كوردستان خاپورو خه‌ڵكه‌كه‌شی قه‌سابی ده‌كران, له‌ناو ئه‌و ده‌ریای خوێنه‌دا كه‌س گوێبیستی نوزه‌ی نابوو, كۆمه‌ڵكوژی كوردیش ببووه هۆلۆكۆستی نوێ, ئه‌مجاره كرانه قوربانی سه‌رانی ینك وپدك و سۆسیالست و بزووتنه‌وه‌ی ئیسلامی, دوای راپه‌ڕینیش له بڕی سزادانیان كه‌چی خودی قوربانیانیش له گه‌ڵدا له ریزه دورو درێژه‌كان وه‌ستان تا ده‌نگیان پێبده‌نه‌وه.
ئێران و عیراقیش له پاڵ وڵاتانی زلهێز له‌و وڵاتانه بون كۆدی كریبتۆی سویسریان به‌كار ده‌هێنا له په‌یوه‌ندییه نهێنییه ناوخۆییه‌كانیان, كه له لایه‌ن سیای ئه‌مه‌ریكیه‌وه كۆده‌كه ده‌شكێنرا, وه‌ك له‌و ئابڕوچونه‌ی سه‌ره‌تا ئه‌مساڵ ئاشكرا كرا, بۆیه هه‌مووان ئاگاداری ته‌واوی كوردۆسایدی كورد بوون.
ئێمه له هه‌موو ئه‌و شه‌ڕانه له هه‌موو رویه‌كه‌وه دۆڕاوین, بۆیه ده‌بێت زیاتر بگه‌ڕێین به دوای ئه‌و خاڵه‌دا كه تێیدا بووه هۆی دۆڕانمان, ده‌بێت گومان بخه‌ینه سه‌ر رابردوو, به پراتیك و كاره‌كته‌ره‌كانیه‌وه, چونكه رابردوو به تایبه‌ت ساڵانی بزاڤی چه‌كداری, مێژوییه‌كه پڕه له دۆڕان, با ئه‌و مێژوه‌وه بنووسێنه‌وه كه دۆڕاوه‌كان ده‌ینووسنه‌وه نه‌ك براوه‌كان, چونكه ئه‌م ته‌وه‌زه‌لانه دۆڕانی خۆشیان به بردنه‌وه ده‌زانن و مێژووی براوه‌مان پێ نیشان ده‌ده‌ن, خۆیانیش ده‌كه‌ن به خاوه‌ندی راپه‌ڕین و كۆڕه‌و روخانی سه‌دام.
سه‌رانی كورد توانای باشی خۆ كوێر و كه‌ڕ و لاڵكردنیان هه‌یه, كاتێك نۆره‌ی دۆران و هه‌ڵه‌و تاوانه‌كان خۆیان باس ده‌كرێت, ده‌بنه نه‌ته‌وه‌یخواز و دادپه‌روه‌ر و هه‌زار و یه‌ك پاساو بۆ شكست و دۆڕانه‌كانیان ده‌هێننه‌وه, ئه‌وان وه‌ك مێگه‌له مه‌ڕ سه‌یری گه‌له كه‌ن خۆشیان شوان, هه‌ر كاتێك بیانه‌وێت بمانده‌نه ده‌م گورگه‌وه, ده‌بێت رازی بین و گورگبونی ئه‌وانیش ئاشكرا نه‌كه‌ین, ورده ورده گورگیه‌كه‌شیان دڕنده‌ترو پڕ له خیانه‌تر ده‌بێت, به ده‌ستاوده‌ستكردنی فه‌رمانڕه‌وایی له لایه‌ن نه‌وه‌كانیانه‌وه.
بۆیه ئه‌مانه له مێژوو ده‌ترسێن, یاداوه‌رییه‌كانیان, پاككراوه له تاوان و شكسته‌كانیان, ده‌یانه‌وێت له رێگای كرێگرته‌كانیانه‌وه مێژوییه‌كی دیمان پێ نیشان بده‌ن, شه‌ڕه هاوبه‌شه‌كانی حاجی ئۆمه‌ران و هه‌ڵه‌بجه و كه‌ركوك و ..... وه‌ك شه‌ڕی سه‌ركه‌وتن و رزگاری وێنا بكه‌ن.
هێرشی هاوبه‌شی پارتی وئێران بۆ ناوچه‌ی حاجی ئۆمه‌ران و گردمه‌ند له‌ساڵی 1983 دا كه به فه‌جری دوو ناسێنراوه, به یه‌كه‌م نموونه‌ی ئه‌نجامدانی شه‌ڕی هاوبه‌شی پارته كوردییه‌كان له گه‌ڵ ئێران دژ به سوپای عێراق دێته ژماردن, لێره‌وه ئه‌م ته‌رزو شێوه هاوكارییه سه‌ربازی سیاسییه, ده‌بێت به ته‌رزو مۆدێلێكی كارو خه‌باتی به‌شێك زۆری له لایه‌نه كوردییه‌كانی دیكه‌ی باشوور و ئیلهامی لێ وه‌رده‌گرن " ینك, پارتی, سۆسیالست, بزووتنه‌وه‌ی ئیسلامی", حه‌وت ساڵی پڕِ له دۆران و شكست به‌رده‌وام ده‌بێت, له پشت په‌رتووكه سوره‌كان و ئاڵاكانی كوردستانه‌وه ده‌ست له گه‌ڵ پاسدار تێكه‌ڵ ده‌كرا و پرۆژه‌ی شه‌ری هاوبه‌شیان له گه‌ڵ ئێران داده‌ڕشت, لێره‌وه بوونه ویڵی ڕێگای په‌یوه‌ندییه‌كانیان له گه‌ڵ ئێران , وایان ده‌نواند به‌خت یاریان بووه‌و رێوی به‌ره‌و پیرییانه‌وه چووه, دڵیان به‌وه خۆش بوو, ئێران كاری هاوبه‌شیان له‌گه‌ڵ ده‌كات, دیاره ئه‌م جۆره چالاكییه هۆكاری كردنه‌وه‌ی ده‌رگایه‌كیش بوو بۆ سه‌رانیان تا بگه‌ن به ئیمتیازات و سه‌فه‌ركردن, كردنه‌وه‌ی ده‌رگایه‌كی به‌خته‌وه‌ری بۆ بۆیان, به‌پشت به‌ستن به ئێران ده‌یانه‌ویست ببنه هێزی یه‌كه‌م و چوار مشقی له‌سه‌ر باڵا ده‌ستی له كوردستان دابنیشن, ینك وپدك ,خولیای بوون به یه‌كه‌م هَێز له كوردستان, به‌رده‌وام له‌مَیشكیان خولی ده‌خوارد, پاش ئه‌وه‌ی چه‌كیان له ئێران وه‌ر گرت ئومێدیان باڵای ده‌كرد, په‌ندیان له هه‌ره‌سی 75 وه‌رنه‌گرت , ئێران بووه قیبله‌نامای كاریان, زیاتر وه‌ك دارده‌ستێكی ئێران خۆیان ده‌نواند نه‌ك هێزێكی كوردستانی, رابردویان دوباره ده‌كرده‌وه" له یاداشته‌كانی موكه‌ره‌م تاله‌بانی وا هاتووه: دوا كوبونه‌وه‌ی نوێنه‌ری بارزانی له‌گه‌ل حكومه‌تی ناوه‌ندی له به‌هاری 1974 كه منیش تێدا به‌شدار بووم، سه‌روكی شاندی به‌عس كه سه‌دام بوو، به‌م شێوه‌یه ده‌ستی به قسه‌كانی خۆی كرد، پێویسته ئێوه ( مه‌به‌ستی پارتی بوو) په‌یوه‌ندیه‌كانتان له‌گه‌ل ئیران بپچرێنن و سنوره‌كان به‌رامبه‌ر ئیران داخه‌ن.
كاك سامی عه‌بدولرحمانیش كه سه‌روكی شاندی پارتی بووه به‌م شێوه‌یه وه‌لامی دایه‌وه : بارزانی په‌یوه‌ندیه‌كانی خۆی له‌گه‌ل ئیران به په‌یوه‌ندیه‌كانی له‌گه‌ل به‌غداد ناگۆرێته‌وه!! سه‌دامیش به سه‌رسورمانه‌وه وه‌لامی دایه‌وه. ئه‌گه‌ر ئێوه په‌یوه‌ندیتان له‌گه‌ل ئیران به په‌یوه‌ندی له‌گه‌ل به‌غدا ناگورنه‌وه، چ داوایه‌كتان له ئێمه هه‌یه و به‌رده‌وامی گفتوگۆ چ مانایه‌كی هه‌یه! ئێوه له ئێستاوه خۆتان به به‌شێك له عیراق نازانن، ئه‌وه‌ش له ده‌ره‌وه‌ی ناوه‌روكی یاساكانی ئوتۆنومیه. كۆبونه‌وه‌كه به‌بێ ئه‌نجام كوتایی هات و شه‌ر له كوردستان ده‌ستی پێكرد.", ئه‌وه‌ی په‌ند له رابردوو وه‌رنه‌گرێت داهاتووشی نییه, بۆیه ئێستا زیاتر كه‌وتنه باوه‌شی ئێران و توركیاوه .
به بێ ئه‌وه‌ی بزانن مامه‌ڵه كردن له‌گه‌ڵ دوژمندا خیانه‌ت كارییه له گه‌ل و لای فاشییه‌كانیش گه‌ل به‌ره‌و چاره‌نووسێكی ڕه‌ش ده‌بات, به‌م كاره‌شیان كه‌وتنه ناو ته‌ڵه‌ی ئێرانه‌وه, له گه‌ڵ ئه‌ودا به‌ره‌و چاره‌نووسی نادیار ملیان ده‌نا, به پێچه‌وانه‌ی شه‌پۆڵی جیهان گه‌لیان له گه‌ڵ خۆیان به‌ره‌و دۆزه‌خ برد.
"هه‌روه‌ها زۆربه‌ی جینۆسایده‌كان له‌كاتی قه‌یرانه‌كاندا روده‌ده‌ن وه‌كو جه‌نگ. هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی ده‌وڵه‌ت, شۆرش. و ئه‌نجامده‌رانیشی قوربانیه‌كان تاوانبارده‌كه‌ن له‌سه‌رهه‌ڵدانی ئه‌و قه‌یرانانه‌دا. هه‌روه‌ها حكومه‌تی وڵاتانی دیكه‌ش ڕه‌نگه ده‌ستێوه‌رده‌ن یاخود بێده‌نگ بن له‌ئاست جینۆساید له‌وڵاتیكی تردا وه‌یا پشتگیری له‌ئه‌نجامده‌رانی بكه‌ن به‌ڕاسته‌وخۆ یان ناڕاسته‌وخۆ به‌پێی ئه‌وه‌نده‌ی له توانایاندا هه‌بێت."هیڤاڵ هیلان وه‌رگێڕانی: نه‌ریمان عه‌لی-ئه‌م لێكۆڵینه‌وه‌یه پێشكه‌شكراوه بۆ به‌ده‌ستهێنانی دیبلۆم له خوێندنی یاسادا (له‌زانكۆی ئۆكلاند نۆڤه‌مبه‌ر 2000)".
پێش فه‌جری دووش, پارتی دیموكراتی كوردستان ((عێراق)) زۆر جه‌نگی هاوبه‌شی شان به شانی هێزه‌كانی كۆماری ئیسلامی ئێران دژ به پێشمه‌رگه‌ی كوردستانی خۆرهه‌ڵات (به تایبه‌ت دیموكرات و كۆمه‌ڵه) ئه‌نجام دابوو, له‌گرتنه‌وه‌ی زۆر ده‌ڤه‌ر و شار و شارۆچكه روَڵی گێرابوو , نموونه‌یه‌كی سه‌ركه‌وتووی له كاری سه‌ربازی –سیاسی هاوبه‌شی خستبووه سه‌ر سفره‌ی كون بووی كۆماری ئیسلامی ئێران, به‌ڵام له‌ناوخۆدا ته‌نانه‌ت له مانگه‌كانی پێش شه‌ڕی حاجی ئۆمه‌ران, شه‌ڕه‌كان له ناوچه‌ی شنۆ ئه‌نجامدرابوو, ئه‌م هاوپه‌یمانییه بۆیان په‌یماننامه‌ی فاوست بوو ( له‌و په‌یماننامه‌یه فاوست روحی خۆی به‌شه‌یتان فرۆشت) به‌لام فاوسته‌كه‌ی ئیمه دوایی بوون به‌دو و سێ و چوار وپێنج , نه‌ك ته‌نها ڕوحی خۆیان به لكه ڕوحی هه‌موو گه‌لیان به‌شه‌یتانه ڕیشنه دِرنده‌كه‌ی ئه‌ودیو سنوور فرۆشت, به‌م كاره‌شیان بوونه دیلی په‌یوه‌ندییه‌كانیان له گه‌ڵ ئێران, تاكتیكی ماڵویرانكه‌ر سه‌دان هه‌زار كه‌سی كرده قربانی , به‌م كاره ناشرینه‌شیان دۆزی كوردییان له جه‌نگی كۆنه په‌رستانه‌ی عێراق ئێران خنكاندو شه‌ڵاڵی خوێنیان كردو ڕه‌وایه‌تی گیانی بزووتنه‌وه‌ی دژ به سته‌می نه‌ته‌وه‌ییان تیایدا كوشت و ناشرینیان كرد, ئه‌گه‌ر كه‌مۆكه‌یه‌ك پێشتر جوانیان تێدا هێشتبێته‌وه, به په‌یوه‌ندییه گوماناوییه‌كانیان هه‌موو سیمایه‌كی ئامانجداری تێدا كوشت.
ئه‌م جه‌نگه هاوبه‌شانه ده‌ستپێكی خۆكوژی به كۆمه‌ڵی ( خێڵێك دواتر گه‌لێك ) ی لێكه‌وته‌وه, هه‌رچه‌نده پارتی بۆ خۆی هاشا له‌وه ده‌كات , له‌و شه‌ڕه (( حاجی ئۆمه‌ران )) به‌شدار بوو بێت و پێش به سوپای پاسداران كه‌وتبێت و چاوساغی بۆیان كردبێت , به‌ڵام بۆ خۆی تاوانه‌كه به‌و به‌هانه‌یه‌و به‌و ناوه‌وه ئه‌نجامدرا و له‌ژێر ئه‌و كاره خۆی شارده‌وه, لێ ڕه‌تكردنه‌وه‌كانی پارتیش لاوازه, له به‌رامبه‌ردا زۆر سه‌رچاوه ئاماژه ده‌ده‌ن به‌وه‌ی ئه‌و كاره سه‌ربازییه هاوبه‌شه به‌رفراوانه ئه‌نجامدراوه, تاڵی له‌وه‌دایه هه‌مان پارتی سیاسی دوای 3 ساڵ له‌و كاره‌ساته‌ی هاشا له ڕۆڵی خۆی ده‌كات تیایدا, دێت هه‌مان تاكتیك جارێكی تر هه‌ڵده‌بژێرێته‌وه و پیاده‌ی ده‌كاته‌وه , جارێكی دیكه به ئاشكرا به شێوه‌ی ر به‌رفاوانتر و به‌ربڵاوتر و ئاشكراتر دووباره‌ی ده‌كاته‌وه " پارتی له فه‌تحی سَێ له هێرش بۆ سه‌ر گه‌راجی نه‌وتی زاخۆ و فه‌تحی هه‌شت له ناوچه‌ی ئه‌تروش به ته‌نها دوباره‌ی كرده‌وه, له هه‌ڵه‌بجه‌ش هاوبه‌شیكرد" هه‌رچه‌نده له دوا ساته‌كانی نزیك له هێرشه‌كه" هه‌ڵه‌بجه" ناڕه‌زایه‌تی له نێو سه‌ركردایه‌تی پارتیدا به‌رز بوه‌وه, له ترسی دوباره بونه‌وه‌ی روداوه‌كه‌ی حاجی هۆمه‌ران و كاره‌ساتی بارزانییه‌كان – كۆمه‌ڵكوژی كورد له جه‌نگی ئێران -عێراقدا, عادیل سدیق عه‌لی, ل260-261 ."., ده‌بینین ئه‌زموون له دڕندانه‌ترین په‌رچه‌كرداری تا ئه‌و ده‌می ڕژێم وه‌رناگرێت به‌رامبه‌ر به گه‌له‌كه‌ی ته‌نانه‌ت كه‌سه نزیكه‌كانی سه‌رۆكه‌كانی , له داهاتوو دێت زنجیره‌یه‌ك چالاكی سه‌ربازی هاوبه‌ش , له‌گه‌ڵ هێزه‌كانی ئێرانی دژ به سوپای عێراق به ئاشكرا و له قولایی وڵاتدا له زاخۆوه بۆ هه‌ڵه‌بجه ئه‌نجام ده‌داته‌وه, به‌م كاره‌شیان بوونه پۆلیسی ئیران له كوردستان , به‌ڵام مه‌خفه‌ره‌كه‌یان له ئێران بوو , له‌و دیوه‌وه نه‌خشه‌یان بۆ داده‌ڕێژرا , له‌م دیو كوردیان ده‌كرده سوته‌مه‌نی نه‌خشه‌كانیان, به‌م شێوه‌یه هه‌موویان به‌شدارن له مێژوویه‌كی هاوبه‌ش لێ مێژوویه‌كی هه‌تیو تا ئێستا دانی پێدا نانێن.
بۆچی حاجی ئۆمه‌ران!
