ئاگات لەدەمت بێت!
حەمەئازاد بەرزنجی
2019-05-07 1662
جاران کە لەکۆڕ مەجلیسێکدا دادەنیشتیت، گەر هەڵەیەکت بکردایە، وشەیەک، ڕستەیەک، یان گۆتەیەکی نەشیاوت لەدەم دەرچوایە کە لەگەڵ کەشوهەوای کۆڕەکەدا نەگونجایە، ئەوا لایەنی بەرامبەر پێی دەوتیت: ( ئاگات لەدەمت بێ). گەر خۆت لێ گێل بکردایەو بتوتایە، بۆ چی بووە؟ ئەوا زۆر ڕاشکاوانە جەختیان دەکردەوەو، لەگەڵ داننان بەوشەکانداو زۆر بەقورسی پێیان دەوتیتەوە، پێت دەڵێین: ئاگات لەدەمت بێ! و دوبارەی ناکەینەوە! ئیتر قڕوقەپت پێدەکراو بێدەنگیان دەکردی.
هەنوکەش دەبێ بەهەندێ لەسیاسیە نا سیاسیەکانمان بڵێین: ئاگات لەنوکی قەڵەمە کولەکەت بێت. هەر لەگەڵ لەکۆبونەوەیەکدا، لەکۆڕودانیشتنێکدا، بێگومان کۆبونەوەی نێوان دو حزب یان چەند حێزبێکیشدا نا، بەڵکو لەکۆبونەوەی ناوخۆی تاکە حزبێکیشدا، بەرپەچێکیان دەدرێتەوە ،یان داواکارییەکیان ڕەتدەکرێتەوە، یان پێشنیارێکیان دەنگ بەدەست ناهێنێ ، ئیتر بۆ بەیانی چی لە هەگبە و هەمبانەکەیدا هەیە، هەموی هەڵدەڕێژێ. بێگومان گەر ئەو هەگبەیە بەتەنها موڵکی تایبەتی و تاکە کەسی خودی خۆی بێت، ئەوا لەچوارچێوەی کاری دیموکراسی و ئازادی لەڕادەربڕین، هەمو تاکێ بۆی هەیە ڕەخنە لەبەرامبەرو، لە سەرخۆی ولە خوار خۆیشی بگرێت. یان گەر ناڕەواییەکیان بەرامبەر کردبێ، بۆی هەیە هەمو ڕاستیەکان ڕونبکاتەوەو بەرگری لەخۆی بکات.
کورد واتەنی ئەوی ژێر بەڕەمان بۆ بخاتە سەر بەڕە. بەمەرجێ ڕەخنەو پێشنیارو ڕونکردنەوەکان ،دروستکەر بن نەک ڕوخێنەر، ڕەوا بن نەک هەڵبەستراو. کار نەکاتە سەر شێواندنی شیرازەی سیاسی و ئیداری و کۆمەڵایەتی و پشێوی نەگوازێتەوە بۆ ناو تاکەکانی ناو کۆمەڵ و وابەست بەو کارەوە.
کەسانی سادەو ئاسایی هەمبانەکانیشان سادەن‌و کەلوپەلی ئاسایی و بێ گرێ و گۆڵیان لەگەڵ خۆیاندا هەڵگرتووە. بەڵام کەسانێک کە ساڵەهایە، لەناو سیاسەت و ئیدارەی ئەم وڵاتەدا کاریان کردبێ،چ لە شاخ بێ یان لە شار، ئەوا ئەو کەل وپەل و کەرەسانەی لە هەگبە و کۆگای مێشکیشیاندایە ، بە تەنها موڵکی تاکە کەسی خۆیان نییە. پێویستە لەکاتی واڵاکردنی دەرگای کۆگاکانیاندا، زۆر بەلێزانانەو بەئەمەکداری و ئەخلاقێکی سیاسیانە، ئیداریانە، کۆمەڵایەتیانە، ئەو زانیاریانە بخەنە بەردەست.
بەهیچ جۆرێ لەگەڵ شاردنەوەو نەدرکاندیاندا نین، چونکە وەک پێشتریش وتمان کە ئەمانە موڵکی گشتین. دەبێ بنوسرێن و بڵاوبکرێنەوە، بەشێوەی یاداشت، یادەوەری، یادگاری، ئەزمونی کۆن، یان مێژوی تاک یان حیزبێک‌و ڕێکخراوێکەوە. بەڵام لە کات و شوێنی خۆیداو، بەدەربڕینێکی زانستیی مێژوییانە. نەک، بەپەرچەکردارو هەڵڕشتنی ڕق‌و کینەو شکاندانی ئەم‌و ئەوو کەسانی بەرامبەرو دەستنیشانکراوو ئاڕاستەکراو. جا زۆر جار ئەمە لەچ کاتێکدا ڕوو دەدات، لەو کاتەی کە وەدەردەنرێ، ئیتر وەدەرنانەکە بە ڕەوا بێت یان ناڕەوا .
