بوێری یان بێدەنگی
پێشڕەو ئیسماعیل عارف
2020-06-24 2285
وشه‌ی جورئه‌ت یان بوێری کاریگه‌ریه‌کی
ئه‌فسانه‌یی له‌سه‌ر ته‌واوی مرۆڤه‌کان هه‌یه به جیاوازی شارستانیه‌ت و کولتور و
سه‌رده‌مه‌وه. کێ هەیە شاناز نەبێت بەوەی کە ڕۆژێ لە ڕۆژان
کارێکی پڕ لە بوێری ئەنجام دابێت لە کاتێکدا بۆ بەرژەوەندی تایبەتی خۆی نەبوبێت و لە پێناوی گشت یان
کارێکی ئایدیالیدا بوبێت؟. کێ هەیە خەوی بەوەوە
نەدیبێت کە ڕۆژێك بێت و بتوانێت بوێریەك تۆمار بکات و لە چاوەڕوانی ئەوەدا نەبێت پاداشتێكی
ماتەری وەرگرێت و تەنها بەرامبەر بە بوێریەکەی کە ئەنجامێکی سودمەندی بە کەسانێك
یان کۆمەڵگاکەی گەیاندبێت و دەوروبەری بە ڕێزەوە تێی بڕوانێت؟
ڕێزلێنانێك کە تەنها لایك و چەپڵە و پیاهەڵدانی بەلێشاوی ناو میدیا و میدیا
کۆمەڵایەتیەکان و هۆڵ ومینبەرەکان نەبێت، بەڵکو تێڕوانینێکی ڕاستگۆیانەی سادەی
شەقام و خەڵکانی خاوەند هەڵوێست بێت، بە شێوازێك کە مرۆڤ هەست بە مرۆڤ بون و بە نرخی خودی خۆی بکات، یان بە پێجەوانەوە لە
ئەنجامی کارێکی نەرێنی بە قێزەوە لە خۆی نەڕوانێت. بە تایبەتی کاتێك تێڕوانین یان مامەڵە
ستایشئامێزەکان یان قێزلێکردنەوەکان هەڵقوڵاوی ناخی کەسە سادە و بێ پەیوەستەکان بن،
نەك هی
که‌سانێك کە خاوه‌ندی پله‌ی بەرزو خاوه‌ندی بەرژەوەندی بن بەرامبەرت و گومان لە
مەبەستیان بکرێت.
ووشه و دەربڕینی
که‌سانی ساده و دڵسۆز و ڕاستگۆ و لەخۆبورد و هه‌ستی ڕاست و دروستی ناخی دڵن، نه‌ك
هاندان و پاداشت و ده‌سخۆشی پلە بەرزەکان و خاوەن بەرژەوەندیە
تایبەتیەکان، که بیانه‌وێت ئەو بوێرانە بکه‌نه کۆیله و وابه‌سته له پێناو بەرژەوەندی و ده‌سه‌ڵات
و ئامانجەکانی خۆیان بەکاریانبێنن.
لە سەردەمانی
دێرین و تاکو ئەمڕۆی مۆدێرن و لە تەواوی کۆمەڵگا و شارستانیەکانا ووشه‌ی بوێری هەمیشە و بەردەوام ڕوبەڕومان
دەبێتەوە و بەردەوام بەکاردەهێنرێت. ئاخۆ بۆچی ئه‌م
ووشه‌یه‌ی هێنده جێگای گرنگی بووه؟ تەنها وەلام ئەوەیە کە لای ته‌واوی کولتور و سه‌رده‌مه‌کان، بوێری
نرخ به خۆ دانە لە ڕێگای نرخدان بە کۆمەڵگا و ئەوانەی پێویستیان بەو بوێریەیە.
بوێری به‌و
مانایه‌ی بیر و هه‌ست و ویژدانی خۆ بخه‌یته کار و خۆت بڕیار به‌سه‌ر ژیان و چاره‌نوسی
خۆتا بده‌یت. بوێری به‌و مانایه‌یه که مرۆڤ خۆی نه‌کاته پاشکۆ و کوێرانه دوای مه‌سه‌له‌کان
و که‌سه‌کان نەکه‌ویت. بوێری تەنها موغامەرە و پاڵەوانبازی بێئەنجام نیە، بوێری ئەو
چاوقایمی و جەربەزەیی وەك ئەوەی چەتە و بکوژێك ئەنجامی دەدات نیە، بەڵکو کردارێکە
بۆ ئامانجێكی بەرز کە لەو ڕێگایەوە وەکو بازنەیەك دەگەڕێتەوە سەر دۆزینەوەی
کەسایەتی خۆت. ئەمەش خۆی لەخۆیدا ناڕاستەوخۆ نرخ بەخۆدانە. ئەو نرخ
بەخۆدانەش بەخۆ، مرۆڤ هێندە شانازبکات کە بیگەیەنێتە ئەو ئاستەی هەرگیز ئامادە نەبێت بۆ
کۆیلایەتی وسەرشۆڕی کەسان و لایەنێك دژ بە خەڵکی لاواز بەکار بهێنرێت.