شه‌ڕی حاجی ئۆمه‌ران بۆ هه‌ریه‌كه له پارتی دیموكراتی كوردستان و كۆماری ئیسلامی ئێران گرنگی تایبه‌تی خۆیان هه‌بوو, بۆ ئێرانیه‌كان له پاڵ سه‌ركه‌وتنه سه‌ربازییه‌كه به‌سه‌ر عێراقدا, هاوكات ده‌روازه‌یه‌كیش بوو بۆ ئه‌وه‌ی كوردستان بكاته به‌شێك له جه‌نگه‌كه و به‌ره‌كه‌ی به‌رفراوان بكاته‌وه كه خاوه‌ند هێزێكی زۆری مرۆیی بوو, هاوكات به‌سه‌ر نه‌یاره‌كانیدا له هێزه رۆژهه‌ڵاتییه‌كان سه‌ركه‌وێت له كوردستان, ناوچه‌یه‌كی به‌رزایی ستراتیژی ده‌یتوانی له‌وێوه جوڵه‌ی هێزه‌كانی دیموكرات و كۆمه‌ڵه له ناوچه‌كانی پیرنشار و شنۆو .... كۆنترۆڵ بكات و باره‌گاكانی پشت جه‌بهه‌یان پێ چۆڵ بكات و سنووری چالاكیه‌كانیان به‌رته‌سك بكاته‌وه, بۆ ئێران سه‌ركه‌وتنه‌كه دوولایه‌نه بوو هه‌م به‌سه‌ر عێراق و هه‌م به‌سه‌ر كورددا , له لایه‌كی دیكه‌وه ئێران پێویستی به‌سه‌ركه‌وتنێكی وا هه‌بوو, كه 104 رۆژ له‌وه پێش له 10ی ئه‌پرێلی 2003, له فه‌جری یه‌كدا له‌ناوچه‌ی دیزفول تووشی تێكشكانێكی كه‌مه‌ر شكێن ببوو, زیانه‌كانی سێ هێنده زیانه‌كانی سوپای عێراق بوو, چوو بۆ سه‌ركه‌وتن تا به‌سرا له به‌غدا داببڕێت, كه‌چی نه یا ئه‌ڵای ده‌ستپێكی شه‌ڕه‌كه و نه ته‌م و تومانی ئه‌و بهاره‌ی زه‌لكاوه‌كانی عه‌ماره فریای نه‌كه‌وت, فڕۆكه مه‌رگ هێنه‌ره‌كانی عێراق دره‌وی سوپاكه‌یان كرد له‌و بیابان و زه‌نكاوه پان و به‌رینه, فه‌جری یه‌ك بووه یه‌كێك له گه‌وره‌ترین شكسته‌كانی سوپای ئێران له‌ماوه‌ی 8 ساڵه‌ی شه‌ڕی عێراق ئێراندا, ئامانجی فه‌جری 2 بۆ ئێرانیه‌كان وه‌ك خۆیان ئاماژه‌ی پێ ده‌ده‌ن " لێدانی دژ به شۆرش" حدكا", 2- به‌هیز كردنی كورده موسڵمانه‌كانی عێراق وه‌ك خۆیان ده‌ڵێن, مه‌به‌ستی هاوكارانی له هێزه كوردییه‌كان له‌و كاتدا, 3-زه‌مینه خۆشكردن بۆ ئه‌نجامدانی شه‌ر له‌ناو خاكی عێراق, 4- پاراستنی شاری پیرانشار له هه‌ر جۆره په‌لامارێك, 5-خۆشكردنی زه‌مینه بۆ لێدانی چاڵه نه‌وتیه‌كانی كه‌ركووك " مروری بر عملیات والفجر ۲
https://www.magiran.com/article/1156413 , له هه‌مووشی گرنگتر بۆ ئه‌و چركه ساته ساڕێژكردنه‌وه‌ی برینی شكستی فه‌جری یه‌ك بوو, له پێناو به‌رز كردنه‌وه‌ی وره‌ی سوپا شكست خواردووه‌كه‌ی.
"هێزەكانی ئێران لە رێگای چاوساغەكانیەوە دزەی كردە ناو عێراقەوە بە قوڵایی 16 كیلۆمەتر و دەستی بەسەر زۆر بەرزایی و سەربازگەو 43 گونددا گرت, لەناویاندا بارەگای سەركردایەتی حدكا , بە پێی بۆچون ئێرانیەكان ناوچەكە لە روی ستراتیجیەوە گرنگی نەبوو, بەڵام ئۆپۆزسیۆنی كوردی رۆژهەڵاتی لاواز كرد, هاوكات لەو ناوچەیە حكومەتی عێراقی لە مەنفا دامەزراند, بەدوای ئەم شەڕە دوو روداو رویاندا, رێكەوتنی عێراق لە گەڵ توركیاو واژۆ كردنی پەیمانی ئەمنی هاوبەش, مفاوەزاتی ینك لە گەڵ بەغدا .
http://www.moqatel.com/openshare/Behoth/Siasia2/IranIraqAr/sec14.doc_cvt.htm".
"لە 29ی تیرماهی 1362 لە میحوەری پیرانشار - حاجی ئۆمەران لە لایەن هێزە چەكدارەكانی ئێران و هێزەكانی كوردی عێراقەوە هێرش ئەنجامدرا, بە دروشمی یا ئەڵا و بەناوی فەجری 2, لە ژێر سەركردایەتیەكی هاوبەشدا, توانرا 200 كیلۆمەتر چوار گۆشە خاك داگیر بكرێت, لە ئەنجامی شەڕەكە سەربازگەی تەمەر چین و سەربازگەی حاجی ئۆمەران ,گومرگی سنور, هاوكات چەندین شاخی بەرزی وەك كۆدۆ 3000 مەتری و گردمەند2519 مەتری و ئازادی 3700 مەتری و چەندین شارە دێی وەك رایات و ئازادی و زینیوێ و , مەمی خەلان و .... دەستیان بەسەردا گیرا .لە شەڕەكە 24 گوردانی هاوبەش پاسدارو سوپا بەشدارییان كرد, كە 17یان لە ئوستانی فارسەوە هاتبوون
https://what.sapp.ir/emtedad_fars/1532093192345b36c2bcDOEc-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%AD-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D9%85%DB%8C-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87".
"فه‌جری 2 ناوی ئه‌و شه‌ڕه هاوبه‌شه‌یه, كه هێزه‌كانی ئێران به هاوكاری كورده‌كانی عێراق" له‌وكاته هه‌ر پدك" بوو, ئه‌نجامیاندا, تیایدا توانرا به‌رزاییه‌كانی 2519, 2120, 1970,2062 و 80 ره‌بایه, 200 كیلۆمه‌تر چوار گۆشه‌و 60 تانك و 150 زرێپۆش بگرترێت و هاوكات بووه هۆی 4000كوژراوو برینداری عێراقی, 510 دیل و خستنه خواره‌وه‌ی 9 فرۆكه‌و زیانێكی زۆری مادی دی به سوپای عێراقی ,
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AC%D8%B1_%DB%B2".
هێرشی ئێران و پارتی دیموكرات بۆسه‌ر ناوچه‌ی حاجی ئۆمه‌ران له 22ی ته‌موز و گرتنی هه‌ردوو چیایی كۆدۆ و گرده‌مه‌ندیل و ئازادی و كۆمه‌ڵێك چیای به‌رزی دیكه ، هه‌روه‌ها نێوچه‌كانی شیوه‌ڕه‌ش، ماوه‌تان، حاجی ئۆمه‌ران، خه‌لان، زینوێ، ئالانه، ئازادی، بابكراوه، رایات، ره‌شه‌مێ، گونده ژێر و گه‌له ژێرو به‌شێوه‌ی گشتی 43 گوند و شاره گوندی داگیركرد.
به‌ڵام به پێی هه‌ندێك سه‌رچاوه‌ی دی, له هێرشی هاوبه‌شی سوپای ئێرانی و كورده‌كان, 390 كیلۆمه‌تر دووجار له‌خاكی عێراق ئازاد كراوه https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AC%D8%B1_%DB%B2".
ئه‌م هێرشه هاوبه‌شه, جگه له شوێنبزر كردنی 8000 بارزانی بێتاوان, ده‌رگای جهه‌نه‌می به‌كارهێنانی چه‌كی كیمیاویشی له كوردستان كرده‌وه"به گازی خه‌رده‌ل 100 كه‌س له سوپای ئێران و كورده هاوپه‌یمانه‌كانی پێوه بوون -
https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%AC_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82_%D9%84%D9%84%D8%A3%D8%B3%D9%84%D8%AD%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%8A%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%8A%D8%A9 ".
لێ هه‌رچی بۆ پارتی دیموكراتی كوردستانه, به به‌شداریكردنی له شه‌ڕه‌كه له لایه‌كه‌وه دڵسۆزی خۆی سه‌لمانده‌وه بۆ كۆماری ئیسلامی ئێران, له ڕێگه‌ی ئه‌و كاره‌وه شه‌رعیه‌تی مانه‌وه‌ی له ئێران و هاوكاریكردنی له لایه‌ن كۆماری ئیسلامییه‌وه وه‌رگرت, كه ده‌ركردنی پارتی ببوه خاڵێكی به‌رنامه‌ی هێزه‌كانی رۆژهه‌ڵات له گفتوگۆكانیان له گه‌ڵ كۆماری ئیسلامی ئێران, پێشتریش له ناوچه‌كانی پیرانشارو شنۆو ته‌رگه‌وه‌ڕو مه‌رگه‌وه‌ڕ زۆر چالاكی هاوبه‌شیان ئه‌نجام دابوو, له لایه‌كی دیكه‌وه پارتی ده‌یه‌ویست تۆڵه‌ی خۆی له ینك بكاته‌وه كه 86 رۆژ له‌وه‌پێش له دوا سه‌نگه‌ر له قه‌ڕناقاو پشت ئاشان ده‌ركران, شه‌ڕی حاجی ئۆمه‌ران هاوكات بوو له گه‌ڵ شه‌ڕێكی دی به‌ناوی قه‌ندیلی 2, كه ناوچه‌كانیشیان هاوسنووری یه‌كه.
ئه‌مه‌و ده‌ڤه‌ری حاجی ئۆمه‌ران ناوچه‌یه‌كی ستراتیژی سه‌ربازی گرنگ بوو, ناوچه‌ی قه‌ڵه‌مڕه‌وی ینك بوو, هاوسنوور بوو له‌گه‌ڵ ناوچه‌كانی قه‌ڵه‌مڕه‌وی ئه‌و, به‌سانایی ده‌یتوانی پاش جه‌نگ كۆنترۆڵی بكات و بیخاته سه‌ر ناوچه‌كانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی خۆی, كه شوێنی سه‌ركردایه‌تی ئه‌و بوو له بزاڤی چه‌كداری ئه‌یلولدا, هیلته‌رمان ئاوا باسی ئه‌م لایه‌نه ده‌كات (( په‌یوه‌ندی توندوتۆڵی نێوان ئێران و پارتی دیموكراتی كوردستان, به جارێ عێراقییه‌كانی نیگه‌ران كردبوو, له پاش هه‌ره‌سهێنانی شۆڕشی بارزانی له ساڵی1975دا, سه‌ركردایه‌تی پارتی دیموكراتی كوردستان(كه له مه‌لا مسته‌فاوه چووبووه لای ئیدریس و مه‌سعودی كوڕی) به ئاواره‌یی له ئێران ده‌ژیا, ده‌ستدرێژی عێراق, هیوای به (پ د ك) په‌یدا كرده‌وه‌و له ساڵی1983دا پاڵپشتییه‌كی چالاكانه‌ی شه‌ڕی هێزه‌كانی ئێرانی ده‌كرد وه‌ك ڕێنماو شاره‌زایی زانیاری ته‌واوی بارزانیه‌كان, به تایبه‌ت له‌سه‌ر ناوچه‌ی عه‌شیره‌تی برادۆستی كه هاوسنوور بوون له گه‌ڵیان, یارمه‌تییه‌كی گه‌وره بوو بۆ ئێرانییه‌كان, كه توانیان له كۆتایی ته‌مووزدا حاجی ئۆمه‌ران و ده‌وروپشتی بگرن, كوردۆسمان واگنه‌ر ڕاپۆرتی ئه‌وه ده‌ده‌ن كه‌وا ئێرانیه‌كان له‌و كاته‌دا نزیكه‌ی ده میل هاتوونه‌ته ناو خاكی عێراقه‌وه‌و "سه‌ربازگه‌ی حاجی ئۆمه‌رانی سه‌ر به فه‌یله‌قی یه‌ك, به‌رزاییه سه‌ره‌كییه‌كان و بنكه‌كانی تۆپخانه له ناوچه‌كه‌دا, نزیكه‌ی 43گوندی كوردنشین,بنكه‌یه‌كی سه‌ره‌كی حدكا و زۆربه‌ی كه‌لو په‌ل و تفاقی جه‌نگیی حدكایان گرت" كارێكی ژه‌هراوی-یۆست هلته‌رمان، وه‌رگێڕانی محه‌مه‌د حه‌مه ساڵه‌ح تۆفیق-كۆمپانیای ئاوێنه‌ل39 )), هاوكات ده‌یه‌ویست كێشكه‌یه‌كی دیش به هه‌مان به‌رد بكوژێت ئه‌ویش عه‌شیره‌تی برادۆسته (( هێرشی حاجی ئۆمه‌ران هه‌لێكی بۆ پدك ڕه‌خساند حساباتی خۆی له‌گه‌ڵ عه‌شیره‌تی برادۆستدا یه‌كلا بكاته‌وه, كه ناحه‌زییه‌كی كۆنیان له نێواندا بوو, به‌هۆی پێگه‌ی ئه‌م عه‌شیره‌ته‌وه له نێوان قه‌ڵه‌مڕه‌وی بارزانی و سنوری ئێراندا. میلشیاكانی برادۆست به پشتگیریی به‌غدا رۆڵێكی به‌رچاوی به‌رگریكردنیان بینی له ناوچه‌ی عه‌شیره‌ته‌كه‌یان. به پێی سروشتی سیاسه‌تی كوردی, ئه‌وه بوو كه دوژمنایه‌تی پدك بۆ عه‌شیره‌تی برادۆستی و دژایه‌تی مێژوویی نێوان پدك و ینك ,هاوپه‌یمانییه‌كی ته‌كتیكی لێكه‌وته‌وه یه‌كه‌م له نێوان ینك و برادۆستییه‌كان و دواتر له نێوان ینك و ڕژێمی به‌غدا كارێكی ژه‌هراوی-یۆست هلته‌رمان، وه‌رگێڕانی محه‌مه‌د حه‌مه ساڵه‌ح تۆفیق-كۆمپانیای ئاوێنه‌ل118. )) .(( حاجی ئۆمه‌ران ناكۆكی ینك و پدكی قولِتر كرده‌وه, په‌یوه‌ندی به‌هێز بوو له گه‌ڵ قاسملوو - كارێكی ژه‌هراوی-یۆست هلته‌رمان، وه‌رگێڕانی محه‌مه‌د حه‌مه ساڵه‌ح تۆفیق-كۆمپانیای ئاوێنه‌ل42)), هه‌ر ئه‌مه‌ش وایكرد دوای شه‌ڕه‌كه " ... رژێم له كانوونی دووه‌می 1983دا له رێگه‌ی عه‌بدوالڕه‌حمان قاسملووه به نهێنی كه‌وته گفتوگۆوه له‌گه‌ڵ ینك-كۆمه‌ڵكوژی كورد له جه‌نگی ئێران- عێراقدا, عادل سدیق عه‌لی, 2018, ل 105 . ".
پارتی له‌وكاته‌دا ململانێ و شه‌ڕی توندی له‌گه‌ڵ حدكا هه‌بوو ئه‌وه‌ش به به‌شێك له‌و جه‌نگه هاته ژماردن, له ساڵی 1979ه‌وه چه‌ند خولی شه‌ڕی قورسیان ئه‌نجامدابوو, تا گه‌یشته ئه‌وه‌ی پارتی به‌شداری له هه‌ندێك شه‌ڕی گرتنه‌وه‌ی شارو ناوچه‌كانی رۆژهه‌ڵات بكات, هلته‌رمان ئاوا باسی ئه‌م لایه‌نه له جه‌نگه‌كه ده‌كات ((یه‌كه‌مین تۆماركردنی هێرش و په‌لاماره‌كانی گاز به شێوه‌یه‌كی ورد و تۆكمه, له ته‌موز و ئابی ساڵی1983دا بوو, كاتێك هێزه‌كانی ئێران و عێراق كه‌وتنه شه‌ڕێكی سه‌خته‌وه له چیاكانی سه‌روی حاجی ئۆمه‌رانه‌وه, كه شارۆچكه‌یه‌كی سه‌ر سنووره له كوردستانی عێراقدا, شه‌ڕه‌كه , بێجگه له هێرشی وه‌لفه‌جر دووی ئێرانی, به‌شێوه‌یه‌كی سه‌ره‌كی مه‌به‌ستی ده‌رپه‌ڕاندنی یاخیبووه كورده ئێرانیه‌كانی حیزبی دیموكراتی كوردستان(حدكا)ی سه‌ر به عه‌بدالڕه‌حمان قاسملوو بوو, پاشان جێگیربوون له‌و شوێنه‌دا كه یاخیبووان چۆڵیانكردو بۆ ناو عێراق پاشه‌كشه‌یان كردبوو,له‌م هێرشه‌دا گرووپه ئۆپۆزسیۆنه‌كانی عێراق دایانه پاڵ هێزه‌كانی ئێران و به‌رچاوترینیان (پ د ك)ی مه‌سعود بارزانی بوو, له گه‌ڵ هه‌ندێ تاقمی تازه په‌یدا بووی فه‌یله‌قی به‌در و میلیشیای چه‌كداری سه‌ر به ئه‌نجومه‌نی باڵای شۆڕشی ئیسلامی له عێراق, كه گروپێكی ئۆپۆزسیۆنی شیعه بوون, ساڵی1982 له‌سه‌ر ده‌ستی ئێران درووست بوون و بنكه و باره‌گاكانیان له تاران بوو, له‌ملاشه‌وه نه‌ك ته‌نها (حدكا)پاڵپشتی هێزه‌كانی ئێراقی ده‌كرد, به‌ڵكو ئه‌و كورده ئێراقیانه‌ی ناوچه‌كه‌ش كه ناحه‌زی پارتی دیموكراتی كوردستان بوون و به تایبه‌تی هێزێكی عه‌شیره‌تی برادۆستی كه‌وا سه‌رۆكه‌كه‌ی كه‌ریم خانی برادۆستی موسته‌شار بوو, دواتر سه‌دام چه‌ندین جار مه‌دالیای ئازایه‌تی پێ به‌خشی كارێكی ژه‌هراوی-یۆست هلته‌رمان، وه‌رگێڕانی محه‌مه‌د حه‌مه ساڵه‌ح تۆفیق-كۆمپانیای ئاوێنه(ل38-39) )) .
كه‌واته هه‌ردوولای په‌لامارده‌ر پێویستیان به‌و جه‌نگه هاوبه‌شه هه‌بوو, هه‌ردوولاشیان پێویستیان به سه‌ركه‌وتن هه‌بوو له‌و كات وساته‌دا, پارتی به‌هۆی سه‌ركه‌وتنه‌كانی ینك به‌سه‌ر به‌ره‌ی جود, ده‌یه‌ویست ساڕێژی برینه‌كه بكاته‌وه, كه ئه‌و ته‌نها له روی قه‌ڵه‌مڕه‌وییه‌وه ده‌ركرابوو, ده‌نا زیانه مرۆییه‌كان له شیوعی و حسك و پاسۆك كه‌وتبوو, ئێرانیش بۆ به‌رینكردنه‌وه‌ی به‌ره‌ی جه‌نگ و ته‌عویزی زیانه‌كانی باشوور, ئه‌م پێویستییه بووه ده‌ستپێكی مۆدێلێكی كاری هاوبه‌ش له نێوان هه‌ندێك لایه‌نی كوردی و ئێران, ئێران وه‌ك سودمه‌ندی یه‌كه‌م له‌م تاقیكردنه‌وه‌یه ده‌رچوو و براوه‌ی كایه‌كه بوو.
