(شەهیدی قەڵەم)
پێش سەردەشت و دوای سەردەشتیش، تیرۆری قەڵەم هەر هەبووەو هەیە، بەڵام لەو نێوانەدا، ئەوە سەردەشتە کە ئەستێرە جیاوازو درەوشاوەکەیە. جیاوازییەکەش لە قەڵەمەکەدا نیە، لە کەسەکەدایە. یەعنی لەڕاستییدا سەردەشت، ئەگەرچی قەڵەمێکی جوانە، بەڵام شتێکی زۆر عەجیبیشی نەنوسیوەو دەقی مەزنی لێ بەجێ نەماوە، بەڵکو سەردەشت خۆی ڕۆحە مەزنەکەیە کە بە زیندویی بۆمان ماوەتەوە!
نهێنی ئەو زیندوییەش، تەنیا ڕاستگۆییەو هیچی تر. ئەو ڕاستگۆبوو لەگەڵ خۆیداو هەر ئەوەی ئەنوسی کە خۆی ئەیویست، نەکئەوەی بۆ ویستی ئەموئەو بنوسێت. ئەو ئەوەی نەکرد، کە لە سەنگەری حیزب و بنەماڵەو ئایدۆلۆژیایەکەوە، تەقە لە حیزب و بنەماڵەو ئایدۆلۆژیایەكی تر بکاو ئەوەشمان وەکو پاڵەوانێتی پێبفرۆشێتەوەو خۆی و ئێمەش بخاتە ناو درۆیەکەوە! ئەو سەر بە مۆدێلی یەك سەرچاوەیی بوو، کە ویژدانی خۆیەتی، نەك مۆدێلی دوو کونیی، ئەوەی لە کونێکەوە پارەت تێبکەن و لە کونێکەوە جنێو دەرکەیت!
ئەو لە ویژدانی خۆیەوە تەقەی لە پارتی ئەکرد، نەك لە پەنای یەکێتی و گۆڕان و پەکەکەوە.. سەنگەری ویژدانیش سەنگەرێکی بان جوگرافییە، ئیتر ئەو هەولێر جێناهێڵی و هەر لەوێوە قسەی خۆی ئەکات، نەك یارییە باوەکەی فشەپاڵەوانەکان، ئەوەی کە مەحکومە بە دێگەڵەو لە سلێمانییەوە تەقە لە دەسەڵاتی هەولێر ئەکەیت و لە هەولێرەوە تەقە لە دەسەڵاتی سلێمانی ئەکەیت!
لەڕاستییشدا، ئاغا لە کۆیلەی ئەوانیتر ناترسێ، چونکە خۆی کۆیلەدارەو ئەزانێ کۆیلە مرۆڤێکی بۆشە. کۆیلەدار تەنیا لە ئینسانی ئازاد ئەترسێ، بۆیە دواجار، ئەوە ئینسانی ئازادە کە ئەبێتە قوربانی، نەك ئەو کۆیلانەی کە لە ژێر پاڵتۆی ئەمەوە تەقە لەو ئەکەن.
ئەوەی لە سەنگەری ویژدانەوە قسە ئەکات، ئیتر پەیامەکەشی ئەگاتە ویژدان و لەوێدا ئەمێنێتەوە، بۆیە سەردەشت وا ماوەتەوەو هەمیشە تازەیەو کۆن نابێ. ئەوەشی لە سەنگەری لایەنگیریی و عوقدەو گیرفانەوە قسە ئەکات، ئەوە غازاتی ڕۆژانەیەو زوو بەتاڵ ئەبێتەوە، بۆیە دنیایەك شێرو پڵنگ و بوێرو پاڵەوان، کۆن بوون و باویان نەما.
سەنگەری ویژدان، خودی بێ سەنگەرییە، تۆ لێرەدا جەبهەت نیەو بەشێك نیت لە دابەشبوون و جەمسەرگیریی و بەرژەوەندییە جیاوازەکان، بەڵکو تۆ بە سنگی ڕووت و بە تەنیا، ڕووبەڕووی قەدەری خۆت ئەبیتەوە، قەدەری (تەنیایی و قوربانیی) کە ویژدانی خۆت بۆی هەڵبژاردوی بەرامبەر بە دێوی ستەمکاریی، ئەوەش چیرۆکی کورتی هەموو مەسیحەکانە.
