بەهاوڵاتیبون، هەنگاوێک بۆ بەنەتەوەبوون
شاهین کەریمی
2021-09-22 887
کاروان هەڵەبجەیی، عوسمان هەولێری، موختار سنەیی، حەمە دۆڵەمەڕی، شاناز مهابادی، کامەران سەقزی، عادل بەرزنجی، شەهلا کرماشانی، مووسا هەورامی، ئەمانە ئەو ناو و ناسناوانەن کە هێشتا لە کۆمەڵگەی کوردیدا باون و تاکی کورد بەو شێوە خۆی پێدەناسێنێت.
شوناسی تاک(هاوڵاتی) بە گشتی لە دوو بەش پێک دێت.
- شوناسی نەتەوەیی و هاوڵاتیبوون
- شوناسی تاک
شوناسی نەتەوەیی و هاوڵاتیبوون واتە تۆ هەڵگری ڕەگەزنامەی وڵاتێکی، یان بەشێکی لە نەتەوەیەک لە چەند وڵاتدا. بۆ نموونە: نەتەوەی ژاپۆن، وەک وڵاتێک و چوارچێوەیەکی سیاسی، یان نەتەوەی عەرەب لە چەند وڵاتدا.
بەشی دووهەمی شوناسی ئێمە، شوناسی تاکییە، واتە ناو و ناسناوی خۆمان. بۆ نموونە من ناوم شاهین کەریمیە و ئەمە شوناس و ناسێندەری منە. من خاوەن باشی و خراپی ئەم ناوەم.
کاتێک هاوڵاتی خۆی بە شار، ناوچە، هۆز(عەشیرە)، گوند و گەڕەک دەناسێنێت، لە ڕاستیدا هەردوو شوناسی نەتەوەیی و تاکی خۆی لاواز دەکات.
واتە تاک وەک هاوڵاتی شاری و جیاواز، خاوەن بوون و شوناسێکی سەربەخۆ نییە، وەک تاکێک بەرپرسایەتی و مافی تاکی خۆی هەڵناگرێت و شانازی بە ناوی شار، عەشیرە و ناوچەوە دەکات.
ئەم خوارییە، کاتێک زیاتر خۆی دەنوێنێت کە کەسایەتی کۆمەڵگە خۆی بەو شێوە پێناسە دەکات. بۆ نموونە نووسەر، هونەرمەند، هۆزانوان، سیاسیی و هتد. لە ڕاستیدا زۆر نامۆ و جێی تێرامانە کە وەرگێڕ و نووسەر هونەرمەند کە خاوەن داهێنان و خزمەتە، شوناسێکی سەربەخۆی نەبێت و خۆی بە ناوچە و شار و عەشیرەوە پێناسە بکات.
هەروەها، وە تەنانەت خراپتر و زیاتر، زەقبوون و گرینگبوونی ناوی شاو و ناوچە و عەشیرە، هەست و پابەندبوونی نەتەوەیی و هاوڵاتیبوون لاواز دەکات. لە جیاتی ئەوەی گیانێکی نەتەوەیی و شوناسێکی گشتی درووست بێت وە هەموو خۆ بە ئەندامێکی بەرپرس و خاوەن ماف لە ناو نەتەوەیەکی گەورەدا بزانن، هەوڵ دەدرێت شارچییەتی و دابەشبوونی و جیاوازییەکان بەرز بکرێتەوە.
دوژمنی نەتەوە و بەنەتەوە بوون(مەبەست وڵات و جوارچێوەی سیاسی-سنووری) بەهیزبوونی شارچییەتی و عەشیرە و ناوچەخوازییە.
بۆ درووستبوونی نەتەوە، پێویست بە هاوڵاتییە. یانی نەتەوە لە تاک تاکی هاوڵاتی شاریی، خاوەن شوناسی سەربەخۆ پێکدێت. یەکەمین هەنگاو بۆ دەرچوون لە بازنەی کورت و داخراوی شار و عەشیرە و ناوچە، پێناسەی تاکە وەک بوونێکی سەربەخۆ، وەک بەشێک لە بوونێکی گەورەتر(نەتەوە)، وە ئەمە دەبێت لە توێژی نوخبەی کۆمەڵگەوە واتە نووسەر، ڕووناکبیر، مامۆستا و هونەرمەند و سیاسییەوە دەست پێبکات.
پاشنووس: ئەو ناوانەی لە سەرەتای وتارەکەدا هاتوون، تەنیا بۆ ئاماژەیەوە ئەو کەسانە نین و نایانناسم.