بۆ مێژووش به وته‌ی شایه‌دحاڵێكپێش هێرشه‌كه‌ی ئێران بۆسه‌ر حاجی ئۆمه‌ران, هێزێكی چه‌ند نه‌فه‌ری پاسداران دێنه كوێستانه‌كانی هه‌لگۆرد و له‌وێوه په‌یوه‌ندی ده‌كه‌ن به هێزێكی حسك كه له‌و ناوچه‌یه ده‌بێت داوای هاوكاریان لێده‌كه‌ن تا مه‌فره‌زه‌یكیان بچێته دۆڵی روستێ، دواتر ئاشكر ده‌بێت كه مه‌به‌ستیان له گه‌یشتن به‌و ناوچه‌یه ته‌قاندنه‌وه‌ی پرده‌كان بووه له‌سه‌ر رێگای هاملتۆن به تایبه‌ت پردی به‌رسیرین , سه‌باره‌ت به‌و داوایه هه‌ریه‌ك له سه‌ید كاكه و مامۆستا سه‌عد عه‌بدوڵا رازی ده‌بن, به‌ڵام ئه‌و هێزه‌ی ح س ك كه خه‌ڵكی ناوچه‌كه ده‌بن و فه‌رمانده‌كه‌یان شه‌هید ئه‌حمه‌د فه‌قێ ره‌ش ده‌بێت له‌گه‌ل كادیره‌كانی حسك دژ به‌و داوایه ده‌وه‌ستنه‌وه به تایبه‌تیش ئه‌نوه‌ری سمایل ئاغا, بۆیه هه‌وڵی سوپای پاسداران له ته‌قاندنه‌وه‌ی پردی به‌رسیرین له‌سه‌ر جاده‌ی هاملتۆن شكست دێنێت, وه‌ك كاردانه‌وه‌یه‌ك به‌رامبه‌ر هاوكاری نه‌كردنیان هێزه‌كه‌ی پاسداران ئه‌و چه‌ند چه‌كه ده‌به‌نه‌وه كه بڕیار بوو بیده‌نه هێزه‌كه‌ی سه‌ید كاكه كه پێكهاتبوو له قه‌ناسێك و بیكه‌ی سی یه‌ك و چه‌ند چه‌كێكی سووكی تر, به‌م شێوه‌یه حسك كه له‌وكاته هێزێكی سه‌ره‌كی ناوچه‌ی هه‌ولێر بوو به‌شداری شه‌ڕه‌كه ناكات.
ئه‌و پرسیارانه‌ی ده‌بوایا هه‌نووكه وه‌ڵامیان هه‌بوایا!
كۆمه‌ڵێك زانیاری ده‌بوایا له به‌رده‌ستدا بێت , بۆ راڤه كردنی هه‌مه لایه‌نه‌ی هێرشه‌كه , پێویست بوو وه‌ڵامی هه‌موو ئه‌م پرسیارنه به سانایی له ئه‌رشیفدا جنگ بكه‌وتنایه, سه‌باره‌ت به پرۆتۆكۆڵی واژۆكراوی نێوان پارتی وئێران بۆ ئه‌نجامدانی په‌لاماره‌كه و ئازاد كردنی ئه‌و به‌ڵگه و دۆكۆمێنتانه‌ی قه‌راردادی نێوان هه‌ردوو لابوو بۆ ئه‌نجامدای ئه‌و په‌لاماره سه‌ربازییه , ئایا ئه‌ندزیار و خاوه‌ند بیرۆكه‌ی كاره‌كه كێ بوو؟ ئه‌دی ئیمزا كه‌ره‌كه‌ی ؟, به‌رپرسی سیاسی و دیبلۆماسیكه‌ی ؟ كه‌سی یه‌كه‌می سه‌ربازی ؟ ,هێزه‌كان كێ بوون ؟, چه‌ند بوون ؟ له‌سه‌ر چی ڕێك كه‌وتن ؟ , له روی سه‌ربازی و كارگێڕی و سیاسییه‌وه؟, وه چۆنیه‌تی ئه‌نجامدانی ئه‌وكاره سه‌ربازییه ؟؟, نه‌خشه و پلانه‌كانی ,فه‌رمانده و له‌شكره‌كه‌ی له‌ڕوی كه‌سه‌كان و ژماره‌یان ؟, روداوه‌كانی ناو به‌ره‌كانی جه‌نگ ؟, ده‌ستكه‌وت و زیانه‌كان ,قوربانی و بریندار وشه‌هیده‌كان, كاریگه‌ری له‌سه‌ر ناوچه‌ی جه‌نگه‌كه؟, فه‌رمانده‌ی گشتی و ناوچه‌یی په‌لاماره‌كه؟ ,زیانی هاووڵاتیان گیانی ومادی, رۆڵی پارتی و فه‌رمانده‌كانی له په‌لاماره‌كه ؟؟, پاشكۆی هێزه‌كانی كۆماری ئیسلامی ئێران بوون یان ته‌نها كاری هه‌واڵگریان ده‌كرد دوور به‌دوور ؟, پاراستنی سه‌روت و سامانی خه‌ڵك ,خاڵی ده‌ستپێكی په‌لاماره‌كه له كوێوه ده‌ستی پێكرد ؟ ,هه‌ڵوێستیان له پارستنی پێشمه‌رگه‌كانی ڕۆژهه‌ڵات چی بوو ؟ , سه‌باره‌ت به هه‌موو ئه‌م پرسیارانه نه به به‌ڵگه نامه ,نه یاداشتنامه و وتاری به‌رپرسانی به‌شدار بووی ئه‌و كات , هه‌ڵسه‌نگندنی له كۆنگره‌و كۆنفرانسه‌كاندا...هیچ زانیاریه‌ك له به‌رده‌ستدا نییه, بۆیه لێكۆڵینه‌وه له سه‌ر ئه‌م په‌لاماره به‌هۆی ئازاد نه‌كردنی زانیارییه‌كانه‌وه زۆر سه‌خته و كه‌ماسی دێنێت, ئۆباڵیشی له ئه‌ستۆی پدك ه, نه‌بوونی هه‌موو ئه‌م زانیاریانه‌و شاردنه‌وه‌یان له مێژوو وا ناكات بڵێین پارتی به‌شداری نه‌كردووه, وه‌ك خۆیان ئیدعای ده‌كه‌ن, به‌ڵكه نووسراوه‌كانی ئێرانی و بیانی و ئاماژه‌كانی كه‌سایه‌تیه‌كان ناوخۆو خه‌ڵكی حاجی ئۆمه‌ران ده‌یسه‌لمێنن به‌شدار بوونه .
شێوازی گرتنی خه‌ڵكه‌كه له لایه‌ن به‌عسه‌وه
له‌م برَگه‌یه‌دا وێرای ئه‌وه‌ی به‌عس له‌دۆكۆمێنت و نامه‌كانیدا ئاماژه‌ی داوه به گرتنی ئه‌و هاووڵاتیانه, لێ ئێمه پشت به دوو سه‌رچاوه ده‌به‌ستین , یه‌كه‌میان پشكنینی چالاكڤانێكی قوربانییه و دوه‌میان مورافه‌عه‌ی داواكاری گشتییه كه ئاماده‌كراوه بۆ دادگای تاوانباری دۆسیه‌ی 8000 بارزانی, هه‌ردوو ئه‌حداسه‌كانی ئه‌نجام دانی تاونه‌كه و میكانیزمی جێبه‌جێكردنی به هه‌ندێك جیاوازیی كه‌مه‌وه نزیكن له‌یه‌كتر .
كاك ڕێكار مزووری به‌م شێوه‌یه پرۆسه‌ی ئه‌نجامدانی تاوانه‌كه‌مان بۆ ده‌گێرَێته‌وه: (( له 29-7-1983 شێخ عوسمانی كوڕی شێخ ئه‌حمه‌دی بارزانی له گه‌ڵ كوڕه‌كه‌ی شێخ عیماد له هه‌ولێره‌وه به‌ڕێكران بۆ به‌غدا به بیانووی كۆبونه‌وه له به‌رواری 0-7-1983, هه‌ندێك له شێخه‌كانی بارزان وبارزانییه‌كانی ده‌وروبه‌ریان له به‌غدا كۆكرانه‌وه‌و ده‌ست به‌سه‌ر كران.)) .
(( به هێزێكی گه‌وره‌ی پاسه‌وانی كۆماری و تانك و تۆپ و فرۆكه‌ی هه‌لیكۆپته‌ر هه‌ردوو كۆمه‌ڵگای قادسیه و قودس له ناحیه‌ی قوشته‌په كۆنترۆڵكران سه‌ربازه‌كان و ئه‌فسه‌ره‌كانی به‌عس رژانه ناو ماڵه‌كان به بڵندگۆ بانگه‌وازی خه‌ڵكه‌كه‌یان ده‌كرد و پێیان راده‌گه‌یاندن كه ده‌بێ هه‌موو ئاماده بن بۆ ئه‌وه‌ی كۆبونه‌وه‌یه‌كی به‌رفراوان له كه‌ركوك هه‌یه دوای ده‌یان گه‌رێننه‌وه, له دوای ئاماده نه‌بوونی خه‌ڵكه‌كه ده‌ستكرا به پشكنینی ماڵه‌كان به گشتی بگره سه‌روی مناڵی ته‌مه‌ن10ساڵی تاوه‌ك پیره‌مێردی 90ساڵیان گرت و ڕه‌وانه‌ی ناو پاسی په‌رده‌كراوی سه‌ربازی كران و گوێزرانه‌وه بۆ شوێنێكی نادیار له‌م قۆناغه ڕێژه‌یه‌كی زۆر ده‌ستگیر كران. )) .
(( له ڕێكه‌وتی 10-8-1983به هه‌مان شێوه‌ی پێشوتر كۆمه‌ڵگاكانی به‌حركه, حه‌ریر ودیانا كۆنترۆڵ كران ده‌ستكرا به پشكنینی ماڵه‌كان ئه‌و نێرینه‌ی به‌ر ده‌ستیان كه‌وت راپێچی ناو پاسه‌كان كران وگوێرانه‌وه بۆ شوێنێكی نادیار. )) .
((له ڕێكه‌وتی 11-8-1983 هه‌ردو كۆمه‌ڵگه‌ی قودس و قادسیه دوباره كۆنترۆڵكرانه‌وه و به‌هێزی ئه‌من و ئیستخبارات ماڵ به ماڵ ده‌گه‌ڕان و ئه‌و مێرد منداڵانه‌ی دایكیان جاری پێشووتر له ناو كه‌نتۆر و سه‌لاجه وشوێنه نادیاره‌كان دا شاردبویانه‌وه ده‌ستگیران و بێسه‌روشوینكران)) (( ل202. شێواز و میكانیزمی جینۆساید و دیمۆسایدی بارزانییه‌كان - رَێكار مزوری )) .
هه‌رچی له مورافه‌عه‌ی داواكاریی گشتییه, ده‌قی ڕوداوه‌كه به‌م شێوه‌یه‌ی خواره‌وه ده‌گێڕێته‌وه :
((له 1983_7_30 پیاوانی رژێمی پێشوو شێخ عوسمان و شێخ ئه‌حمه‌د و كوڕانی عیماد و ره‌زوانیان دوای ته‌بلیغكردنیان به ئاماده‌بوون له كۆشكی كۆماری ده‌ستگیركرد. )) .
((له 1983_7_31ش كۆمه‌ڵگه‌كانی -قودس و قادسیه- له ناحیه‌ی قوشته‌په ته‌وقدران، ئه‌و كۆمه‌ڵگایه‌ش ده‌كه‌وێته سه‌ر رێگای هه‌ولێر كه‌ركووك كه كۆمه‌ڵگه‌ی زۆره‌ملێ بوون و تایبه‌ت بوو به‌و بارزانیانه‌ی ده‌ستگیركراون و به زۆر له لادێكانیانه‌وه له ساڵی 1975ه‌وه ره‌وانه‌ی ئه‌وێ كرابن دوای ئه‌وه‌ی ماوه‌یه‌ك له پارێزگاكانی باشوور بوون و به‌زۆر ڕه‌وانه‌ی ئه‌و كۆمه‌ڵكایانه كران و هه‌زاران كوردی بارزانیش له ره‌گه‌زی نێر له ته‌مه‌نی 10،5 ساڵی تا زیاتر له 70 ساڵی ده‌ستگیركران ئه‌و ئۆپه‌راسیۆنه‌ش له‌لایه‌ن هێزێكی گه‌وره‌وه جێبه‌جێ كرا ئه‌و هێزه‌ش له ئاسایش و حه‌ره‌سی جمهوری پێكهاتبوو به‌وپه‌ڕی نهێنیه‌وه جێبه‌جێكرا. ده‌ستگیركراوانیش پێیان گوترابوو كه ده‌چنه كۆبوونه‌وه‌یه‌ك و ده‌گه‌ڕێنه‌وه، به‌ڵام دواتر به‌ره‌و كه‌ركووك گوێزرانه‌وه )).
(( له 1983_8_10 جارێكی دیكه هه‌زاران كورد له ره‌گه‌زی نێر له عه‌شیره‌تی بارزانی ده‌ستگیركران. هه‌مان هێزی ناوبراو ئه‌و كاره‌ی جێبه‌جێكرد ئه‌و جاره له كۆمه‌ڵگاكانی به‌حركه و دیانا و مێرگه‌سوور هیچ كه‌سێكیش له‌وان به گه‌وره‌و بچووك هه‌ڵاوێرد نه‌كران نه‌منداڵ نه‌پێر نه نه‌خۆش نه فه‌رمانبه‌ری ده‌وڵه‌ت.)).
(( ورده‌كاریی یاسایی به‌پێی پێداچوونه‌وه‌ی ئیفاده‌ی شكایه‌تكاران و شایه‌دحاڵه‌كان دوای رووپێوی ناوچه‌كه‌ش ئاشكرابوو له 1983_7_30 و 1983_7_31 و 1983_8_15 هه‌زاران كوردی بارزانی له‌لایه‌ن هێزه‌كانی ئاسایش و حه‌ره‌سی جمهووری ده‌ستگیركران و به‌ره‌و چاره‌نووسێكی نادیار بردران و خانه‌واده‌كانیان له‌بارودۆخێكی سه‌ختدا ده‌ژیان و په‌یوه‌ندییان به كه‌سوكاریانه‌وه پچڕا. )).
(( ئه‌و شاڵاوانه له به‌ره‌به‌یانی رۆژی 1983_7_31 ده‌ستیان پێكرد كاتێ هێزه سه‌ربازی و ئه‌منییه‌كان كۆمه‌ڵگه‌ی قوشته‌په‌یان په‌لاماردا له نزیك شاری هه‌ولێر.
له شه‌وی 1983_8_9 و 10 دا كۆمه‌ڵگای هه‌ریر له هه‌ولێر په‌لامار دراو هه‌موو كوڕو پیاوان تیایدا ده‌ستگیركران. )).
(( له‌رۆژی 1983_9_26 دا ناحیه‌ی سه‌لاحه‌ددین به‌شێكی دیكه‌ی قوربانیان ده‌ستگیركران.)).
فه‌رمانی سه‌ركردایه‌تیش به ئاشكرا داوای ده‌ستگیكردنی پیاوانی ده‌كرد به‌تایبه‌تی ئه‌وانه‌ی ته‌مه‌نیان له 15 ساڵ به‌دواوه‌یه به‌ڵام تاوانباران منداڵانیشیان ده‌ستگیركردو ژنانیان به‌بێ به‌رپرس و به‌خێوكه‌ر جێهێشت و هه‌ژارییان زیاتر بوو له نێو برسێتی و ئه‌وان باوك و كوڕو برایان له‌ده‌ستدا ده‌ستگیركراوان له‌پاسی گه‌وره‌ی ئاماده‌كراو بۆ ئه‌و مه‌سه‌له‌یه كۆكرانه‌وه‌و بۆ به‌غدا دواتر بۆ باشوور گوازرانه‌وه. )). (( پڕۆسه‌ی دادگاییكردنی تاوانبارانی ئه‌نفال.. داواكاری گشتی: تاكه تاوانی ئه‌نفالكراوانی بارزان كورد بوون و بارزانی بوونیان بوو-04 Mar 2009-خه‌بات )) .
ئه‌و گیراوانه له كاتی بردنیان بۆ به‌غدا، وه‌كو دیلی جه‌نگی به‌ره‌ی حاجی ئۆمه‌ران نیشان دران" حكومه‌تی عێراق و جینۆسایدی بارزانییه‌كان پرۆفیسۆری ھاریكار دكتور عه‌لی ته‌ته‌رتایبه‌ت بۆ گو لان نوسیویه‌تی
", واتا هه‌ر له‌یه‌كه‌م ساته‌وه وه‌ك دیل مامه‌ڵه‌یان له گه‌ڵدا كراوه, به‌ڵام مافی دیل به پێی رێكه‌وتنامه‌ی جنێف مامه‌ڵه‌ی پێ نه‌كراوه .
هۆكاری گرتنیان!
به‌هانه‌ی ڕژێم بۆ نێر قڕكردنی بارزانییه‌كان , تۆڵه كردنه‌وه بوو له پارتی و سه‌رۆكه‌كه‌ی له ئاكامی ئه‌و هێرشه هاوبه‌شه‌یان بوو له گه‌ڵ ئێرانیه‌كان بۆ سه‌ر ناوچه‌ی حاجی ئۆمه‌ران وگردمه‌ند كردیان, با بزانین له روانگه جیاجیاكانه‌وه چی وتراوه سه‌باره‌ت به هۆكاری ئه‌و په‌رچه كرداره‌ی به‌عس .
سامانسا پاوه‌ر ده‌ڵێت: كورده‌كان هه‌میشه فورسه‌تخواز بوون, كاتێكیش جه‌نگی ئێراق-ئێران ده‌ستیپێكرد, هه‌ردوو حیزبه سه‌ره‌كییه‌كه‌ی كورد بونه هاوپه‌یمانی ئێران. له ساڵی 1982 دا یه‌كێك له‌م لایه‌نه سه‌ره‌كیانه (لایه‌نگری بارزانی) یارمه‌تی هێزه‌كانی ئێرانیان دا بۆ گرتنی شارێكی سنووریی, به ناوی حاجی هۆمه‌ران. هێزه‌كانی ئێراق به شینه‌یی تۆڵه‌یان كرده‌وه نزیكه‌ی 8000 پیاوی كوردی سه‌ر به خێڵی بارزانیان ده‌ستگیركرد,له ناویاندا 315 منداڵ هه‌بوون ,ته‌مه‌نیان له نێوان هه‌شت و حه‌ڤده ساڵاندا بوو.
سه‌دام گوتی :خیانه‌تیان له وڵاته‌كه‌یان و له یاسا كرد, ئێمه‌ش سزایه‌كی ووندمان بۆ بڕینه‌وه و چوونه بۆ دۆزه‌خ." به‌شی 3 ئه‌مه‌ریكا و ئانفال ئه‌نفال و ئامه‌ریكا-سه‌مانسا پاوه‌ر –و.به‌ختیار كه‌ریم ".