بە دڵنیاییەوە زۆر له ئه‌ندامان و کادران و پێشمەرگەکانی ئەمڕۆی پارتەکانی
دەسەڵات خاوه‌ندی ڕابردوی سه‌ربه‌رزانه و تێکۆشان و بوێریی گەورە و ئەفسانەیی بون. له سه‌رده‌مانێکدا دژ به یەکێك لە درنده‌ترین
ڕژێمەکانی دونیا بونه‌ته‌وه. لە سەردەمانێکدا خۆیان و خێزان و بنەماڵەکانیان کردبوە
نێچیری دڕندەترین ڕژێم و بەکێگیراوەکانی. لە سەردەمانێکدا جێگای شانازی کۆمەڵگاکەمان
بون. ئەمڕۆ زۆر لەوانە له پێستی خۆیان دا زیندانن و له ناخیاندا له ململانێ و کێشه‌دان
له‌گه‌ڵ خودی خۆیان. بێزارن له‌وه‌ی له ناو جه‌ماوه‌ردا چۆن بێنرخ و هه‌ڵپه‌رست و خۆپه‌رست تێیان ده‌ڕوانرێت. خه‌و به ئه‌و سه‌رده‌مانه‌وه ده‌بینن که
به قاره‌مان و به تێکۆشەر ناویان ده‌هێنرا و دوربون لە خۆشەویستی بۆخۆیان لە ویستی
ماتەری و خۆشگوزەرانی ڕوتکراوە لە شانازیەکان. ئەمڕۆ هەناسەی ناسۆر بۆ سه‌رده‌مانی خه‌بات و سه‌ربه‌رزیه‌کانیان
هه‌ڵده‌کێشن. مەخابن زۆر لەوانە زیندانی دەسکەوت و ژیانی ئارام یان ناو و پلەی بەرزن، ئەو پلە و پێگانەی لای هەڵپەرستان بەرز و
لای ڕاستگۆکان نزم تێی دەڕوانرێت.
زۆر له‌وانە کە بۆ ساتێك ئەمڕۆ و ڕابوردویان بەراورد دەکەن له‌و باوه‌ره‌دان ئیتر
جارێکی تر سەرباری ناسنامەی پێشمەرگە و تێکۆشەری دێرین یان نوێ لە باخەڵیان، ناتوانن
لە ناخەوە به خۆیان بڵێن پێشمه‌رگه و تێکۆشەر و بەردەوام بن لەوەی ئەو شه‌ره‌فە به
خۆیان ڕه‌وا ببینن.
ئەوانە تەنها بە هه‌ڵوێستی سه‌ربه‌رزانه‌یان به‌رامبه‌ر ناڕه‌واییه‌کان و
کۆیلایه‌تی ناو پارته‌کانیان و دەسەڵات دەتوانن جارێکی تر خۆیان و ویژدانیان
ئاسوده بکه‌ن وهەست بە ئازادی دەرونی بکەن و نرخ و به‌هاکان بۆ خۆیان بگێڕنه‌وه و شه‌ره‌فی بوێریان نوێ بکه‌نه‌وه.
کاتێك مرۆڤه ئازاده‌کان له ئازادی ده‌دوێن مه‌به‌ست ئه‌وه نیه هه‌رکه‌سه بۆ
خۆی و ئاژاوه گێرانه ڕه‌فتار بکات. به‌ڵکو مه‌به‌ست له ئازادی، ئه‌و ئازادیه‌یه
که‌هیچ که‌س و هیچ هه‌ل ومه‌رجێك ناچارمان نه‌کات به‌و جۆره بیر بکه‌ینه‌وه و
بدوێین و ڕه‌فتار بکه‌ین که که‌سان و دەستە و دەزگای تر به‌سه‌رماندا ده‌سه‌پێنن.