"ڕاستگۆیی" بەهێزترین و نەمرترین وزەی ناو گەردوونی نامادییە، هەر ئەوەشە نهێنی پێغەمبەران و مرۆڤە مەزنەکان، ئەوان تەواو ڕاستگۆن لە گواستنەوەی ئەوەدا کە حەقەو لە ئاگایی باڵای خۆیاندا دەرکی ئەکەن، بەبێ گوێدانە ئەوەی لە بەرژەوەندی کێیەو لە بەرژەوەندی کێ نیە.. ئا لەو ڕاستگۆییەوە "نەمریی" لەدایك ئەبێت. سەردەشتیش یەکێکە لە ڕاستگۆترین مرۆڤەکانی ئێمە، بۆیە یەکێکە لە نەمرترینەکانیش.
(شەهیدی شەرەف)
وەکچۆن شەهیدی قەڵەممان زۆرەو سەردەشت ئەستێرەکەیانە، بەهەمان شێوە، شەهیدی شەرەفیشمان زۆرەو (ماری) ئەستێرەکەیانە. ماریی هەر وەکو سەردەشت، ڕاستگۆیانە ئەژی، بوکەڵەو مۆدێلی دەستی فەسادو سەرمایە نیە، خۆ ئەگەر وابووایە دەستی کوشتنی نەئەگەیشتێ و بێ پارەو بێ شوێن سەری نەئەنایەوە. ئەو باڵندەیەكبوو لە هەمانکاتا، قەفەسی کۆمەڵگاو نەریت، قەفەسی دین و ئیسلامی سیاسی، قەفەسی فیمینیزم و ڕێکخراوەکانی ژنان، قەفەسی دەسەڵات و سەرمایە.. هەمووی ئەخاتە ژێر پرسیارو ڕاستگۆیانە تەنیا خۆیەتی و تەنیا خۆشی ئەمێنێتەوە!
چ لە ژیانە تراژیدییەکەیداو چ لە تۆمارە دەنگییە هۆشیارانەکەیداو چ لە گۆرانییە تاقانەکەیدا، ئەو تەنیا مرۆڤێکی ئازادەو لە ویژدان و ئاگایی خۆیەوە ئەدوێ و بە ئاوازی هیچ حیکایەت و جەمسەرێكی فیکری ناخوێنێ. بە نەتیجەش، ئیتر ئەو تەنیا ژنێکی کوژراو نیە، بەڵکو باڵندەیەکی ئازادییەو بەناو خوێنی خۆیدا ئەفڕێ بۆ لای ڕۆحە ئازادەکان.
(ژن و قەڵەم)
خاڵی هاوبەشی ژن و قەڵەم، ئەوەیە کە هەردوکیان نوێنەرایەتی کەیسی عەدالەت و ئازادی ئەکەن. قەڵەم لەوێدا ئەکوژرێ، کە باری عەدالەت و ئازادی هەڵئەگرێ و خەمی گشتی لە خۆی بارئەکات. ژنیش لەوێدا ئەکوژرێ، کە باری ستەم و ناعەدالەتی و نائازادیی لێ بارکراوە!
ژنکوشتن و قەڵەم کوشتن، لە هەمان جەهالەت و ستەمکارییەوە دێن، کوشتنی سەردەشت چەنێك سیاسییە، ئەونەش کۆمەڵایەتی و نەریتییەو ئەچێتەوە لای پرسی شەرەف. کوشتنی ماریی چەنێك نەریتی و کۆمەڵایەتییە، ئەونەش سیاسییەو لە قووڵاییدا هەر مەسەلەی ئازادی و عەدالەتە!
کۆمەڵگا چەنێك ئازادی ژن و فکری تێدابێت، هەر ئەونەش عەدالەتی تێدایەو چەنێکیش عەدالەتی نێوان ئینسانەکان و نێوان ئەفکارەکانی تێدابێت، هەر ئەونەش ئازادی تێدایە. کاتێ یەکێ لە جیاوازەکان زاڵ ئەبێ، ئەمە تەنیا ناعەدالەتی نیە، بەڵکو جەبر و نائازادیشە.
(عەدالەت و ئازادی)
ئەو دووانە هەر یەکێکن و دوو ڕووی ژیانێکی تەندروستن، بوونی هەریەکێکیان دنیایەك بۆ ئەویتریان ئەخولقێنی، نەبوونی هەریەکێکیشیان دنیای ئەویتریان خاپوور ئەکات. جەهالەت و ستەمکارییش هەر یەکێکن، لەوێدا کە "جیاکاریی" لە نێوان مرۆڤەکاندا دروستئەکەن، جیاکاری ڕەگەزی و نەژادی و مەزهەبی و سیاسی.. بوونی جیاکارییش دۆخی ناعەدالەتیی دروستئەکاو جێگیربوونی دۆخەکەش، ناچاریی و نائازادی لێئەکەوێتەوە.