توێژه‌ر یۆست هلته‌رمان ده‌ڵێت : روداوه‌كانی حاجی ئۆمه‌ران سێ ده‌ره‌نجامی گرنگی لێكه‌وته‌وه,بۆ سزادانی (پدك) له به‌ر ئاسانكاریی كردنی بۆ سه‌ركه‌وتنی ئێرانیه‌كان له حاجی ئۆمه‌راندا, ڕژێمی به‌عس ته‌واوی نێرینه‌ی سه‌ر به عه‌شیره‌تی بارزانی ڕاپیچكرد,كه زۆریان له پاش هه‌ره‌سی ساڵی1975ی شۆڕشی ه‌وه بارزانیه‌وه ناچاری نیشته‌جێی كۆمه‌ڵگاكانی ده‌وروپشتی هه‌ولێر كرابوون, له30ته‌موزدا له نێوان 5000تا8000 پیاوی بارزانی ,كه ژماره‌ی ڕاسته‌قینه‌یان به ته‌واوی نازانرێت-گیران و ڕاپێچكران و هه‌رگیز جارێكی دیكه نه‌بینرانه‌وه, دوو مانگ دوای سه‌دام حوسێن له وتاردانێكدا بێ سێ و دوو وتی:" ئه‌وانه‌ی خیانه‌تیان به نیشتمان وپه‌یمان كرد و ئێمه به سزای سه‌ختمان گه‌یاندن و ڕه‌وانه‌ی دۆزه‌خمان كرد".ئه‌م تۆڵه سه‌ندنه‌وه‌یه, بۆ ئاگاداركردنه‌وه‌یه‌كی هاوشێوه‌ی میتۆد و ئه‌نجامی شاڵاوی ئه‌نفالی ساڵی1988ی تێدا بوو,كوشتاری بارزانیه‌كان بۆ ڕژێم رۆڵی ڕاهێنان و خۆ ئاماده‌كردنیبینی بۆ كوردیش خۆی تامكردن و چه‌شنێكی بچووك بوو بۆ ئه‌وه‌ی كه دواتر روویدا (كارَیكی كیمیاوی -ل41-42 ) .
هه‌ردوو ڕێكخراوی چاودێری مافی مرۆڤ و چاودێری ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستیش باس له‌م شه‌ڕه هاوبه‌شه‌ی پارتی و ئێران ده‌كه‌ن به‌م شێوه‌یه‌ی خواره‌و ئاماژه به‌هۆكاری قركردنه‌كه ده‌ده‌ن و ده‌نووسن: KDP ئه‌و ده‌مه یه‌كێك له كوڕانی بارزانی , كه مه‌سعود بوو , سه‌ركردایه‌تی ده‌كرد و هاوپه‌یمانێتی خۆی له‌گه‌ڵ تاراندا زیندوو كردبوه‌وه و له ساڵی 1983 دا ده‌سته‌كانی KDP یارمه‌تی هێزه‌كانی ئێرانیان دا له گرتنی شارۆچكه‌ی حاجی ئۆمه‌رانی سه‌ر سنوور .
تۆڵه‌ی ئه‌مه‌ش خێراو كتوپڕی بوو ! له عه‌مه‌لیاتێكی له ناكاودا بۆ سه‌ر ئه‌و كۆمه‌ڵگایه‌ی بارزانییه ڕاگوێزراوه‌كانیان تێدا نیشته‌جێ كرابوو , هێزه‌كانی عێراق له نێوان پێنج بۆ شه‌ش هه‌زار نێرینه‌یان ڕا فڕاند كه ته‌مه‌نیان له دوانزه ساڵ وه‌بان بوو . ئه‌وانه جارێكی تر هه‌رگیز نه‌بینرانه‌وه به زۆری وا پێده‌چێت كه‌وا پاش ئه‌وه‌ی چه‌ندین مانگ به ده‌ستبه‌سه‌ری ماونه‌ته‌وه , هه‌موو كوژراون (( جینۆساید له عێراقدا و په‌لاماری ئه‌نفال بۆ سه‌ر كورد ,وه‌رگێڕانی سیامه‌ند موفتی زاده , چاپخانه‌ی خاك - ل53 )) .
به‌ڵام رۆژنامه‌نوسێكی عه‌ره‌ب ده‌نوسێت".... ئێران توانیی هه‌ردوو ناوچه‌ی حاجی ئۆمه‌ران (9) له‌مانگی ته‌مموزی 1983 و پێنجوێن(10) له‌تشرینی یه‌كه‌می هه‌مان ساڵدا(3) داگیربكات، له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌دا سه‌دام حسێن هه‌ستی به‌مه‌ترسیی ره‌وشه‌كه كرد له‌به‌ره‌ی باكوور، بۆیه به‌دوو شێواز هه‌وڵیدا رووبه‌ڕووی ئه‌و مه‌ترسییانه ببێته‌وه:
یه‌كه‌م: تۆڵه‌كردنه‌وه له‌و بارزانیانه‌ی كه پارتی دیموكراتی كوردستان له‌كوردستانی عیراق نوێنه‌رایه‌تی ده‌كردن، به‌بیانووی یارمه‌تیدانی ئێران بۆ داگیركردنی ناوچه‌ی حاجی ئۆمه‌ران.
له‌و پڕۆسانه‌ی هێزه‌كانی رژێمی سه‌دام حسێن له‌ساڵی 1983دا ئه‌نجامیدا، ئه‌وه‌بوو هێزه‌كانی ئه‌منی عام (11) و موخابه‌رات (12) نزیكه‌ی هه‌شت هه‌زار كه‌سی مه‌ده‌نییان له‌بارزانییه‌كان ده‌ستگیركرد كه له‌كۆمه‌ڵگه‌ی (قوش ته‌په)ی نزیك هه‌ولێر نیشته‌جێبوون‌و له‌پاش گواستنه‌وه‌یان به لۆرییه بارهه‌ڵگره‌كان، سه‌رجه‌میان به‌ده‌ستی رژێمه‌كه‌ی سه‌دام كوژران‌و له‌گۆڕه به‌كۆمه‌ڵه‌كاندا ژێرخاك نران(13). هه‌ڵوێستی رۆژنامه‌گه‌ریی میسری له‌باره‌ی جینۆسایدی گه‌لی كورده‌وه رۆژنامه‌ی ئه‌هرام به‌نموونه د.مه‌حمود زاید 28/4/2013.
سه‌دام حوسێن له وته‌یه‌كدا له ساڵی 1983 سه‌باره‌ت به هه‌مان ڕوداو وتی: ئه‌وانه خیانه‌تیان له وڵات و خیانه‌تیشیان له په‌یمان كرد . بۆیه ئێمه‌ش به سزای توند و سه‌ختمان گه‌یاندن و بۆ دۆزه‌خمان ناردن - (( جینۆساید له عێراقدا و په‌لاماری ئه‌نفال بۆ سه‌ر كورد ,ه‌رگێڕانی سیامه‌ند موفتی زاده , چاپخانه‌ی خاك - ل107-108 ) .
له به‌رامبه‌ر ئه‌م بۆچوونه كه توێژه‌رانی بێلایه‌نی بیانی له ئاكامی خوێندنه‌وه‌ی وردی روداوه‌كان دوور له به‌رژه‌وه‌ندی سیاسی و هه‌ستداری , به پشت به‌ستن به شیكاری ورد و خوێندنه‌وه‌ی به‌ڵگه‌نامه‌كان ده‌ریان بڕیوه, له به‌رامبه‌ردا دوو هه‌ڵوێستی دژ به‌م ئاراسته‌یه‌ش ده‌خه‌ینه به‌ر ده‌ستتان :
(( سه‌دام له‌سه‌ر ته‌له‌فزیۆن وتی ئه‌مانه خیانه‌تیان له وڵات و له‌په‌یمان كرد و بۆیه ئێمه‌ش به سزای توند و سه‌ختمان گه‌یاندن و ڕه‌وانه‌ی دۆزه‌خمان كردن- ل204 )).(( گرتنی به‌شێك له ناوچه ستراتیژییه‌كانی حاجی ئۆمه‌ران و ده‌وروبه‌ری و شكستی له‌شكری عێراقی له ناوچه‌كه‌دا به‌رامبه‌ر به له‌شكری ئێران. ئه‌مه‌ش بۆ دروستكردنی دووبه‌ره‌كی له ناو بارزانییه‌كاندا و دڵدانه‌وه‌ی هه‌ڤاڵان و هه‌وادارانی به‌عسییه‌كان و زیندوكردنه‌وه‌ی ده‌روون و وره‌ی روخاوی سه‌ربازانی جه‌نگی قادسیه )).(( میدل ئیست ۆچ له په‌رتووكی جینۆساید له‌عێراقدا و په‌لاماری ئه‌نفال بۆسه‌ر كورددا ده‌ڵێت :هۆكاری گرتنی بارزانییه‌كان گرتنی شارۆچكه‌ی حاجی عومران بوو - شێواز میكانیزم
ی جینۆساید و دیمۆسایدی بارزانییه‌كان -رَێكار مزوری -ل 204كۆنگره‌ی به‌جیهانناساندی جینۆسایدی گه‌لی كورد-2008-چاپخانه‌ی ده‌زگای ئاراس )) .
هه‌رچی داواكاری گشتی دۆسیه‌ی جینۆسایدی بارزانییه‌كانه له مرافه‌عه‌كه‌ی خۆیدا له‌دادگا له‌م باره‌یه‌وه ده‌ڵێت : به بیانووی ئه‌وه‌ی ئه‌وان یارمه‌تی ئێرانیانیان ده‌دا. له‌وانه یه‌كێك پرسیار بكات ئه‌گه‌ر ژماره‌ی ئه‌وانه‌ی له‌سوپای ئێرانه‌وه زه‌لیل بوون ده‌بێ له كورد چه‌ند زه‌لیل بووبن؟ كه‌واته ژماره‌ی هێزی هێرشبه‌ری ئێرانی چه‌نده؟ ئایا ده‌كرێ ئافره‌ت ببنه وا به‌سته‌ی سوپای ده‌وڵه‌ت؟ -پڕۆسه‌ی دادگاییكردنی تاوانبارانی ئه‌نفال.-خه‌بات-4-3-2009 )) .
با بزانیین به‌ڕێز نه‌وشیروان مسته‌فا , كه یه‌كێك بوو له كه‌سایه‌تییه گرنگه‌كانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی بزاڤی ڕزگاریخوازی كورد, له په‌رتووكی په‌نجه‌كان یه‌كتری ئه‌شكێنن له دیوی ناوه‌وه‌ی ڕوداوه‌كانی كوردستانی عێراق (1979-1983) چی ده‌رباره‌ی ئه‌م كاره‌ساته وهۆكاره‌كانی نوسیووه :
" گیرانی بارزانییه‌كان ئه‌وكاته‌ی ناوچه‌ی حاجی هۆمه‌ران بوو بوو به مه‌یدانی گه‌رمی جه‌نگی عێراق – ئێران بنه‌ماڵه‌ی بارزانی و سه‌رانی پدك به ئاشكرا هاوكارییان له‌گه‌ڵ هێزه‌كانی ئێران ئه‌كرد دژی جه‌یشی عێراقی . كۆكردنه‌وه‌ی ده‌نگ و باسی عێراق و هێزه‌كانی و , چاوساغی و ڕێبه‌ری هێزه‌كانی ئێران و , هێنان و بردنی دێده‌وانی تۆپخانه‌ی ئێران ئه‌مه به‌شێكی كه‌می ئه‌و هاوكارییه ئاشكرایه بو . له هێرشه‌كانیش دا ئه‌وان وه‌كو هێزی یارمه‌تیده‌ر و خه‌ریككه‌ر و لێدانی پشته‌وه به‌شدار ئه‌بوون (( په‌نجه‌كان یه‌كتری ئه‌شكێنن , له دیوی ناوه‌وه‌ی ڕوداوه‌كانی كوردستانی عێراق 1979-1983 ل321 , نه‌وشیروان مسته‌فا )).
به‌ڕێزی به‌رده‌وام ده‌بێت له‌سه‌ر بۆچونه‌كه‌ی و ده‌نووسێت : به‌شدار بونی بنه‌ماڵه‌ی بارزانی و هێزه‌كانیان له هێرشه‌كانی ناوچه‌ی حاجی هۆمه‌ران دا , له لای صه‌دام جگه له‌وه‌ی به خیانه‌تی نیشتمانی دا ئه‌نرا , بۆ خۆیشی به خیانه‌ت و ده‌سبڕین و فێڵ لێكردن ئه‌ژمارد .
لێره‌دا به‌رێز كاك نه‌وشیروان ته‌ئكید ده‌كاته‌وه له‌وه‌ی پارتی به‌شداری شه‌ڕی حاجی ئۆمه‌رانی كردوو ئه‌و هاوكارییه‌ی پارتی له‌گه‌ڵ ئێران خیانه‌ت بووه , پاداشتی خیانه‌تكارانیش لای ده‌سه‌ڵاتێكی فاشی دیاره چییه؟.
نه‌وشیروان مسته‌فای كۆچكردوو درێژه‌ی پێده‌داو ده‌نووسێت : بارزانی یه‌كان له عێراق مابونه‌وه له ئۆردوگای به‌حركه‌و قوشته‌په‌دا كۆكرانه‌وه . زۆری پیاوه‌كانیان بووبوون به چه‌ك هه‌ڵگری جه‌یشی شه‌عبی و به دڵسۆزی ئه‌ركه‌كانی خۆیان به‌جێ ئه‌هێنا (( په‌نجه‌كان یه‌كتری ئه‌شكێنن , له دیوی ناوه‌وه‌ی ڕوداوه‌كانی كوردستانی عێراق 1979-1983 ل322 , نه‌وشیروان مسته‌فا )) .
له ڕاستیدا له‌وكاته ژماره‌یه‌كی زۆری هاوولاتیانی كوردستان تێكه‌ڵ به هێزه چه‌كداری و حیزبییه‌كانی به‌عس ببوون , نه‌ك ته‌نها بارزانیه‌كان, وێڕای ئه‌وه‌ی جه‌یشی شه‌عبی بوونه‌كه‌ی ئه‌و بارزانییه سڤیل و ساده‌و ساكاره نه‌خوێنده‌وارانه ئه‌گه‌ر راستیش بێت ؟؟, كه له ڕابردوودا قوربانی و به‌رداشی هه‌موو جوڵانه‌وه‌یه‌كی چه‌كداری بوونه له كوردستان , به ئه‌ندازه‌ی په‌یامه‌كانی هه‌ندێك له سه‌رانی ئه‌و كاتی ینك شه‌رمه‌زاری نه‌بووه‌و نییه , كه له ساڵانی 83-1984, بۆ هه‌زاران قوتابی كوڕ و كچی مانگرتووی زانكۆی سه‌لاحه‌دین به‌رده‌وام ده‌یان دا و دوباره‌یان ده‌كرده‌وه , كه ده‌ست به‌رداری خوێندنه‌كه‌یان ببون , له به‌ر ئه‌وه‌ی ئاماده‌یی له‌به‌ركردنی به‌رگی جه‌یشی شه‌عبیان نه‌بوو , كه‌چی پارته‌كه‌ی ئه‌وسای كۆچكردوو به‌ڕێز نه‌وشیروان مسته‌فا كه له‌و كاته‌دا بۆ خۆشی دووه‌م كه‌سایه‌تی ناو ینك بوو داوای له‌به‌ركردنی به‌رگی جه‌یش شه‌عبیان له‌و خوێندكاره مانگرتووانه ده‌كرد یاخود نه‌رمیان ده‌نواند له به‌رامبه‌ری , له ترسی ئه‌وه‌ی نه‌وه‌ك مفاوه‌زاته‌كه‌یان له گه‌ڵ ڕژێمدا هه‌ڵبوه‌شێَته‌وه كه چه‌ند مانگێك بوو له بیابانه‌كانی سه‌ماوه له سوتگه‌ی جهه‌نمی ئه‌و گه‌رمایه به كۆمه‌ڵ بارزانییه‌كان گوله باران كران .
سزادانی سه‌رجه‌م عه‌شیره‌تێك له به‌رامبه‌ر كرده‌وه‌ی پارتێكی سیاسی, كه سه‌ركردایه‌تیه‌كه‌ی به ده‌ست ئه‌و بنه‌ماڵه‌یه‌وه بوو, ئه‌مه بۆ خۆی سزادانێكی فاشیستانه‌یه, بارزانیه‌كان ئه‌م خێڵه پارێزگاره داخراوه‌ی كورده‌واری , كه به توندی به سه‌ركردایه‌تی خێڵه‌وه گرێدراون , له‌وێشه‌وه به پارتییه‌وه , چونكه له لوتكه‌دا سه‌ركردایه‌تی پارتی و خێڵی به‌رزانی یه‌ك ده‌گرنه‌وه .
له كاتێكدا ئه‌و خه‌ڵكه‌ی كۆمه‌ڵكوژی كران , بۆ خۆیان له‌و چركه ساته و له‌حزه مێژوییه‌دا سڤیل بوون و هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی سیاسی و ڕێكخستنیان به‌و پارته‌وه نه‌بووه , بگره به‌شێكیان به پێچه‌وانه‌ی به‌رژه‌وه‌ندییان كاریان ده‌كرد , بۆیه سه‌پۆرتكردنی ئه‌و كۆمه‌ڵكوژییه زه‌قه به‌هه‌ر به‌هانه‌یه‌ك بێت تاوانه.
ئه‌وه‌ی شایای باسه كۆچكردوو نه‌وشیروان مسته‌فا نه‌ك ئه‌زموونی له‌م تاوانه‌و شوێنه‌واره مه‌رگ هێنه‌ره‌كانی وه‌رنه‌گرت, بگره دوای سێ ساڵ بۆخۆی بووه سوارچاكی هه‌مان ته‌رز له چالاكی هاوبه‌ش له‌گه‌ڵ ئێرانیه‌كان له كه‌ركووك و هه‌ڵه‌بجه, كۆی گشتی 10 كاری سه‌ربازی هاوبه‌ش له‌و ماوه‌یه‌دا به‌ناو فه‌تح ئه‌نجامدرا, كه زۆرینه‌ی هێرش بوو بۆ سه‌ر پڕۆژه ئابوریه‌كان, به لێدانی نه‌وتی كه‌ركوك له 11 ی ئۆكتۆبه‌ری 1986 , كه به 11 ی سه‌پتمبه‌ر پێشتر ناوم بردووه ده‌ستی پێكرد, كه جه‌لال تاڵه‌بانی, مه‌سعود بارزانی, ئیدریس بارزانی, نه‌وشیروان مسته‌فاو ره‌سوڵ مه‌مه‌ندو حه‌مه‌ی حاجی مه‌حمود و مه‌لا عوسمان و مه‌لا عه‌لی بڕیار ده‌ری سه‌ره‌كی بوون تیایدا, مێژوو نووس جه‌ماڵ نه‌به‌ز ده‌ڵێت" نه‌وشیروان مسته‌فا جگه له‌وه‌ی ئێرانی به دۆست له قه‌ڵه‌م دابوو, هاوكارییه سه‌ربازییه‌كانی ئێران و كاره هاوبه‌شه‌كانی له گه‌ڵ ئه‌و وڵاته‌دا به كارێكی باش و دروست له قه‌ڵه‌م ده‌دا – جه‌ماڵ نه‌به‌ز -ئێسته‌و پاشه‌رۆژی ل 98 , كۆمه‌ڵكوژی كورد له جه‌نگی ئێران – عێراقدا..... ل 194".