هیچ مرۆڤێك و هیچ سیستەمێكی دڕندە و تاریك ناتوانێت هێنده‌ی خۆمان کۆیله‌مان
بکات. ئه‌وه ئێمه‌ین خۆمان ده‌که‌ینه وابەستە له پێناوی ده‌سکه‌وت و پله و ناوێکی بێ بنه‌ما و
ناوه‌رۆك به‌تاڵ. هەر تەنها خۆشمان ده‌توانین خۆمان و ده‌رونمان له لایه‌نه دزێوه‌کان یاخی
بکه‌ین و خۆمان ئازاد بکه‌ین و ڕێز و نرخ بۆ خۆمان بگێرینه‌وه. نرخ به خۆ دان و ڕێز
بە خۆدانمان له لای خودی خۆمان، له ڕێز و نرخپیدانی که‌سانی تر و بنەماڵە و تیرە و خێڵ و
دەوروبەرمان گرنگ تر و کاریگەر ترە و بونێکە که هه‌میشه له‌گه‌ڵماندایه.
کەسە بوێرەکان ئەوانەن که ده‌نگیان بڵند دەکه‌نه‌وه و دەچنە پاڵ ئه‌وانه‌ی ده‌ڵێن نا بۆ کۆیلایه‌تی
و نا بۆ سه‌رشۆڕی و نابۆ نادادپەروەری کۆمەڵایەتی و لە پێناوی پارچه زه‌ویه‌ك و
موچه‌یه‌کی ناڕه‌وای خانه‌نشینی و موچیەکی بەرسێبەر و بندیواری و پله‌یه‌کی تا به‌رزتر
له به‌رچاو جه‌ماوه‌ردا نزمتر بێدەنگ نابن. بوێری نایەوێت و ناکرێت لە چوارچیوەی ڕەخنەی
شەرمنانە و بە کرداری پەسەندکردنی دیاردە دزێوەکان زیندان بکرێت.
ئه‌رستۆ سەبارەت بە بوێرەکان ده‌ڵێت: (کەسە بوێرەکان له لای هه‌موان ده‌بنە
تابلۆیه‌ك یان په‌یکه‌رێکی به‌رز که کەسایەتی ئه‌و که‌سانه‌ی تیایه و خۆیان و ده‌وروبه‌ریان
شانازی پێوه‌ده‌که‌ن و به‌رز ده‌ینرخێنن). کێ هه‌یه بتوانێت به لای تابلۆیه‌کی به
نرخ و به‌رزدا تێبپه‌ڕێت و تێینه‌ڕوانێت و ستایشی نه‌کات و سه‌ری ڕێزی بۆ نه‌وی نه‌کات؟
کەسانی خاوەن هه‌ڵوێست و کرداری بوێرانە وه‌کو ئه‌و تابلۆ ڕاکێشه‌ره ئەفسوناویە وایە و
خاوه‌نده‌که‌ی دوباره دروست ده‌کاته‌وه. بوێری مانای هه‌بونی پرنسیپ و داوای
دانپیانانێکی ڕێزمەندانە له لایه‌ن ده‌ورو به‌رێکی تەندروستەوە، نەك پشتیوانی و
پیاهەڵدانی دەوروبەرێکی تێگلاو لە تاوان و گەندەڵی و خۆپەرستی.
بوێری جۆرێکی خۆشەویستیە بۆ خۆ، خۆشەویستی بۆ خۆ مانای ئەنانیەت و خۆخوازی
نیە. با هەمیشە هێڵێکی ئەستور و دیوارێکی بەرز لە نێوان خۆشەویستی بۆ
ئارەزووەکانی خۆ و خۆشەویستی بۆ نرخی خۆ و کەسایەتی خۆ دابنێین. خۆشه‌ویستی خۆمان و
گەڕانەوە بۆ بە مرۆڤ بونمان مانای ئەوەی، کە ئیتر ڕازی نابین هه‌تا هه‌تایه مامەڵەی
مەڕ و شوانیمان لەگەڵ بکرێت. نرخ و به‌رزی مرۆڤبونمان لی زه‌وت بکرێت.
با دوا پێشهاتەکان و خۆپێشاندان و
ناڕەزاییە جەماوەریەکان و دەسەڵات خوازیەکان وخۆسەپاندن و پێشێلکردنی مافەکانی خەڵك
و ئازادیەکان و هەژارکردنی زیاتری هەژاران و ساماندارکردنی سامانداران و تەسلیم کردنی خاك
و ویستی خەڵك بە پلانەکانی داگیرکەرانی بێگانە، جارێکی تربێئاگایان و باشتر بڵێین
خۆ نەبین کراوەکان و هەراج کەرانی خۆ و کەسایەتیان ڕاچڵەکێنێت و نرخ بۆ خۆیان بگێڕنەوە.
با لە ڕێگای بوێریەوە خۆشەیستی بۆ خۆیان و نرخی خۆیان نوێ بکەنەوە و پڕ بە
پێستی مانا مۆراڵیەکەی ووشەی بوێری، خۆیان و کەسایەتی خۆیان خۆش بوێت.