ستەمکاریی عەدالەتێکە کە ئازادی نافامێ و ئازادییەکە کە عەدالەت نافامێ، جەهلیش ئەوەیە کە هیچیان نافامێ. ئێمە ئەگەر لە ئازادییەکی عادلانەو عەدالەتێکی ئازادانەوە دەست پێ نەکەین، لەوسەرەوە هەر ئەگەینەوە ستەمکاریی، چونکە لەمسەرەوە هەر لە ستەمکارییەوە دەستمان پێکردوە!
ئەوە یاریکردن بە وشە نیە، بەڵکو کێشەکەی مرۆڤە هەر لە سەرەتاوە. ئێمە ئەبێ بچینەوە بۆ سەرەتایەکی یەکسان و یارییەکە لەوێوە دەستپێبکەینەوە، ئەگەر خاڵێکی هاوبەش نەبێ کە هەموومان تێیدا یەکسان بین، ئیتر تا کۆتایی شتەکە بە ناڕێکیی ئەڕوا. هەر لە سەرەتاوە کە بڕیار وابوو ژن و پیاو نایەکسان بن، ئیتر ئەمە ستەمێکەو تا کۆتایی ئەڕوات، چونکە عەدالەت و ئازادی نایەنە ناو ستەمەوە!
(شەهیدی دووانەیی)
کەیسەکانی عەدالەت، لەهەمانکاتا کەیسی ئازادییشن و بەپێچەوانەشەوە. کاوە باسی گەندەڵی ئەکاو لە عەدالەتەوە تێهەڵئەچێ، بەڵام لەوسەرەوە نائازادیی و نەبوونی فەزایەك بۆ وتنی ڕاستیی ئەیکوژێ. سەردەشت و ماری، قوربانییەکانی ئازادیین، بەڵام ناعەدالەتی و ستەمکارییەکانی دەسەڵات و کۆمەڵگا ئەیانکوژێ. شەهیدەکانی ئازادی، لە هەمانکاتا شەهیدی عەدالەتیشن، شەهیدەکانی عەدالەت لە هەمانکاتا شەهیدی ئازادیشن، هەردوکیشی هەر بە دەستی جەهل و ستەمکاریی ئەکوژرێن. ستەمکاریی هەر ئەوەیە کە سەرەتایەکی نایەکسان هەبێ، جەهل هەر ئەوەیە ئەو نایەکسانییەت لێببی بە حاڵەتە ئاساییەکەو پیرۆزیشی بکەیت!
(ئیمان و دیموکراسی)
دیموکراسی دەنگەدەنگی هەڵبژاردن و شەڕەشەقی کەمینەو زۆرینە نیە، بەڵکو پێش ئەوە، دەستپێکردنی یارییەکەیە لە سەرەتایەکی یەکسانەوە. هەڵبژاردن فڕێ بە دیموکراسییەوە نیە، لەوێدا کە یارییەکە دەستی پێکردوەو ژن و پیاو نایەکسانن، دیندارو بێ دین نایەکسانن، موسوڵمان و یەزیدی نایەکسانن، دوو زلحیزبەکە لەگەڵ ئەوانیتر نایەکسانن.. دیموکراسی لەوێوە دەست پێئەکا، کە نایەکسانییەکانی سەرەتا ڕێك بکرێتەوەو هەمووان لە یەکەوە ماراسۆنەکە دەستپێبکەین، نەكئەوەی من لە یەك و تۆ لە پانزەوە، ئیتر شکڵیاتی دیموکراسیش، ببێتە پەردەی داپۆشینی ئەو نایەکسانی و نادیموکراسیەتە!