لێره‌وه به‌عس بوو به‌كیمیا وه‌شێن!
حاجی ئۆمه‌ران ئه‌گه‌ر یه‌كه‌مین ئه‌زموونی شه‌ڕی هاوبه‌شی كورد-ئێران بوو له چوار چێوه‌ی شه‌ڕی ئێران – عێراقدا, بۆ ئێران بووه شه‌ڕێكی كه‌م مه‌سره‌فی كاریگه‌ری براوه, شه‌ڕی له‌سه‌ر سنووره‌كانه‌وه هێنایه ناو عێراقه‌وه , سنووره لوغمكراوه‌كان و سه‌نگه‌ره مه‌حكه‌مه‌كانی عێراق بێ زیان گرتران و بڕان, له‌و لاشه‌وه بۆ عێراق له ئاكامی كاردانه‌وه‌ی توند و بۆ ڕێگه‌گرتن له‌دوباره‌كردنه‌وه‌ی ئه‌م تاكتیكه و ترساندنی لایه‌نی كوردی, بووه یه‌كه‌م ئه‌زموونی وه‌شاندنی چه‌كی كیمیاوی, به پێی وته‌ی توێژه‌ر ولێكۆله‌ر یۆست هیلته‌رمان (( یه‌كه‌مین تۆماركردنی هێرش و په‌لاماره‌كانی گاز به شێوه‌یه‌كی ورد و تۆكمه, له ته‌موز و ئابی ساڵی1983دا بوو, كاتێك هێزه‌كانی ئێران و عێراق كه‌وتنه شه‌ڕێكی سه‌خته‌وه له چیاكانی سه‌روی حاجی ئۆمه‌رانه‌وه, كه شارۆچكه‌یه‌كی سه‌ر سنووره له كوردستانی عێراقدا – كارێكی ... ,ل38 ).
له‌و په‌لاماره كیمیاوییه قوربانی هه‌بووه ویكپیدیا وه‌ك ئاماژه‌مان پێدا به 100 كوژراو بریندار ده‌یخه‌مڵێنێت, وه‌لێ مخابن تا ئێستا له ئاماری وردی زیانه‌كان به تایبه‌ت كورده به‌شداربووه‌كانی شه‌ڕه‌كه ئاگادارییه‌كمان نییه, نه‌خوازه‌لا ناوی قوربانی و برینداره‌كانی, یۆس هیلته‌رمان له‌م باره‌یه‌وه ده‌ڵێت (( ئه‌و كورده عێراقیانه‌ی كه دكتۆر سوهرابی بینیبوونی زۆر پێده‌چێت یه‌كه‌مین به‌ڵگه‌ی تۆماركراوی قوربانیانی گازی خه‌رده‌ل بووبن له كاتی جه‌نگدا ئێراق له‌و ده‌مه‌دا په‌نای برده به‌ر گاز بۆ به‌ر په‌رچدانه‌وه‌ی هێرشێكی ئێرانی له ته‌موز-ئابی 1983دا, كه یاخیبووانی هاوپه‌یمان له پارتی دیموكراتی كوردستان(پ د ك) بوون به پێشه‌نگی هێزه‌كانی ئێران بۆ سه‌ر خاكی دوژمن , گازی خه‌رده‌ل چه‌كێكی نوێی سامناك بوو, یه‌كه‌م جار به‌كار هات له‌و شه‌ڕه )) . كه‌واته ڕاسته كه حاجی ئۆمه‌ران بوو به وه‌چه‌رخان بۆ ئێراق لێره‌وه چاوی كرایه‌وه و ترسی شكا و ئه‌زموونی په‌یدا كرد و بوو به كیمیا وه‌شێنێكی ناودار , دواتر له‌و شوێنه‌ی شوێن پێی ئێرانییه‌كان بوو له باشووری كوردستان وه‌شاندی .
ئه‌ی به‌ڵگه‌نامه‌كانی به‌عس چۆنمان بۆ ده‌گێڕنه‌وه؟
دیاره به‌عس چیرۆكه تۆقێنه‌ره‌كان و دڵ ڕه‌قی هێزه‌كانی و ژووری گازی سوتێنه‌ری خۆره‌تاوی سه‌ربازگه‌كانی باشوور و به كۆمه‌ڵ كوژییان ناگێڕێته‌وه بۆمان , باسی ئه‌و حه‌كایه‌تانه ناكات له زیكته جیا جیاكانی نیشته‌جێی بارزانییه‌كان ئه‌نجامیان داوه, باسی ئه‌و ناخۆشی كۆمه‌ڵكوژی و له برسان و تێنا مردنه ناكات, باسی چیرۆكی خه‌ونی ئه‌و 8000 كه‌سه ناكات به ئازادبوون و گه‌یشتنه‌وه به هاوسه‌رو منداڵ و دایك و باوكیانه‌وه بینیویانه, باسی ئه‌وه ناكات جینۆسایدی نێرینه‌ی بارزانییه‌كان جینۆسایدێكی گفتوگۆ هه‌ڵنه‌گره, ئه‌وه‌ی ئه‌و ده‌یگێڕێته‌وه تاوانبار كردنێكی بێ بنه‌مای ئه‌و خه‌ڵكه بێ تاوانه‌یه ,كه باجی كاری لایه‌نێك سیاسی ده‌ده‌ن كه ئاوێزانی سیاسی ده‌وڵه‌تی دوژمن بووه‌و ته‌نها له به‌ر هاو عه‌شیره‌تی و یه‌ك ڕه‌نگی جامانه‌ی سه‌ریان به‌سه‌ریاندا سه‌پاوه.
زمانی به‌ڵگه‌نامه‌كانی ئه‌وكاتی به‌عس , باسی ئه‌وه‌مان بۆ ده‌كه‌ن , كه ئه‌م هاووڵاتیانه هاوكاری پارتیان كردووه بۆ چاوساغیكردن بۆ ئێران و هێرشی سه‌ر حاجی ئۆمه‌ران , كه له ئه‌نجامدا ناوچه‌یه‌ك داگیر كراوه , ئه‌مه‌شیان به خیانه‌تی گه‌وره له‌نیشتمان نا پاكی بۆ وڵات ناوزه‌د كردووه , خیانه‌تیش لای سسته‌مه دیكتاتۆره‌كان پێناسی خۆی هه‌یه و به‌رزترین ودڵ ڕه‌قانه‌ترین سزا ده‌یان گرێته‌وه .
با پێكه‌وه چاوێك به به‌ڵگه‌نامه‌كانی ئه‌و كاتی حیزبی به‌عسدا بخشێنین و بزانین له‌و ڕۆژگاره‌دا به‌ڵگه‌نامه‌كان بۆ پاساوی ئه‌م تاوانه‌یان چییان نووسیوه‌و وتووه‌و هۆكاری ئه‌نجامدانی ئه‌م تاوانه‌یان به‌چی پاساو ده‌ده‌نه‌وه :
ده‌قی وه‌رگێڕدراوی ئه‌م به‌ڵگه‌نامه‌یه له‌خواره‌وه به‌زمانی كوردی بخوێننه‌وه :
(( به‌ناوی خوای به‌خشنده و میهره‌بان
به‌روار 29-3-1989
به‌ڕێز م م ع كاروباری ڕامیاری هێژا
1-له كۆتایی مانگی ته‌موزی ساڵی1983 هاتمه ئاگادار كردنه‌وه له گه‌ڵ كۆمه‌ڵێك ئه‌فسه‌ری ئاسایشی به‌غدا له گه‌ڵ ئاسایشی گشتی و له لایه‌ن به‌ڕێز به‌ڕێوه‌به‌ری ئاسایشی به‌غدای پێشوو (عه‌قید عه‌لی عه‌بدوڵا برع) بۆ ئه‌وه‌ی كۆمه‌ڵێك بارزانی خائین وه‌ر بگرم كه له‌حوكمی زاتی ئاسایشی گشتی هۆبه‌ی سێ به ده‌ستمان گه‌یشت هه‌روه‌ها به‌شێكی تر ده‌ست به‌سه‌ر بوون له گرتووخانه‌ی ئه‌بو غرێب.
2-2225 خائینمان وه‌رگرتن به ئۆتۆمۆبیلی بارهه‌ڵگر هاتنه گواستنه‌وه بۆ ناوچه‌ی بوسیه كه له‌وێ ده‌ست به‌سه‌ر بوون.
3-به‌ڕێز به‌ڕێوه‌به‌ری ئاسایشی به‌غدا فه‌رمانی دا بۆ درووستكردنی ده‌سته‌یه‌ك له ژێر فه‌رمانی ئه‌و بن ,دوای ئه‌وه فه‌رمانی دا كه سزای گه‌ل به‌سه‌ر ئه‌م خائینانه‌ی سه‌ره‌وه‌ڕا جێبه‌جێ بكرێت.
4-له‌سه‌ره‌تای مانگی ئابی ساڵی1983 ده‌ست كرا به جێبه‌جێ كردنی سزای گه‌ل له به‌رامبه‌ر خائینه‌كان سه‌ره‌وه كه ژماره‌یان 2225 كه‌س ده‌بوون .هه‌ندێك له‌وان له پارێزگای موسه‌نا ناوچه‌ی بوسیه بوون.به‌ته‌نسیق له گه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌ری ئاسایشی پارێزگا ناو براو.
5-رێنمای ده‌رچوو له لایه‌ن به‌ڕێوه‌به‌ری ئاسایشی گشتی پێشوو بڕێز دكتۆر فازڵ به‌ڕاك وه وبۆ رێكخستنه‌كانی كێشه‌ی تایبه‌ت به تاوانبارانه‌وه و به پێی ئه‌مه ده‌ستكرا به ڕێكختسنی 16 كێش بۆ 667 كه‌س ,كه ئه‌م كێشانه به‌رز كرانه‌وه بۆ سه‌رۆكایه‌تی دادگای شۆرش و سزای له‌سێداره‌دان به سه‌ریاندا هاته سه‌پاندن و به‌ڵگه‌نامه‌كان مردن نه‌یانگراندنه‌وه.
6-ئه‌وانه‌ی مانه‌وه 1558 تاوانبار بوون هیچ كێشه‌یان بۆڕێك نه‌خستبوو.
7-لیژنه‌یه‌ك هاته دامه‌زراندن له ئه‌فسه‌ران بۆ وه‌رگرتنی پاره‌ی ئه‌و تاوانبارانه‌ی سه‌ره‌وه كه له‌گه‌ڵیان دا بوو, ئه‌و پاره‌یه ڕه‌وانه‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئاسایشی گشتی هۆبا3 كرا به پێی چه‌كه‌كان.
وێنه‌یه‌ك بۆ :
به‌ڕێز به‌ڕێوه‌به‌ری ده‌زگای هه‌واڵگری هێژا نووسراوی 4439 له 23-8-1987بۆ كاری پێویست له گه‌ڵ ڕێزا.
به‌ڕێز به‌ڕێوه‌به‌ری هه‌واڵگری سه‌ربازی هێژا بۆ كاری پێویست
به‌ڕێز ئاسایشی هێژا بۆكاری پێویست تكایه . (( شێواز میكانیزمی جینۆساید و دیمۆسایدی بارزانییه‌كان -رَێكار مزوری -ل207-208)) .
له به‌ڵگ نامه‌یه‌كی دیدا ئاو باسی مۆتیڤی تاوانه‌كه ده‌كرێت : (( ئه‌وه‌ی به‌رده‌ستمان راپۆرتی به‌رپرسی هه‌واڵگرییه كه بۆ سه‌رۆكی كۆمار له‌سه‌ر داوای ئه‌وه‌ی دوایی له‌مباره‌یه‌وه به‌رزكراوه‌ته‌وه كه‌تیایدا هاتووه:
بڕگه‌ی 1 له ته‌ممووزی 1983، له میانه‌ی هێرشی دوژمنانی ئێران بۆ كه‌رتی حاجی ئۆمه‌ران و سه‌لماندنی به‌شداریی خیانه‌تكاران كه زۆربه‌یان بارزانین فه‌رمانێك له به‌ڕێوه‌به‌ری ئاسایشی گشتی -فازڵ به‌ڕاك- بۆ به‌ڕێوه‌به‌ری ئاسایشی حوكمی زاتی ڕه‌وانه‌كراوه‌و ئه‌ركه‌كه‌ش به‌وپه‌ڕی نێهینه‌وه ئه‌نجامدرا تاوه‌كو له‌به‌ره‌به‌یانی رۆژی ئاینده ئاماده‌بوو له 1983_8_10 به‌هێزێكی سه‌ربازیی حه‌ره‌سی جمهووری كۆمه‌ڵگاكانی -قودس و قادسیه- و قوشته‌په كه بۆ نیشته‌جێبوونی خانه‌واده‌ی بارزانیان دانرابوو هه‌مووشیان ده‌ستگیر ده‌كران ته‌نها له ره‌گه‌زی نێر و ته‌نانه‌ت ئه‌وانه‌ی له 18 ساڵیش كه‌متربوون له‌و كرداره بێبه‌ش نه‌بوون. ئۆتۆمبێڵی گه‌وره‌ی ئاماده‌كراویش به‌یاوه‌ریی هێزی سه‌ربازی ئه‌و ده‌ستگیركراوانه‌ی گواسته‌وه.
به‌هه‌مان شێوه‌ش بارزانیانی هه‌ریر له ناوچه‌ی شه‌قڵاوه ده‌ستگیركران كه ژماره‌یان 403 كه‌س ده‌بوو. زۆربه‌شیان بارزانی و شێروانی و مزووری بوون ئه‌وه جگه له دیاناو ره‌واندزو مێرگه‌سوور له پارێزگای هه‌ولێر برگه‌ی
برگه‌ی 2: به ئاراسته‌ی به‌ڕێوه‌به‌ری ئاسایشی گشتی هێزێك له كارمه‌ندانی ئاسایشی گشتی و ئه‌منی به‌غدا پێكهێنرا تا ئه‌وانه‌ی له كۆمه‌ڵگاكان هێنراون و به‌ندكراوانی ئه‌بوغریب له بارزانیان وه‌ربگرێنه‌وه.
ئه‌و هێزه 2225 كه‌سی وه‌رگرته‌وه‌و به‌ره‌و ناوچه‌ی بۆسه‌یه‌ی گواستنه‌وه له پارێزگای موسه‌ننا و تیمێك حوكمی گه‌لی به‌سه‌ریاندا سه‌پاند.
بڕگه‌ی
-3: به‌پێی فه‌رمانی به‌ڕێوه‌به‌ری ئاسایشی گشتی پێشووتر 16 كه‌یس بۆ 667 كه‌س له‌به‌ندكراوان ئاماده‌كراو كه‌یسه‌كان به‌ره‌و دادگای سه‌وره گوازرانه‌وه‌و حوكمی له‌سێداره‌دانیان بۆده‌رچوو به‌ڵگه‌نامه‌ی وه‌فاتیشیان بۆ ده‌رنه‌هێنراو 1558 كه‌سیان كه‌یسی بۆرێك نه‌خرا. بڕگه‌ی
4: ئه‌وپاره‌ی له لای به‌ندكراوان بوو كه بڕی 194684 دینارو 440 فلس بوو لێیان وه‌رگیرایه‌وه‌و له‌ژمێریاری به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی دانرا.
بڕگه‌ی 5: به‌پێی به‌رده‌وامیی ته‌ئكیدی مسعود بارزانی بۆ ئه‌و پرسه، سه‌رۆكایه‌تیی كۆمار سكرتێری به نووسراوی ژماره 2651-ت له 1978_8_24 راسپارد وه‌ڵامی دیاریكراوو یه‌كگرتوویان بۆ هه‌ر داوایه‌كی په‌یوه‌ندی پێوه‌كردنه‌وه هه‌بێ به‌بێ ئه‌وه‌ی كه‌سی دیكه جگه له‌سه‌ر كردایه‌تیی ده‌وڵه‌ت هیچیان له‌سه‌ر بزانێ چونكه مه‌سه‌له سه‌ره‌كیه‌كه له پرسی ئه‌و خانه‌وادانه گه‌وره‌تره- ئه‌و وه‌ڵامه‌ش به‌بنه‌مای وه‌ڵامی هه‌رپرسێك ده‌رباره‌ی چاره‌نووسی ئه‌و خانه‌وادانه داده‌نرێ. هه‌روه‌ها به‌ڕێوه‌به‌ری ئاسایش گشتی له ڕاپۆرتی خۆیدا ئاماژه به‌وه ده‌دات كه خانه‌واده‌ی بارزانی له دژی حزب و سه‌وره‌و نیشتمانن و ئه‌وه ده‌یه‌ها ساڵه ئه‌وانه دژی هه‌موو پره‌نسیپه‌كانن چونكه تا ئێستا هه‌روه‌كو جاران له دژی یه‌كبوونی نیشتمانه. تائێستاش خۆی به‌گه‌وره‌ترین عه‌شیره‌ت و نوێنه‌ری گه‌لی كورد داده‌نێت و خاوه‌ن ده‌روونێكی پڕ له رق و كینه‌یه.((پڕۆسه‌ی دادگاییكردنی تاوانبارانی ئه‌نفال-4-3-200-خه‌بات)) .
له‌به‌ڵگه نامه‌یه‌كی دیدا هاتووه : (( به‌ڵگه‌نامه‌ی بریاری حوكمی له‌سیداره‌دان و ده‌ست به‌سه‌رداگرتنی سه‌روه‌ت و سامانی شمس الله‌خالد خدر بارزانی و په‌نجا كه‌س له‌هه‌ڤاڵانی به نووسراوێك له‌سه‌رۆكایه‌تی دادگای شورش به‌ژماره‌له12\11\1983 ده‌رچووه بۆ سه‌رۆكایه‌تی دیوانی سه‌رۆكایه‌تی كۆمار، كه‌بریاری گرتنیان له‌لایه‌ن داده‌وه‌ری لێكۆلینه‌وه سه‌ر به به‌رێوه‌به‌رایه‌تی ئه‌منی به‌غدا/ش31 دراوه به‌نوسراوی ژماره8\83 له11\8\1983 .
هۆكاری گرتنیان به‌ماده‌ی 175و159و162\2-49و50و53 له‌ق.ع له داوایه‌ك به ژماره 1610/ج/1983 له‌سه‌ر شمس الله‌خالد خدر بارزانی و هه‌ڤاڵانی شیكراوه‌ته‌وه كه له لایه‌ن سیخۆرێك پێیان دراوه، داواكه به نووسراوی ژماره23/1434 له27\9\1983 بۆ دادگای باڵای شورش نێردراوه‌و له 10/11/ 1983 حوكمی له‌سیداره‌دانیان بۆ ده‌رچووه.