زۆر زانیاری و ڕوداو هەن گەر لە پێناوی نەفەوتان و لەناونەچونیشیاندا بێت ، بیشنوسرێنەوە ، نابێ بڵاو بکرینەوە و لە شوێنی تایبەت و لای کەسانی بە ئەمەک و ئەمین بپارێزرێن . وەوا باوە تا چەند دەیەیەک بڵاو ناکرێنەوە تا کاتی خۆیان دێت . بەتایبەتی لەو وڵاتانەی کە گوێ دەدەنە ئاسایشی نیشتمانیان ( الامن القومی ) .چونکە لەوانەیە دەیان کێشەی نیشتمانی و کۆمەڵایەتیان لێبکەوێتەوە .
هەر وەک نمونە لە ناو مێژوی خەباتی جەنجاڵی چەکدارانەی گەلەکەمان ، ئەم حیزبانە ، یان تاکی ناو ئەم حیزبانە، لە سەردەمانێکداو ، لە ناوچەیەکی جوگرافی دیارکراوی کوردستاندا ، ڕۆڵیان هەبووە ، سەرکردایەتیان کردووە و ناوچەکانیان ، ئیدارە داوە و بەڕێوەیان بردووە ، چەندان کاری نهێنی کە پێوست بوە بکرێن و کراوە و پێشمەرگە لەشەڕدا بووە و چەک بەدەست بوە و بەرگری لە خۆی و ناوچە ئازادەکان کردووە ، زۆر کات بەرگری کردووەو زۆر جاریش هێرشی بردووە . مەیدان و شوێنکاری چالاکییەکانی پێشمەرگەش شاخ و کەژ وهەردو گوندو لادێ و زۆر جاریش ناو جەرگەی شارەکانی کوردستان بون . چەندەها پێشمەرگە شەهید بووە و چەندەهای تریش لە سەربازی ئێراقی و جاشی کوردو خۆفرۆش و سەرۆک جاش کوژراون و بە سزای خۆیان گەیشتون، لەوانەشە چەندەها بێتاوانیش بە هەر شێوەیەک بوبێ پێوە بوبێ و لە ناوچوبێ . بەکورتیەکەی شوێنکارەکە هەرناوچەکانی خۆمان بووەو کەرەسەی ڕوداوەکان و کارەکتەرەکانیش بە چاک و خراپیانەوە هەر خۆمان و کەسوکاری خۆمان بوون.
خۆ ناکرێ بوترێ لە فڵان شەڕدا ، فڵان پێشمەرگە فڵان جاش و سەرۆک جاشی کوشت . باسی چالاکیەکە بەئاشکرا دەکرێت و کراویشە بەڵام ناوی تایبەت ناهێنرێت . ئەم شاردنەوەیە لە ڕەهەندێکی هەست بەترسکردنەوە نییە ، بەڵکو ڕەهەندێکی کۆمەڵایەتی وهەستێکی نیشتمانی هەیە بۆ ئەوەی نە بێتە کێشەی نێوان تاکەکان و لە یادیاندیاندا بمێنێ و ببێ بە گرێیەک لەناو دەرونی ناسیاو کەسەکانیاندا ، کە لە وانەیە کەسی نزیکی پێشمەرگەکە خۆیشی بێت و هەوڵی تۆڵەسەندنەوە بدرێت . یان بێتە ڕقوکینە و ڕەگ داکوتێ بۆ دواڕۆژو نەوەی داهاتو .