ڕەهەندێکی ئیمانیش هەر باوەڕبوونە بەو سەرەتا یەکسانە، چونکە ئەگەر بەوە کافربیت، ئیتر کفری تری بەدوادا دێ و تەواوی شتەکان ئەکەونە ناو ستەم و نایەکسانییەوە. تۆ کافریت ئەگەر پێتوابێ پیاو فەرقی هەیە لەگەڵ ژن، یان موسوڵمان فەرقی هەیە لەگەڵ ناموسڵمان، یان زمانی عەرەبی فەرقی هەیە لەگەڵ زمانی تر.. چونکە ئەوە ستەم و سەرەتایەکی نایەکسانەو ستەمیش لە خوداوە نیە. ئیمان یەکسانییەکە کە جیاوازیی تیایدا تەنیا بە تەقوایەو تەقواش هەر ئەوەیە کە ستەم نیە، نەكئەوەی تەقواکە شتانێکی شکڵی و دەرەکیی بێت و لەناوەوە لەسەر ستەم و جیاکاریی و نایەکسانیی دامەزرابێ!
(کوردو شەهید)
لەوێدا کە دوژمن ئەمانکوژێ شەهیدین، بەڵام لەوێدا کە حیزب بەکوشتمان ئەدا، تڕی بنگۆمین. کورد ئەبێ تێبگا، حیزب داگیرکەری پێنجەمی وڵاتی ئێمەیە. کورد ئەبێ تێبگا، شۆڕش بکوژی دووەمی ئینسانی ئێمەیە. کورد ئەگەر دە گومانی هەبێت، ئەبێ یەکێکی لە دوژمن و نۆی لە خۆمان بێت. کورد ئەبێ تێبگا، ئازادی ئێمە، ناکەوێتە ناو وهم و مژدەو یۆتۆپیاکانی حیزب و ئایدۆلۆژیاوە، بەڵکو ئەکەوێتە ناو ئینسانێکی ئازادەوە، کە چاوی حەقی کراوەیەو ڕق و لایەنگیری کوێری نەکردوە.
کورد ئەبێ تێبگا، وەکچۆن دوژمن لەکوێ بێت ئەوێ داگیرکراوە، چەکداری خۆشمان لەکوێ بێت ئەوێ داگیرکراوە. کورد ئەبێ تێبگا، ئینسان لای حیزب، وەکو سەر مەڕ وایەو تەنیا ژمارەیە، نرخی ژیانی ئێمە لای حیزب، تەنیا پۆستەرێکە، کە جاران بۆی ئەداین لە دیوارو ئێستا بۆمان ئەدا لە فەیسبوك.
کورد ئەبێ بزانێت، شەڕو یاریی هیچکام لە حیزبەکان، شەڕو یاریی ئێمە نیە، شەڕو یاریی ئێمە، هەر ئەوەیە کە بە چاك بڵیین چاك و بە خراپ بڵێین خراپ، نەکئەوەی بە چاكوخراپ کۆیلەو مێگەلی حیزب بین. کورد ئەبێ تێبگا، ئەو شەهیدەی ئیسلامییەکان ئەڵێن هی خوایە، درۆئەکەن هی حیزبە، ئەو شەهیدەی کە شۆڕشگێڕەکان ئەڵێن هی نەتەوەو نیشتمانە، درۆ ئەکەن هی حیزبە. کورد ئەبێ تێبگات (حیزب و شۆڕش و شەهید) گەورەترین درۆی ناو دنیای ئێمەن.
ئێمە بەس خاکمان داگیر نەکراوە بەڵکو ئینسانیشمان داگیرکراوە. ئینسانی کورد، ئەبێ ئازادببێ لەو کەسایەتی و سایکۆلۆژیایەی کە دوژمن بۆی دروستکردوە، هەروەها ئەبێ ئازادیشببێ لەو کەسایەتی و سایکۆلۆژیایەی، کە سەرکردەو ئایدۆلۆژیاو حیزب و شۆڕش بۆی دروستکردوە. ئینسانی کورد، ئەبێ کەسایەتی خۆی بینابکاتەوە لەسەر ئەساسی توانای ڕەخنە گرتن، (ڕەخنە لە حیزب و ئایدۆلۆژیاکەی خۆت، نەك لەوەی ئەو). ڕەخنەی یەکەمیان ئەبێتە عەقڵانیەت و ئینسان و کۆمەڵگا دروستئەکاتەوە، ڕەخنەی دووەمیان ئەبێتەوە بە شەڕو چەلەحانێ و خراپتری ئەکات. ئینسانی کورد پێویستی بە بەخۆداچوونەوەیە نەك بە ئەودا ڕشانەوە. تەواوی حیزب و ئاراستەکانیش خەریکی بەرهەمهێنانی ئەم ئینسانەی دووەمیانن، بۆیە ئەبێ خۆمان لەوان وەرگرینەوەو ئینسانی یەکەم دروستبکەین.