ئه‌م راپۆرته باس له شه‌ری حاجی عمران –گرده‌مه‌ند و به‌شداری پارتی له‌م شه‌ره ده‌كات، له ناوه‌رۆكی راپۆرته‌كه‌دا ده‌لێت"مۆته‌هه‌م" شمس الله‌خالد خدر بارزانی كه‌سه‌ر به‌مسعود بارزانی و محمد خالید بارزانیه به‌هاوكاری له‌گه‌ڵ ئه‌و كه‌سانه‌ی ناویان له خواره‌وه هاتووه‌و ئاماده‌كاری و هاوكارییان له‌گه‌ڵ تێكده‌ران و هێزه‌كانی ئێراندا كردوه‌زانیاری عسكری و ستراتیژیان ناردوه،هه‌روه‌ها رێنمایی كردنی به‌رپرسانی عسكری ئیرانی له ناوچه‌كه‌دا بۆ ئه‌نجامدانی كاری تێكده‌رانه‌دژی هێزه‌كانی چه‌كداری عێراق پیش هجوم كردنی هێزه‌كانی ئێران له‌كه‌رتی باكوور و گرتنی ناوچه‌ی حاجی عمران تۆمه‌تبار كراو‌ن و به‌به‌كرێگرته‌ی ئیران ناوزه‌دی كردوون ، ئه‌وه‌ی شایانی باسه دادگای شورش له/11/1983 به سه‌روكایه‌تی عه‌واد به‌نده‌ر به‌ستراوه‌و به‌م ماددانه175و159و162و\2\49و50و53 له ق.ع تۆمه‌تبار كراوه‌ن و حوكمی له‌سیداره‌دانیان به‌سه‌ردا سه‌پاندوون و به‌نووسراوی ژمار(3864) له/11/1983 سه‌رۆكایه‌تی دیوانی سه‌رۆكایه‌تی كۆماریان لێ ئاگادار كردۆته‌وه. ئه‌مه‌ش ناوه‌كانیانه:
1.شمس الله‌خالد خدر بارزانی 2.سلیمان مفردی خانو 3. احمد حمود مسته‌فا4.ێوفی سیف الدین وستا 5. سعید محمد محمدامین 6.یوسف زبیر حاجی 7.حدو جلو فقی 8.حاتم جیجو حاتم 9. حسن حسین حسن 10. ته‌ها محمد ابراهیم11.فریق میران مح12. نعمان حسین یاسین 13.یاسین حسین یاسین 14.حسكو رشید نبی 15.ته‌لعه‌ت سعید عمر 16.ره‌مه‌زان عبدالله‌یاسین 17.وجدی مسته‌فا ناوخۆش 18.مسته‌فا حسین سالح 19.حسین محمد احمد 20.اسعد حسن عبدالله21.سلیمان ابابكر احمد 22 .جادر محمد حسین 23.عبدالرحمن محمد حسن 24.احمد سعید حسن 25.مسته‌فا باجو مسته‌فا 26.عزیز سالح سلیم 27.حكیم زاده‌محمد 28.زكری جلو مالی 29.باجو حسین ملكو30غفور احمد محمود 31.محمد علی عباس 32.خدر مولود سالح 33.سعید اخدل شیخ عمر 34.عبدالعزیز حجی عبدالله 35.ێبری ره‌مه‌زان حسن 36.ویس یوسف ره‌مه‌زان 37.میرخان محمد مرزا38.نادر حبیب حسن 39.فقو خوجه‌ناێر40.قرتاس سالح حسین 41.حسن حاجی ابراهیم قادر 42.جمیل عبدالله فارس 43.اسماعیل سلیمان الیاس 44.یونس حسن یونس 45.بحری محمد ملكو 46.زلفو احمد جوهر 47.شهاب زاده‌محمود 48.ێوفی درویش محمد 49.شهاب احمد جوهر 50.بیرو حمد ابراهیم 51.جوهر حدو حاجی (( عه‌داله‌ت عومه‌ر-چالاك له‌بواری ئه‌نفال و بێ سه‌روشوینه‌كان-227-2007 )).
له به‌لگه‌نامه‌یه‌كی دیكه سه‌باره‌ت به‌هه‌مان پۆل هاتووه : (( به‌ڵگه‌نامه‌ی بریاری حوكمی له سیداره‌دان و ده‌ستبه‌سه‌رداگرتنی سه‌روه‌ت و سامانی خورشید رشید سلمان بارزانی و هه‌ڤاڵانی هه‌روه‌ها ملا سعید حسن بارزانی و هه‌ڤالانی به نووسراوێك له سه‌روكایه‌تی (دادگای شورش) به ژماره4066 له 24\11\1983 ده‌رچووه بۆ سه‌رۆكایه‌تی دیوانی سه‌رۆكایه‌تی كۆمار، كه بریاری گرتنیان له لایه‌ن داده‌وه‌ری لێكۆلینه‌وه سه‌ر به به‌رێوه‌به‌رایه‌تی ئه‌منی به‌غدا/ش31 دراوه به‌نوسراوی ژماره 15\83 له 1\8\1983 .
هۆكاری گرتنیان به ماده‌ی 175و159و162\2-49و50و53 له ق.ع له دوو داوا كه داوای یه‌كه‌م به ژماره 1775/ج/1983 له سه‌ر خورشید رشید سلمان بارزانی و هه‌ڤاڵانی و داوای دووه‌م به ژماره 1609/ج/1983 له سه‌ر ملا سعید حسن بارزانی و هه‌ڤاڵانی شیكراوه‌ته‌وه كه له لایه‌ن سیخۆرێك پێیان دراوه ،داواكان به دوو نووسراو یه‌كه‌میان به ژماره 23/1563 له 19/10/1983 دووه‌میان به نووسراوی ژماره 23/1433 له 27/ 9/1983 بۆ دادگای باڵای شورش نێردراوه‌ن به‌لام هه‌موویان له 22/11/ 1983 حوكمی له سیداره‌دانیان بۆ ده‌رچووه.
ئه‌م راپۆرته‌ش هه‌ر باس له شه‌ری حاجی عمران –گرده‌مه‌ند و به‌شداری پارتی له‌م شه‌ره ده‌كات،له ناوه‌رۆكی راپۆرته‌كه‌دا ده‌لێت"مۆته‌هه‌م حسن محمد شیرۆ له‌گه‌ڵ كۆمه‌لێك له تێكده‌ران كه ناویان له خواره‌وه هاتووه سه‌ر به مسعود بارزانی زانیاری عسكری و ستراتیژیان ناردوه وئاماده‌كاری و هاوكارییان له‌گه‌ڵ تێكده‌ران و هێزه‌كانی ئێراندا كردوه ،هه‌روه‌ها رێنمایی كردنی به‌رپرسانی عسكری ئیرانی له ناوچه‌كه‌دا و ئه‌نجامدانی كاری تێكده‌رانه دژی هێزه‌كانی چه‌كداری عێراق پیش هجوم كردنی هێزه‌كانی ئێران له كه‌رتی باكوور بۆ گرتنی ناوچه‌ی حاجی عمران تۆمه‌تبار كراوه‌ن و به به‌كرێگرته‌ی ئیران ناوزه‌دی كردوون ، ئه‌وه‌ی شایانی باسه دادگای شورش له 22/11/1983 به سه‌روكایه‌تی عه‌واد به‌نده‌ر به‌ستراوه‌و به‌م ماددانه 175و159و162و\2\49و50و53 له ق.ع تۆمه‌تبار كراوه‌ن و حوكمی له سیداره‌دانیان به‌سه‌ردا سه‌پاندوون و به نووسراوی ژمار(4066) له( 24/11/1983 سه‌رۆكایه‌تی دیوانی سه‌رۆكایه‌تی كۆماریان لێ ئاگادار كردۆته‌وه. ئه‌مه‌ش ناوه‌كانیانه:
1.خورشید رشید سلمان 2. احمد حدو محمد 3. یاور علی محمد4.یوسف فرخو محمد 5. حسین عمر حسین 6.محمود فقی محمد حسین 7. حسین ملا حبیب عبدالرحمن 8.عیسی محمد حسن 9. جهور یونس ابراهیم 10.جزیری برایم محمد 11. محمد ابراهیم محمد 12.نعمان شریف شمیرن 13.عزیز فقی سعید 14.خلیل تاهیر عبدالله.15.نیاز عزیز عبدالله 16. حاجی عمر عبدالله17.عوسمان حسن عوسمان 18.عزیز ملا عبدالله فقی 19.ابراهیم عوسمان حاجی 20.علی قاسم علی 21.نزمی محمد محمدامین 22. محمد تاهیر حجی ابراهیم23.عمر احمد عمر 24.حسن خالد ملا 25.عیسی حسن شریف 26.حسین عبدالحمن حسین 27.ته‌ها محمد یوسف 28. حسین محمد یوسف 29. ایوب محمد عیسی 30.مولود جوج مولود 31.محمد قرتاس سالح 32. شیخ عمر باپیر 33.خوشوی داود محمد 34.شاكر خالد سالح 35.عمر حدو محمد 36.تاهیر عبدالرحمن علی 37.حسین محمد حسین 38.عزیز ابراهیم شێخو 39.سلیمان سه‌بری عیسی 40.عمر تاهیر عمر 41.حسین فقی محمد حسین 42.نزهت شریف عمر 43.ممو سه‌بری عیسی 44.فریق ملمكو تاهیر 45.حدو محمد احمد 46.فرات ابراهیم باپیر 47.عبدالله ابوبكر فتح الله 48.حسن محمد شیرو 49.درویش عمر یاسین 50.تمر محمود قرتاس 51.عبدالواحد عمر سعید -عه‌داله‌ت عومه‌رچالاك له بواری ئه‌نفال و بێ سه‌روشوینه‌كان 22-7-2007 )).
له به‌ڵگه نامه‌یه‌كی دیدا باسی ئیعدامی 23 هاووڵاتی هاتووه :(( به‌ڵگه‌نامه‌ی بریاری حوكمی له سیداره‌دان و ده‌ست به‌سه‌ردا گرتنی سه‌روه‌ت و سامانی سابر مسته‌فا محمد عبدالسلام بارزانی و (22) كه‌س له هه‌ڤاڵانی به نووسراوێك له سه‌روكایه‌تی (دادگای شورش) به ژماره1446\ج\1983 له 30\8\1983ده‌رچووه بۆ سه‌رۆكایه‌تی دیوانی سه‌رۆكایه‌تی كۆمار، كه بریاری گرتنیان له لایه‌ن داده‌وه‌ری لێكۆلینه‌وه سه‌ر به به‌رێوه‌به‌رایه‌تی ئه‌منی به‌غدا دراوه
هۆكاری گرتنیان به ماده‌ی 175و159و162\2-49و50و53 له ق.ع له داوایه‌ك به ژماره1\83 له 26\7\1983له شیكراوه‌ته‌وه كه له لایه‌ن سیخۆرێك پێیان دراوه .
ئه‌م راپۆرته باس له شه‌ری حاجی عمران –گرده‌مه‌ند و به‌شداری پارتی له‌و شه‌ره‌دا ده‌كات له ناوه‌روكی راپۆرته‌كه‌دا ده‌لێت ":موته‌هه‌م سابر مسته‌فا محمد عبدالسلام بارزانی له گه‌ڵ كۆمه‌لێك له تێكده‌ران كه سه‌ر به مسعود و ادریس بارزانین، زانیاری ناوخۆی سه‌ركردایه‌تییان داوه‌ته تێكده‌ران به‌تایبه‌تی له‌سه‌ر ئه‌و جێگایانه‌ی ستراتیژی و حه‌ساسن و ئاماده‌كاری و هاوكارییان له به‌غدا و هه‌ولێر له‌گه‌ڵ تێكده‌ران كردووه بۆ هێرشكردنه سه‌ر هیزه‌كان له كه‌رتی باكوور له حاجی عمران له رێگای مسعود و ادریس".
هه‌روه‌ها ئه‌وانی به هه‌ڵگرتنی چه‌ك به‌رامبه‌ر به هێزه‌كانی چه‌كداری عێراق به مه‌به‌ستی هاوكاری هیزه‌كانی ئیران بۆ گرتنی ناوچه‌ی حاجی عمران تۆمه‌تبار كردووه‌و به به‌كرێگرته‌ی ئیران ناوزه‌دی كردون . عه‌داله‌ت عومه‌ر-چالاك له بواری ئه‌نفال و بێ سه‌روشوینه‌كان-له زمانی به‌ڵَگه‌نامه‌كانه‌وه - به‌شی سێیه‌م
لێره‌شدا بینه‌ری به‌یاننامه‌ی هێزه چه‌كداره‌كانی عێراق بن, كاتی خۆی له دوای گرتنه‌وه‌ی چیای گردمه‌ند خوێنراوه‌ته‌وه : https://www.youtube.com/watch?v=P63HHRhog4I
ئه‌مه‌ش ده‌قی به‌یاننامه‌ی هێزه چه‌كداره‌كانی ئه‌وكاتی عێراقه :
ئایا پارتی چاوساغی بۆ ئێران كردبوو ؟
له‌به‌رئه‌وه‌ی هێرشی حاجی ئۆمه‌ران راسته‌وخۆ له به‌ره‌كانی جه‌نگ كاره‌ساتی مرۆیی گه‌وره‌ی لێنه‌كه‌وته‌وه و تاكو پشكنینی بۆ بكرێت و به‌شداربووان قسه‌یان پێبكرێت, ئه‌وه‌ی هه‌یه شاردراوه‌ته‌وه, یان هێرشه‌كه بۆ سه‌ر شارێكی قه‌ره‌باڵغ پڕ دانیشتووان ئه‌نجام نه‌درا وه‌ك ئه‌وه‌ی له هه‌ڵه‌بجه كرا, به‌ڵكه كاره‌ساتی ئه‌م به‌رامبه‌ر به خه‌ڵكی سڤیل و له ده‌ره‌وه‌ی بازنه‌ی شه‌ڕه‌كه پیاده كرا, لایه‌نی به‌شداریش ئابلوقه‌ی زانیاری و به‌ڵگه نامه‌و شایه‌دیدانی به‌رپرسانی ئه‌و كاتی خۆی خستۆته سه‌ر و ڕێگا نادات هیچ زانیارییه‌ك سه‌باره‌ت به سكانداڵه‌كانی ئه‌و كرده سه‌ربازییه بڵاو ببێته‌وه, هه‌روه‌ها له‌به‌ر ئه‌وه‌ی كه‌یسه‌كه په‌یوه‌ندی به جه‌نگی ئێران -عێراقیشه‌وه هه‌بوو, به‌هۆی باڵاده‌ستی ئێرانه‌وه چاوپۆشی له پشكنینی ورد له شوێنه‌واری راسته‌وخۆی شه‌ڕه‌كه كرا .
یۆست هیلته‌رمان شایه‌دی له سه‌ر ئه‌وه ده‌دات , كه پارتی چ وه‌ك جه‌نگاوه‌ر و چ وه‌ك هێزی ئیستیتلاع به‌شداری ئه‌و شه‌ڕه‌ی كردووه, به‌ڕێزی ده‌ڵێت :...به‌و چه‌شنه له هاوینی ساڵی1982دا جه‌نگاوه‌رانی (پدك) و هێزی ئیستڵاعیان كه‌وتنه ته‌ك هێه‌كانی ئێران له هێرشكردنیاندا بۆ سه‌ر حاجی ئۆمه‌ران.ب ه دوای ئه‌م شه‌ڕه‌دا , كه تاڕاده‌یه‌ك سه‌ركه‌وتنیان تێدا به‌ده‌ستهێنا, ئێرانییه‌كان چه‌ند هه‌وڵێكی تریان دا به هاوكاری (پدك),بۆ ئه‌وه‌ی مه‌ودایه‌كی قووڵتر بچنه ناو عێراقه‌وه. هه‌موكات ئه‌م هه‌وڵانه پێشكه‌وتنی به ده‌ست ده‌هێنا تا ئه‌و كاته‌ی له ساڵی1986دا, هێزه‌كانی ئێران به ته‌واوی گێڕدرانه دواوه – كارێكی ..ل118.
به پێی ئاماژه‌ی دكتۆر عه‌لی ته‌ته‌ر پارێزگای ئێستای شاری دهۆك بێت له وتارێك به‌ناوی " حكومەتی عێراق و جینۆسایدی بارزانییەكان "
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=397558890345662&set=a.168423243259229.26111.165422603559293&type=1&relevant_count=1 " كه له‌ساڵی 2013 له ژماره 940ی گۆڤاری گوڵان بڵاوی كردۆته‌وه, پارتی به‌شداری ئه‌و شه‌ڕه‌ی نه‌كردووه, ئه‌و ده‌نووسێت " مەسعوود بارزانی دەڵێت: " ساڵی ١٩٨٣ ئێمه له شه‌ڕی حاجی ئۆمه‌ران به‌و شێوه‌یه‌ی كه حكومه‌تی عێراق باسی لێده‌كرد به‌شداریمان له‌و شه‌ڕه‌دا نه‌كردبوو، ھێزه‌كانمان له ناوچه‌ی (ناوده‌شت) بوون و به‌ره‌ی شه‌ڕی ئێمه له‌گه‌ڵ ئه‌وان جیاواز بوو و ورژاندنی به‌شداری پارتی دیموكراتی كوردستان له جه‌نگدا، ته‌نیا بیانوویه‌ك بوو بۆ له‌ناوبردنی بارزانییه‌كا ن.«"., به‌ڵام هه‌م مه‌سعود بارزانی راسته كات, هه‌میش ئه‌وانه‌ی ده‌ڵێن به‌شدارییان كردووه , ناوده‌شت هاوسنوری باڵه‌كایه‌تییه, واتا هاوسنوری ناوچه‌كانی شه‌ڕی فه‌جری دووه, كورد وته‌نی خۆ له به‌تلیس نییه, هه‌مان ناوچه‌كانی شه‌ڕی قه‌ندیلی دووه, هاوڕێ كه‌ریم ئه‌حمه‌د له‌باره‌ی شه‌ڕی قه‌ندیلی دوو ده‌ڵێت " ئێران و پدك له‌سه‌ر ئه‌وه رێكه‌وتبوون كه پێكه‌وه هێرش به‌رنه سه‌ر ناوچه‌ی حاجی ئۆمه‌ران و چۆمان و باڵه‌ك بۆ پاكردنه‌وه‌یان له هێزه‌كانی عێراق ........له گه‌ڵ هاوڕێیانی پدك قسه‌یان كردبوو كه پێویسته پشتگیرییان بكه‌ن و هێزێكی پارتی له گه‌ڵماندا به‌شدار بن بۆ هێرش بردنه سه‌ر بنكه‌كانی ینك له پشت ئاشان و ئه‌مه‌ش له‌ناو نه‌خشه‌ی ئێران-پدك دابوو كه هێزێكی پ.م پارتی بنێرنه ناوچه‌ی پشت ئاشان كه رێگا بگرن له گه‌یشتنی كۆمه‌كی میری له رانیه‌و قه‌ڵادزێوه بۆ هێزه‌كانیان له حه‌وزی حاجی هۆمه‌ران و چۆمان و باڵه‌ك له كاتێكدا ئه‌گه‌ر هێرشی ئێران و پدك بۆ سه‌ر هێزه‌كانیانی عێراق له‌م ناوچه‌یه ده‌ست پێ بكات .هاورێیانمان له گه‌ڵ پدك رێكه‌وتبوون كه هێزی هاوبه‌ش بۆ پشت ئاشان و بۆڵێ بنێرن بۆ لێدانی ینك و گێڕانه‌وه‌ی ناوچه‌كه .... منیش به توندی به‌رهه‌ڵستیم كرد چونكه ده‌كه‌وینه ناو داوی ئێران .... ل 202 رێڕه‌وی تێكۆشان –بیره‌وه‌رییه‌كانی كه‌ریم ئه‌حمه‌د وه‌رگێڕانی جه‌لال ده‌باغ .", واتا شه‌ڕه‌كه‌ی ناوده‌شت دوو ئامانجی هه‌بوو, هه‌م تۆڵه سه‌ندنه‌وه له ینك, هه‌میش پاراستنی ناوچه‌كانی فه‌جری دوو له په‌لاماری عیراقی, هاوزه‌مان له میانی كۆمه‌ڵێك چاوپێكه‌وتن له گه‌ڵ چه‌ند پێشمه‌رگه‌یه‌كی حشع ی به‌شداربوو له شه‌ڕی قه‌ندیلی دوو, باسی ئه‌وه ده‌كه‌ن, بێ ئه‌وه‌ی ئاگادار بن, بونه‌ته به‌شێك له‌م به‌ره‌یه ناڕاسته‌وخۆ, واتا عه‌مه‌لیاتی فه‌جری دووی حاجی ئۆمه‌ران.