یان بوترێ بەهۆی هەڵەی ئەو پێشمەرگەیەوە فڵان پێشمەرگەی تر شەهید بو . یان فڵان شەڕ و چالاکی کە لەکاتی خۆیدا کراوە بۆتە هۆی سوتاندنی فڵان دێ و کوژرانی فڵان کەس هەر هەموی بەهۆی ئەو پێشمەرگەو دەستەیەی ترەوە بووە کە فڵان بەڕێز لێپرسراویان بووە . یان لەوانەیە لە کاتی بەندیدا، کە هەمومان توندو تیژی و ئازاردان و تەعزیبی بەعسمان بیستبو ، کەسێ لە ژێر ئەشکەنجەدا خۆی ڕانەگرتبێ و ئەمە بوبێتە هۆی زیانگەیاندن بە هاوڕێیەکی تری و بەو هۆیەوە سزای قورس درابێ، نابی بە ناوی یادگاری یان ڕەخنەوە ئەم جۆرە ڕوداوانە ئاشکرا بکرێن . یان زۆر مانەوە و بەشداربون لە خەباتی شارو شاخدا ، وایکردوە تێکەڵبونی خێزانی و زۆر نزیکبونەوە لە یەکتر ، وا بکات کە ئاگاداری چەندەها نهێنی خێزانی و کێشەی کۆمەڵایەتی یەکدی بن، هاوڕێ و هاوڕازی یەکتر بون ، ئێستا بێیت بەهۆی ناکۆکییەکەوە هەموی بدرکێنی . چونکە ئەو ڕازو نهێنیانە نەک موڵکی تاک نین بەڵکو بەتەنها موڵکی تایبەت بەحزبێکیش نین ئەوە نهێنی وردەکاری مێژووی خەباتی میللەتەکەمانەو نابێ ئاشکرابکرێن .
لەسەر ئەم بابەتانە لەچاوپێکەوتنێکدا (ڕەوانشاد کاک نەشیروان) دەفەرموێ: ((هەمو میهنەیەک پێویستە جۆرێک لە ئەخلاق‌و ئیتیکی خۆی هەبێ. نابێ سەرتاش، یان ساڵۆن باسی کەچەڵی، ئەوکەسە بکات کە سەری بۆ چاکدەکات. بەحوکمی ئەوەی لەمەوقعی مەسئولییەتیەکی بەرزدا بوم، بەسەدان مەلەفی جیاجیا، نەک هەر مەلەفی گەندەلی، مەلەفی ئەخلاقی زۆر خێزان، کەوتۆتە بەردەستم، مەلەفی دزی، مەلەفی جاسوسی، مەلەفی شتی خراپ، بەڵام ئەخلاقی سیاسی من، ڕێگەی بە من نەداوە کە تەشهیر بەهیچ کەسێ بکەم، وە ناوی هیچ کەسێ بەرم . وە لە کاتی پێویستدا ئەگەر پێویستی کردبێ باسمان کردوون)).
بۆیە دەڵێین سیاسیەکان ئاگاتان لەدەمتان بێ، ئاگاتان لە نوکی قەلەمەکانتان بیت، ئەخلاق‌و کەرامەت و ئیتیکی کاک نەوشیروانتان تیا بێت ڕازگری نهێنیەکانی میللەتەکەتان بن. چونکە ڕوداوی زۆرترو کاریگەرتر و گۆرانکاری نوێی دی دێنە پێشەوەو، ناکرێ مێژوی کۆمەڵایەتیشمان سەقەت بکەن وەک، چۆن مێژوی ئیداری و سیاسی ئەم وڵاتەتان شێواند. ناکرێ جەستەی کۆمەڵایەتی میللەتەکەمان بخەنە ژێر نەشتەرگەری نەشارەزایی، پڕ ڕقوکینەی بێبەنجی خۆتان ودەستکەن بەتوێکاری‌و هەڵدڕین‌و شەقارشەقارکردنی‌و زیاتر ڕۆ بچنە ناو برینەکانمان وسوێی زیاتر بخەنە ناو زامە کۆن و نوێیەکانمان.
هەر ئێوە بون شەرەفی ئیداریتان لە ژێر چنگی شارەزایان ئەم وڵاتە هێنایە دەرەوەو تەسلیم بە نەشارەزیان و نەوە و نەوەزادەکان و حیزبزادەکانی خۆتان کردو ، چونە ناو جومگەی هەمو وەزارەتەکان و وەک ماکی سەرەتان پەلوپۆتان هاویشت بۆ هەمو سوچوقوژبنێکی هەر هەمو یەکە ئیداری و کارگێرییەکان. ئێستاش دەتانەوی جەستەی شەرەفی کۆمەڵایەتیشمان بشێوێنن و ئەو تۆزە هەستەو پێکەوەژیانەی کە ماون ئەویش لەگۆڕ نێن.
خەڵکی سادەو ئاسایی و هەوادارەکانتان مەکەنە لایەنگیرو دابەشبویەکی لاوەکی باڵێکی نوێی تری چەند باڵی ناو حیزبەکانتان، خۆتان، خۆتان باش دەناسن‌و چەند ساڵ بەیەکەوەن‌و هەڤاڵ‌و هاوخەبات و هاوڕێبازو هاوڕێ و هاوبیرو هاودیدی یەکدین.