وه‌لێ به پێی ویكپیدیای ئینگلیزی بێت, فه‌جری دوو هێزی چه‌كداری كۆماری ئیسلامی ئێران و پارتی دیموكراتی كوردستان به هاوبه‌شی ئه‌نجامیان داوه"
https://en.wikipedia.org/wiki/Operation_Dawn_2".
به‌ڵام خه‌ڵكی حاجی ئۆمه‌ران به‌ڵگه‌ی هاشا هه‌ڵنه‌گریان لایه كه شه‌ڕه‌كه به هاوبه‌شی پارتی و ئێران كراوه, سه‌ركردایه‌تی پارتی له قوته به‌رزه‌كانی پشت چیای كۆدۆوه, له باشوری رۆژهه‌ڵاتی حاجی ئۆمه‌رانه‌وه سه‌ركردایه‌تی پشكی خۆیان له شه‌ڕه‌كه كردووه,هه‌رچه‌نده له حاجی ئۆمه‌ران به روكه‌ش سه‌كه‌وتن, لێ له ئه‌سڵدا به‌هۆی جینۆسایكردنی بارزانییه سڤیله‌كانه‌وه شكستێكی كه‌مه‌ر شكێن بوو بۆ پارتی وێڕای ئه‌وه‌ی له شه‌ڕی ناوده‌شت و پشت ئاشان و قه‌ندیلی دوو, بۆ جاری دووه‌م پارتی وشیوعی و حسك تیایدا تێكشكان.
نكۆڵی كردن, هه‌نگاوه بۆ دوباره كردنه‌وه‌ی هه‌ڵه, وه‌ك ئه‌وه‌ی دواتر له زاخۆو هه‌ڵه‌بجه كردیانه‌وه, له 31ی ئاب به‌رگێكی نوێی به‌به‌ردا كرایه‌وه.
به وته‌ی دكتۆر عه‌لی ته‌ته‌ر, به‌ڕێزمه‌سعود بارزانی ساڵی دواتریش دوباره نكۆڵی له به‌شدارییكردنیان له فه‌جری دوو كردۆته‌وه, كه دواتر فه‌تحیشی بۆ زیادكرا " مسعود بارزانی له پاییزی ١٩٨٤ له وه لامی پرسیارێكی گۆڤاری (ئه‌لحوریه) دا كه ئایا ئه‌وان له گرتنی حاجی ئۆمه‌ران ھاوكاری ئێرانیان كردبوو؟ له وه لامدا وتبووی: ئێران ھێزێكی زۆری مرۆڤی ھه‌بوو و پێویستی به ھێزی ئه‌وان نه‌ده‌كردو ئه‌و قسانه‌ی كه له‌سه‌ر زاری سه‌دام حوسێن بلاوببووه‌وه ته‌نیا بیانووییه‌ك بوو بۆ بێسه‌روشوێنكردنی بارزانییه‌كان. ",
ئه‌م وه‌ڵامه‌ش لاوازه, خۆ له هه‌ڵه‌بجه‌و كه‌ركوك و شاڕباژێڕو كۆڕه‌ك و ده‌ربه‌ندیخان و زاخۆو .... ئێران هێز زۆری هه‌بوو, به‌ڵام هاوبه‌ش بوونی شه‌ڕه‌كان, ئه‌وه ته‌رزێكی شه‌ڕی جوڵاو بوو, به هاوكاری پێشمه‌رگه وه‌ك چاوساغ و هێزی باڵاده‌ستی جه‌ماوه‌ری ئه‌وناوچانه ئه‌نجامی ده‌دا, هێزه زۆره‌كه‌ی ئێران نایتوانی كه‌له‌به‌ری نه‌شاره‌زایی و پشتیوانینه‌كردنی خه‌ڵكی ناوچه‌كان لێیان پڕ بكاته‌وه, هاوكات له گه‌ڵ ئه‌زموونی سه‌ربازی پێشمه‌رگه له ناوچه‌كانیان, لای ئێرانییه‌كان ئه‌م ته‌رزه شه‌ڕه زۆر سه‌ركه‌وتووبوو, به‌لاشیانه‌وه گرنگ نه‌بوو ناو ماڵی كورد , دوای شه‌ڕه‌كه چی به‌سه‌ر دێت, گرنگ ده‌ستكه‌وته كاتییه‌كه بوو له روی راگه‌یاندنه‌وه, شوێنه‌واره خراپه‌كانی و قوماركردن به گیانی خه‌ڵكه‌وه بۆ لایه‌نه‌كانیان به‌جێ ده‌هێشت.
به‌ڵگه‌یه‌كی كاك دكتۆر ته‌ته‌ر بۆ به‌شدارینه‌كردنیان ئه‌وه‌یه " هه‌تا حكومه‌تی ئێران به‌ڕێوه‌بردنی ئه‌م ناوچه‌یه‌ی نه‌دابووه ده‌ست پارتی، له كاتێكدا كه ناوچه و ده‌وروبه‌ری له ژێر كاریگه‌ری پارتیدا بوون، به‌ڵكو به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كه‌ی دابووه ده‌ست هێزه‌كانی حزبی ده‌عوه‌ی ئیسلامی. ", ئه‌م به‌ڵگه‌یه‌ش بۆ پرۆفیسۆرێكی یاریده‌ده‌ر زۆر لاوازه, قوتابی من بوایه سفرم ده‌دایه, خۆ دواتر له هه‌ڵه‌بجه‌ش هه‌ر وای لێیان كرده‌وه, ئێران ته‌نها وه‌ك مقاش ئه‌وانی به‌كار ده‌هێنا, نه‌ك بیانكات به حوكمڕان.
ینك‌و حدكا چیان كرد؟
ئه‌گه‌ر په‌لاماره‌كه به ناو وه‌ك به‌شێك له جه‌نگی ئێران-عێراق و له چوارچێوه‌ی ئۆپه‌راسیۆنه درێژخایه‌ن و سه‌رانسه‌رییه‌كانی ئه‌و جه‌نگه‌دا بووبێت ؟؟ , وه‌ك پێشتر ئاماژه‌مان پێی دا , هه‌ردوو لای په‌لامارده‌ر ئامانجی دیكه‌یان له لێدانی لایه‌نی كوردی هه‌بوو , ئێران له حدكا" حیزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران" و پارتی له حدكا و ینك , بۆیه هه‌ر زوو لایه‌نه‌كانی به‌رامبه‌ر كاتێك ئامانجی په‌لاماره‌كه زیانی پێ دوورینه‌وه‌و ترسی ئه‌وه دایانی گرت له ناوچه‌ی دیكه‌ش درز بدۆزنه‌وه‌و هه‌مان سیناریۆ دوباره بێته‌وه , بۆیه ئه‌وانیش له به‌رامبه‌ردا سیناریۆی پێچه‌وانه‌یان ئه‌نجامدا, به ڕێك كه‌وتن له‌گه‌ڵ به‌رامبه‌ره‌كه‌دا كه ئه‌ویش به‌عسه (( له 31 ئاب سیناریۆی پێچه‌وانه ڕویدایه‌وه ینك بووه هاوپه‌یمانی ئێران و پارتیش ئه‌وجاره عێراقی هێنایه هه‌ولێره‌وه )). هیلته‌رمان له‌م باره‌یه‌وه ده‌ڵێت : له ته‌موزی1983دا, كه هێشتا شه‌ڕه‌كه‌ی حاجی ئۆمه‌ران هه‌ر به‌رده‌وام بوو, فه‌ره‌یدوون عه‌بدوالقادری گه‌وره دانوستانكاری تاڵه‌بانی, كه‌وته گفتوگۆی ناڕه‌سمی له‌گه‌ڵ ڕژێمداو كۆبوونه‌وه‌ی له گه‌ڵ سێ به‌رپرسی موخابه‌راتی عێراقدا كرد له بنكه‌یه‌كی حدكا له ناوچه‌ی ئالانی ڕۆژئاوای سه‌رده‌شت له ناو ئێراندا و ده‌ست به‌جێ بانگهێشتی به‌غدا كرا, فه‌ره‌یدوون له ماڵی قاسملوو له به‌غدا مایه‌وه‌و زنجیره‌یه‌ك له گه‌ڵ تاریق عه‌زیز و سه‌ركرده پایه بڵنده‌كانی تردا ئه‌نجامدا له ئۆكتۆبه‌ر و نۆڤه‌مبه‌ردا –كارێكی ..... ل119.... بۆیه یه‌كێك له هۆكاره‌كانی گفتوگۆی به‌عس-ینك شه‌ڕی حاجی ئۆمه‌ران بوو, ینك له پارتی ناترسا, به‌ڵام ده‌یزانی ئه‌و جۆره شه‌ڕه له روی باڵاده‌ستی چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نی و جوڵاندنی هێز به درێژایی سنوری ئێران – عێراق هێز ده‌به‌خشێته پارتی.
به‌م شیَِوه‌یه ئه‌م هێرشه هاوبه‌شه‌ی پارتی و ئێران, له به‌رامبه‌ردا دژه‌كانیشی یه‌ك خست و ده‌رگای بۆ ڕێككه‌وتنی ینك و به‌عس خۆش كرد (( هه‌رچه‌نده هه‌ندێك پێیان وایه ئه‌م په‌یوه‌ندییه پێشتر زه‌مینه‌ی خۆشه كرابێت )) , كلیلی ئه‌و ڕێكه‌وتنه هێرشی حاجی ئۆمه‌ران بوو, یۆست هلته‌رمان له‌سه‌ر زاری فه‌ره‌یدوون عه‌بدالقادره‌وه ده‌گێڕێته‌وه : (( لێره به دواوه په‌یوه‌ندیمان زۆر كۆك بوو, به‌ڵام كاتێ گه‌ڕاینه‌وه بۆ بنكه‌كانمان له دۆڵی جافایه‌تی, به یه‌كترمان ده‌وت: به‌ڕاستی كورد به‌د به‌خته .هه‌موو دنیا پشتی عێراق ده‌گرێت له دژی ئێران, كه‌چی ئێستا ئێمه بڕیارمان داوه پشتی ئێران بگرین له دژی عێراق- كارێكی ژه‌هراوی...... ل124.
كاردانه‌وه‌ی به‌عس؟
به‌عس له دوای ئه‌و هاوپه‌یمانییه نا پیرۆزه‌ی نێوان پارتی و ئێران هوشیاری دایه هه‌موو لایه‌ك, كه ده‌ست تێكه‌ڵكردن له گه‌ڵ ئێران هێڵی سووره بۆ ئه‌وان , هه‌رچه‌نده نوشیروان مسته‌فا له وه‌ڵامی تاڵه‌بانیدا ده‌لێت : ئه‌و هه‌ڕه‌شه‌یه‌ی تاڵه‌بانی باسی ئه‌كات ئه‌گه‌ر به‌و گه‌یشتبێت، به من نه‌گه‌یشتوه، چونكه ئه‌و زه‌مانه به‌عس هیچ رێگه په‌یوه‌ندیه‌كی له‌گه‌ڵ من نه‌بو تا ئه‌و هه‌واڵه‌م پێ بگه‌یه‌نێ، ئاغای تاڵه‌بانیش شتی وای به ئێمه نه‌وتبو.. ئۆباڵی گوێنه‌دان به‌م هه‌ڕه‌شه‌یه، ئه‌گه‌ر راست بێ، له ئه‌ستۆی ئه‌ودایه.(( له هاوخه‌باتیه‌وه بۆ ته‌خوین-نه‌وشیروان مسته‌فا)).
به‌ڵام هه‌ر بۆ خۆی كۆچكردوو به‌ڕێز كاك نه‌وشیروان له چاوپێكه‌وتنێكی پێشووتری پێش ئه‌وه‌ی ئه‌م جه‌ده‌ل و وه‌ڵام و وه‌ڵام كارییه‌ی له گه‌ڵ تاڵه‌بانی ڕوبدات ئاماژه‌ی به بۆچوونی وا دابوو "به پێی قسه‌ی نه‌وشیروان مسته‌فا ئه‌مینی جێگیری تاڵه‌بانی ( له چاوپێكه‌وتنێكی ساڵی1983دا), تاریق عه‌زیز به سه‌ركرده كورده‌كانی ڕاگه‌یاندووه) (ئه‌گه‌ر ئێوه یارمه‌تیمان بده‌ن هه‌رگیز له بیری ناكه‌ین, به‌ڵام ئه‌گه‌ر له دژمان بووه‌ستنه‌وه ئه‌وه‌ش هه‌رگیز له یاد ناكه‌ین و پاش ئه‌وه‌ی جه‌نگ كۆتایی دێت, تێكتان ده‌شكێنین و هه‌موو گونده‌كان به ته‌واویی خاپوور ده‌كه‌ین ))-كارێكی ژه‌هراوی ...... , ل119".
هاوپه‌یمانیه‌تیه‌كی سه‌قه‌ت !
مه‌له كردن به پێَچه‌وانه‌ی ته‌وژم, زۆر جار خنكانی كه‌سه‌كه‌ی لێ ده‌كه‌وێته‌وه, كوردیش بزووتنه‌وه‌كه‌ی به‌و هاوپه‌یمانییه‌تییه نا پیرۆزه‌وه له بیروباوه‌ڕه ئازادیبه‌خشه‌كه‌ی و له به‌رامبه‌ر ته‌وژمی جیهانیش خۆی بینییه‌وه .
له بیرمان نه‌چێت , ڕۆژئاوا تا ساڵی 1991 به به‌هانه‌ی مه‌ترسی كۆمۆنیزم لایه‌نگری سه‌ر سه‌ختی ئاپارتاید بوو (( ئامه‌ریكا, ئینگلیز ,ئیسرائیل ,فه‌ره‌نسا((1981)) , ریگان یارمه‌تی جه‌نگاوه‌رانی ئازادی ئه‌فغانی ده‌دا (( حكمه‌تیار و ره‌بانی )), له به‌رامبه‌ر مه‌ترسی سوور , بۆیه زۆر ئاساییه به به‌هانه‌ی مه‌ترسی پان ئیسلامیزمیشه‌وه پشتیوانی له ئێراق كردبێت , بۆیه ئه‌م په‌یوه‌ندییه جگه له ماڵ وێرانی هیچی دیكه‌ی لێ شین نه‌بوو , ئه‌وكاتیش مشتومڕه‌كان له ناو كۆنگرێس دژ به هاوكاری ئه‌مه‌ریكا بۆ به‌عس له‌سه‌رده‌می شه‌ڕی ئێران عێراق و بێده‌نگ بوون له ئاست قڕكردنی كورد گه‌رم بوو" بڕواننه هه‌ڵه‌بجه‌و ئه‌نفال له به‌ڵگه‌نامه‌كانی ئه‌مه‌ریكا- وه‌رگێڕانی وریا ئه‌حمه‌دی- هه‌ولێر 2013 ".
راستییه‌ك خۆی حه‌شار داوه, ئه‌ویش ئه‌وه‌یه ئێراق چه‌ند له به‌ره‌كانی جه‌نگ تێك ده‌شكا, ئه‌وه‌نده زیاتر خۆشه‌ویست ده‌بوو لای وڵاتان و پشتیوانی سه‌ربازی و دارایی و دیبلۆماسی زیاتری لێده‌كراو به خێر و به‌ره‌كه‌ت بۆی ته‌واو ده‌بوو, هه‌موو كارَكی چاوی لێده‌پۆشرا , به‌كارهێنانی هه‌موو چه‌كێك بۆی حه‌ڵاڵ كرا (( . ... عێراق ڕۆڵێكی به كه‌ڵكی ده‌بینی بۆ به‌رده‌وامی پێدانی هاوسه‌نگیی هێز له كه‌نداودا ,لای كه‌مه‌كه‌ی شۆڵز له پایزی ساڵی 1983 ه‌وه ده‌یزانی كه عێراق چه‌كی كیمیاوی به‌كار دێنێ – كارێكی كیمیاوی , ل289 )) .
(( مافی مرۆڤ و به‌كارهێنانی چه‌كی كیمیاوی به ڕێی خۆیان له زۆر لایه‌نه‌وه به‌رژه‌وه‌ندیه سیاسی و ئابوورییه‌كانمان له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ی ئێراقدا هاوته‌ریبن " له یاداشتێكی نهێنی ئه‌مه‌ریكییدا نووسراوه ""به‌شی 15 ئامه‌ریكا و ئه‌نفال".(ئه‌نفال و ئامه‌ریكا-سه‌مانسا پاوه‌ر –و.به‌ختیار كه‌ریم –به‌شی 21 "كۆتایی "-24-9-2006 ده‌نگه‌كان ).
ئا لێره‌وه‌یه ئه‌م لایه‌نه سیاسییانه هه‌ر جاره‌ی یه‌كێكیان, دوایش به جووته وچوار قۆڵی (( ینك, پدك, سۆسیالست, بزوتنه‌وه)) كورد گورگان خواردی ده‌كه‌ن .
خۆشیان ئه‌وه‌یان هه‌ر له سه‌ره‌تاوه زانیووه (( فه‌ره‌یدوون عه‌بدوالقادر ده‌ڵێت: كاتێ گه‌ڕاینه‌وه بۆ بنكه‌كانمان له دۆڵی جافایه‌تی, به یه‌كترمان ده‌وت: به‌ڕاستی كورد به‌د به‌خته .هه‌موو دنیا پشتی عێراق ده‌گرێت له دژی ئێران, كه‌چی ئێستا ئێمه بڕیارمان داوه پشتی ئێران بگرین له دژی عێراق-كارێكی كیمیاوی ,هیلته‌رمان )).
تاَڵه‌بانی كه بۆ خۆی دواتر سه‌ركردایه‌تی شه‌ڕی هاوبه‌شی ئێران-ینك ی كرد له داستانی ڕزگاری ده‌ڵێت : له‌ناو ئه‌و كێشمه‌كێشه سیاسی و فكرییه‌دا، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی تاقیكردنه‌وه‌ی زۆرمان له‌گه‌ل سه‌دامییه‌كاندا هه‌بوو، به‌تایبه‌تی سیاسه‌تی سه‌دام له‌جه‌نگی عێراق-ئێراندا، سروشتی فاشیانه‌ی رژێم ئاشكرا ده‌ركه‌وتبوو، ده‌ریش كه‌وتبوو كه ئه‌م فاشیستانه له‌هیچ تاوانێك نه‌ده‌سڵه‌مینه‌وه، مفاوه‌زاته‌كه‌شمان له‌گه‌ل رژێم ساڵێك بوو به‌هۆی شۆڤێنیه‌تی به‌عسی سه‌دامی و ته‌كنه‌لۆژیای جه‌نگی و فشاره ئیقلیمیه‌كه، شكستی خواردبوو، ئه‌و هه‌موو راستیانه‌مان ده‌زانی، بۆیه ده‌بوو ژیرانه‌تر هه‌ڵبسوڕێین و كه‌مترین پاساو بده‌ینه ده‌ست فاشیه‌كان، كه‌چی له‌وكاته‌دا، نه‌ك نه‌مانتوانی جیاوازیه‌كان و هه‌ڵه‌كان سه‌باره‌ت به سكرتێری كۆمه‌ڵه كه‌م بكرێنه‌وه، به‌ڵكو ناوبراو ناكۆكیه‌كانی له مه‌یدانی سیاسه‌تو فكره‌وه، گه‌یانده ئاستێكی ترسناك، ئه‌ویش بواری عه‌سكه‌رییه، ده‌قی ته‌واوی قسه‌كانی تاڵه‌بانی له‌سه‌ر نه‌وشیروان مسته‌فا بڵاوكرایه‌وه-26-12-2009.
هیومان ۆچ له درێژه‌ی ڕاپۆرته‌كه‌یاندا هۆكاری كۆمه‌ڵكوژی بارزانی و ئه‌نفالكراوه‌كان به هاوشێوه‌ی یه‌كتر ده‌ناسێنن: له گه‌لێ ڕوه‌وه , عه‌مه‌لیاتی ساڵی 1983 ی بارزانییه‌كان ده‌سپێكی ئه‌و ته‌كتیكه بوو كه له مه‌ودوا به ئه‌ندازه‌یه‌كی هێجگار گه‌وره‌تر له سه‌رده‌می په‌لاماری ئه‌نفالدا به‌كارهات . له ڕوی مۆتیڤ و چاره‌نووسی مرۆڤه‌كانه‌وه .
نه‌ك هه‌ر ئه‌زموون له ڕابردوو وه‌رنه‌گیرا , به‌ڵكه دواتر ویستیان مێژوو دوباره بكه‌نه‌وه‌و شان به‌شانی ئێران هێرش بكه‌نه‌وه سه‌ر هه‌مان ده‌ڤه‌ر ( له نێوان قه‌ڵادزێ و هه‌ڵه‌بجه و حاجی ئۆمه‌ران سه‌ركردایه‌تی له‌سه‌ر هه‌ڵه‌بجه گیرسایه‌وه) (كارێكی ژه‌هراوی-یۆست هلته‌رمان، وه‌رگێڕانی محه‌مه‌د حه‌مه ساڵه‌ح تۆفیق-كۆمپانیای ئاوێنه - ل 148 )) , ئه‌مانه نه‌ك وه‌ك رابه‌ری گه‌لێك نه‌جوڵاونه‌ته‌وه, زیاتر سه‌ركردایه‌تیان ترامپیانه بوو, به سه‌فقات وه‌ك به‌ڵێنده‌ر كاریان بۆ ئێران كردووه .
بێشك هه‌موو سیاسییه‌كانی ئه‌و كات , ئه‌وانه‌ی به‌شداری ئه‌و گفت و گۆیانه بوونه‌و سه‌پۆرتیانكردووه و واژۆیان له‌سه‌ر په‌یماننامه‌ی شه‌ڕه هاوبه‌شه‌كان كردووه , یاخود فه‌رمانده‌ی مه‌یدانی به پراكتیزه كردنی ڕێككه‌وتننامه‌كان بوونه , یان له بڕیاری سیاسیدا بوونه‌و نقه‌یان نه‌كردووه‌و سه‌ری ڕه‌زامه‌ندییان بۆ له‌قاندووه , ده‌بێت هه‌موو به كۆمه‌ڵ , ئاوی ئه‌و بیره نۆش بكه‌ن , كه بۆ یه‌كیان لێ داوه, به‌شی خۆیان له‌و سكانداڵه سیاسییه بخۆنه‌وه‌و له كێڵگه‌كه‌ی پشكی خۆیان بدورنه‌وه , ئه‌وه‌ی رونه بردنه‌وه هه‌زاران باوكی هه‌یه ,دۆڕانیش زۆڵه و هه‌موو باوكه‌كان خۆیانی لێ بێ به‌ری ده‌كه‌ن, رۆژێكیش دێت ئه‌م سكانداڵه قێزه‌ونه ده‌كه‌وێته به‌ر دادگاییكردنی خه‌ڵك.
فارس نیعمه محیاوی تاوانباری تاوان
فارس نیعمه محیاوی له‌دایك بووی 3-7-1940, ئه‌و ئه‌فسه‌ره‌ی به نانی 9 گوله به سنگی سه‌رۆكی عێراق عه‌بدالكه‌ریم قاسمه‌وه, كۆتایی به تاقه كۆماره عه‌داله‌تخوازه‌كه‌ی عێراق هێنا له مێژوودا, له‌وكاته سه‌ركرده‌ی فه‌یله‌قی یه‌كی سوپای عیاِرقی بوو, فه‌رمانده‌ی گرتنه‌وه‌ی چیای گردمه‌ندی كرد, به هاوكاری جاشه‌كان, هاوكات له په‌لاماری بارزانییه سڤیله‌كانی ده‌ڤه‌ره‌كه بڕیار به‌ده‌ست بووه, دواتر بووه باڵوێزی عێراق له نه‌مساو له لایه‌ن چاودێری كوردۆسایده‌وه , وه‌ك تۆمه‌تبارێكی ئه‌نفال سكاڵای یاسایی له‌سه‌ر تۆمار كرا, وه‌لێ به‌هۆی پشتگوێ خستنه‌وه ئه‌و سكاڵایه‌ش وه‌ك 422 تۆمه‌تباره‌كه‌ی دیكه‌ی ئه‌نفال, خرایه ژێر پێی ده‌سه‌ڵاتدارانه‌وه, هاوكاری داواكاری گشتی نه‌مساوی نه‌كرا.ئ
كه‌ی دان به‌ڕاستییه‌كان ده‌نێن؟
نابێت مێژوو , به‌تایبه‌ت ئه‌و چركه ساتانه‌ی خوێنی قوربانیانیانی لێ ده‌تكێت, له خزمه‌تی سیاسه‌تی باڵاده‌ستدا بنووسرێته‌وه, نابێت مێژوو نووسان و توێژه‌ره‌وان به پێی ڕه‌وتی ئاو مه‌له بكه‌ن , مێژوو وه‌ك ئه‌وه‌ی چۆنه ده‌نووسرێته‌وه, نه‌ك وه‌ك ئه‌وه‌ی ئه‌وان چۆن سه‌یری خۆیان ده‌كه‌ن و گه‌ره‌كیانه, ئێستا پێوستمان به مێژووه ڕاستییه‌كه‌یه بنووسرێته‌وه, پێویسته مێژووه تاڵه‌كان, ئه‌وانه‌ی پڕن له هه‌ڵه‌و تێكشكان وه‌ك خۆی باس بكرێت , ئه‌گه‌ر باسكردنی تاڵییه‌كه به نرخی ژیانیش ته‌واو بێت, نه‌ك چیرۆكی خه‌یاڵی له خزمه‌ت سیاسییه‌كان بهۆنرێته‌وه,مێژووی ئێمه پڕه له فه‌زیحه‌ی سیاسی, فه‌زیحه ته‌نها كاره ژێر به ژێره‌كان نییه, به‌ڵكه ئه‌و كارانه‌یه به ئاشكرا كران و كه‌سیش باسیان ناكات .
37 ساڵه ئازاری ویژدانی خۆیان ئه‌ده‌ن , له‌به‌ر ئه‌وه‌ی دان به راستییه‌كانی ئه‌م هه‌ڵه‌یه نانێن و ڕاستییه‌كان ئازاد ناكه‌ن, هێزی ئاشتی پارێزی هۆڵه‌ندی ته‌نها كه‌مته‌رخه‌می كردووه له‌پاراستنی بۆسنییه‌كان , دادگایی ده‌كرێن به تاوانی جه‌نگ, كه‌چی ئه‌مان خه‌ڵكیان به زیندویی فڕیداوه‌ته ناو كوره‌ی جه‌نگه‌وه, خۆشیان به گاندی ده‌زانن .
تا ئێستا ئینكاری ئه‌م هه‌ڵه گه‌ورانه ده‌كرێت , ئه‌مه پێویستی پێداچوونه‌وه‌ی ویژدانه , پێویستی به نه‌عله‌ت بارینه له‌و شێوازه كاره سیاسییه, كه به‌رده‌وام دوباره‌ی ده‌كه‌نه‌وه .
شكستی كورد تاكو ئێستا له‌وه‌وه سه‌رچاوه‌ی گرتووه, كه ئه‌زموون له ڕابردووه تاڵه‌كان خۆی وه‌رناگرێت , به‌ڵكه ده‌شیان شارێته‌وه و زانیارییه‌كان زیندانی ده‌كات, دواجار له‌چركه چاره‌نووس سازه‌كاندا دوباره‌یان ده‌كاته‌وه, ڕه‌وایه‌تی دان به هه‌ڵه مێژووییه‌كان, پاكانه هێنانه‌وه بۆیان و دان نه‌نانه به ڕاستییه‌كان , ڕه‌وایی دانه پێی و تاوانی مه‌زنه به‌رامبه‌ر به مێژوو و قوربانیان .
با درۆزن نه‌بین به‌رامبه‌ر به مێژووی رابردووی خۆمان , باجی هه‌ڵه‌یه‌ك نه‌ده‌ین به‌رپرسیارییه‌تیه‌كه‌ی ده‌كه‌وێته ئه‌ستۆی كه‌سانێك , هه‌موو مێژووی خۆیان به‌پاكیزه‌یی ده‌ناسَنن و هه‌ڵه له‌ڕابردوویان وجودی نییه.
سه‌ركردایه‌تی به‌ناو كورد ناوه‌ندی یادگه‌ی كورت بینه, هاوكات له شاردنه‌وه‌ی راستییه‌كان و دوباره كردنه‌وه‌ی سكانداڵه‌كان شاره‌زایه.
با له زمانی به‌ڵگه‌نامه‌كانه‌وه , له راستی واقعی ئه‌و رۆژگاره‌وه قسه بكه‌ین. وتنی راستییه‌كان و دان نان به‌هه‌ڵه‌كانی ڕابردوو, قسه‌كردن له پێگه‌ی حه‌قیقی خوده‌وه, داوای لێبوردنكردن له قوربانیان و قه‌ره‌بووی زیان لێكه‌وتووان ئه‌ركی لایه‌نه به‌ر پرسه‌كانی ئه‌و كاته‌یه, زیان لێكه‌وتووانی هێرشی حاجی ئۆمه‌رانیش گوندنشینانی ناوچه‌كه , بنه‌ماڵه‌ی 8000 بارزانییه ,(( سه‌ركه‌وتوترین كه‌سانی دنیا ئه‌وانه‌ن له هه‌موویان زیاتر وه‌ڵامی ڕه‌دی بیستووه -ل277,سه‌ركه‌وتنی بێ سنور له 20 ڕۆژدا-ئه‌نتۆنی رابینز,و.عه‌بدوڵای حه‌سه‌ن زاده -2009چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات )) , وه‌لێ سه‌ركرده‌كانی ئێمه نایانه‌وێت وشه‌ی ڕه‌د و وه‌ڵام ببیستن.
پارتی ناتوانێت به پاساوی بارزانی بوون خۆ له داوای لێبوردنكردن و قه‌ره‌بووكردنه‌وه‌ی ئه‌و 8000 بنه‌ماڵه‌یه ده‌ر بكات , كێشكه كێشه‌یه‌كی ئه‌خلاقی و ویژدانی و یاساییه نه‌ك عه‌شایه‌ری, پێویسته به‌رپرسیارَتی په‌لاماری حاجی ئۆمه‌ران بگرێته ئه‌ستۆ , بۆ ئه‌وه‌ی لێوه‌ی فێر بونایه و دوباره‌یان نه‌كردایه‌ته‌وه , وه‌ك بینیمان كه كردیان و دوباره‌شیان كرده‌وه , وه‌ك ئه‌وه‌ی فرچكیان پێوه‌ی گرتبێت
ئه‌زموونی سه‌رنه‌كه‌وتوو پێویستی به شیكردنه‌وه هه‌یه نه‌ك شاردنه‌وه وداپۆشین , پێویسته لێكدانه‌وه‌ی هه‌مه‌لایه‌نه‌ی له‌سه‌ر بكرێت, پێویسته به بۆچوونی نوێوه سه‌یری ئه‌و ئه‌زموونه شكستخواردووانه‌ی رابردوو بكردرێت, هه‌موو ئه‌زموونێك به نرخه بۆ مرۆڤایه‌تی ئه‌نجامگیری لێكدانه‌وه و لێكۆڵینه‌وه له سه‌ری, شیكردنه‌وه‌ی ئه‌زموونه‌كان رابردوو باشتر كه‌سه سه‌ركه‌وتوو و شكست خواردووه‌كان ده‌ناسێنێت به مێژوو .
شكست هیچ كات له ئاسمانه‌وه نابارێت, هه‌موو كات ئاكامگیری كاره ((ناپلیۆن هێل ده‌ڵێت : سه‌ركه‌وتن جار جاره به هه‌ل ده‌ڕه‌خسێت, به‌ڵام شكست و دۆڕان هۆكاری هه‌یه , كه‌واته ده‌بێت هۆكاره‌كانی شكست و دۆڕان له خۆماندا له ناو ببه‌ین (( ل46-47 - زیادكردنی توانای زیره‌كی –ئاوات نه‌سروالله-چاپخانه‌ی چوار چرا-2009 )) , به‌ڵام سه‌ركردایه‌تی كورد هه‌ڵه‌كان له‌ناخی خۆیاندا , له ره‌حمدانی سیاسییان په‌روه‌رده‌ی ده‌كه‌ن.
هیچ تاوانێك له گه‌ڕان و خوێندنه‌وه‌ی نوێ و ڕه‌خنه گرتندا نییه بۆ كاره‌ساته‌كانی رابردوو , به‌ڵكه شاردنه‌وه‌یان تاوانه به‌رامبه‌ر به مێژوو , گرنگترین ڕێگا بۆ گۆڕینی شكسته‌كان بۆ سه‌ركه‌وتن ئه‌وه‌یه هه‌ڵه‌كان خه‌ینه ژێر پرسیاره‌وه .
بۆ ئه‌وه‌ی سه‌ركه‌وتوو بین, پێویسته به‌رده‌وام كاره‌كامان هه‌ڵسه‌نگێنین وراڤه‌یان بكه‌ین و رۆچینه بنج وبناوانیانه‌وه (( یه‌كێ له تایبه‌تمه‌ندییه‌كانی هاوبه‌شی مرۆڤی سه‌ركه‌وتوو, هه‌ڵسه‌نگاندنی هه‌میشه‌یی و نایابی ئه‌وانه (( ل172.هه‌نگاوی بچووك بۆ سه‌ركه‌وتنی گه‌وره -ئانتۆنی ڕابینز , و.محه‌مه‌د شه‌هدی -ده‌زگای چاپ و بڵاوكراوه‌ی ڕۆژهه‌ڵات 2010 )) , با هه‌ڵسوكه‌وتی پشیله له شاردنه‌وه‌ی پیساییه‌كه‌ی واز بێنین, با مێژوو بخه‌ینه ناو شوشه‌ی رونه‌وه, نه‌ك گۆزه‌ی گڵه‌وه.
ئه‌گه‌ر هه‌ڵسه‌نگاندن بۆ هێرشی حاجی ئۆمه‌ران بكرابایه ئه‌نجامه‌كانیان بزانیایه, چما جاریكی دی نغرۆی هه‌ڵه‌و كه‌مو كوڕی نابونه‌وه‌و گه‌لیان تووشی ئه‌و هێدمه‌گرتنه ناكرد , ئه‌وا هه‌مان هه‌ڵه له ئه‌نفال و هه‌ڵه‌بجه به كاری هاوبه‌ش له گه‌ڵ ئێران دوباره ناكرایاته‌وه, كورد وتوویه‌تی (( ئه‌گه‌ر یه‌كه‌مجار تووش بووم خوا خه‌تا باره‌كه‌م بگرێت, ئه‌گه‌ر جاری دووه‌م تووش بووم خوا خۆم بگرێت. )) .
ده‌توانرێت كه‌وتن و هه‌ڵه‌كان بگۆردرێن به سه‌ركه‌وتن, ئه‌گه‌ر مامه‌ڵه‌ی به‌رپرسانه‌ی له گه‌ڵدا بكرێت (( سه‌ركه‌وتن ئه‌نجامی بڕیاری باشه, بڕیاری باش ئه‌نجامی ئه‌زمونه و ئه‌زمونیش به‌رده‌وام ئه‌نجامی بڕیارێكی خراپه - ل10. هه‌نگاوی بچووك بۆ سه‌ركه‌وتنی گه‌وره -ئانتۆنی ڕابینز ,و.محه‌مه‌د شه‌هدی -ده‌زگای چاپ و بڵاوكراوه‌ی ڕۆژهه‌ڵات 2010 )) .
جۆرج سانتیانا ڕاستی كرد كه وتی(( ئه‌و كه‌سانه‌ی كه ناتوانن ڕابردوو وه‌بیر خۆیان بێننه‌وه, تاوانبارن به دووباره كردنه‌وه‌ی - ل132. نهێنی سه‌ركه‌وتن له ژیاندا-برایان ترێسی ,و.محه‌مه‌د شه‌هدی ,ده‌زگای چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌ی رۆژهه‌ڵات 2009 )) . ڕێك ئه‌و وته‌یه له كوردستاندا به‌رده‌وام دووباره ده‌بێته‌وه , كاره‌ساته‌كان وه‌ك خۆیان دووباره و ده‌باره ده‌بنه‌وه, وڵاتی دوباره بونه‌وه‌ی مێژوو به پێچه‌وانه‌ی هه‌موو جیهان .
ته‌واو 26-7-2020