لە بابەتی گرێبەستی هاوسەرگیری و داواکانی پەسەندکردنی زواجی دەرەکی دادگانی سەر بە ئەنجوومەنی دادوەری هەرێم کار بە یاسای باری کەسێتی عێراق دەکەن لەگەل ئەو هەموارکردنانەی کە لە هەرێم کراوە ،لە هەمواری یاساکە کە بە ژمارە ١٥ لە سالی ٢٠٠٨ لە پەرلەمانی کوردستان کراوە بە رادەیەکی زۆۆر هێنانی ژنی دووەمی قەدەغە کردووە و بواری هێشتۆتەوە بۆ هێنانی ژنی دووەم بە مەرج و ئەگەری زۆۆر قورسەوە کە لە بە دەگمەن نەبێت لە هیچ پیاو و ژنێکدا نایەتە دی، بە پێی هەموارەکەی کورستان هیچ پیاوێک بۆی نییە پتر لە لە ژنێک بهێنێت مەگەر ئەوەی کە ژنی یەکەم نەخۆش یان نەزۆک بێت و پیاو توانای دارایی هەبێت و بەلێنی دادپەروەری بدات لە نێوانیانو لە سەرروی هەموشەوە دەبێت ژنی یەکەمی رازی بێت بۆیە ئەگەر ئەو هۆکارانەش هەبێت و ژنی یەکەم رازی نەبێت ئەوا هێشتا پیاو ناتوانێت ژنی دووەم بهێنێت ،
بەڵام ئەگەر هاتوو پیاوێک لە دەرەوەی دادگا ژنی دووەم و زیاتری هێناو گرێبەستی دەرەکی کرد ئەوا هێشتا ناتوانێت لە دادگاکانی هەرێم داوای پەسەندکردنی ئەو گرێبەستە دەرەکییە بکات چونکە بە پێی یاسا مارەکردنی دەرەوەی دادگا تاوانە و ئەوا لە کاتی هەووالەکردنی ئەو ژن و پیاوە بۆ دادگای لێکۆڵینەوە ئەوا سزاکەی بە پێی هەمان هەموار لە بڕگەی پێنجەمی مادەی ٧ سزاکەی پێکدێت لە حەبسە نێوان سێ ساڵ تا پێنج ساڵ غەرامە ..
لێرەدا پرسیارەکە ئەوەیە ئەو رێژە زۆرەی فرەژنی چۆن دەکرێت و لە کام دادگا ئەنجام ئەدرێت و بۆچی هەموارەکەی کوردستان هیچی پێناکرێت؟
بەشی هەرە زۆری ئەوانەی کە ژنی دووەم دەهێنینن بۆ ئەنجامدانی پرۆسەکە روودەکەن دادگانی دەرەوەی دەسەلاتی ئەنجوومەنی دادورەی هەرێم بەم شێوازانە:
" بەشێوەیەک کە دەکرێت لە هه‌رێم و لە دەرەوەی دادگا کەسێک ژنی دوەم بهێنێت و بە ئامادە کردنی دو شایەت لە یەکێک لە دادگاکانی باشور گرێبەستەکەی بکاتە یاسایی و لە رێگەی داوای (هاوسەرگیری دەرەکی)یەوە خۆی لە هەمو ترس و دڵەڕاوکێیەک رزگار بکات کە بێگومان ئەمە لە رێگەی بریکاریشەوە دەبێت،لێرەدا راستە بە پێی یاسای عێراقیش مارەکردنی دەرەوەی دادگا تاوانە بەڵام بە کردەیی لە هەموو ئەو دادگایانە سزای ئەو تاوانە بە غرامەیەکی زۆر کەم کۆتایی دێت یان بە راگرتنی سزا (ایقاف تنفیذ) ی پیاوەکە یان بە شێوەیەکی زۆریش لە ئاستی واقعدا بە هۆی هەموو ئەو رەوایەتدانانەی لە عێراق بە هێنانی ژنی دووەم دراوە ئەوا بەشی زۆری ئەو دۆسێیانەی کراونەتەوە ئاسانکاری زۆری یاسایی و نایاسایی دەکرێت بۆ داخستنیان ،
"یان دەکرێت وەکو هەر گرێبەستێکی تری ئاسایی لەو دادگایانە گرێبەستەکەی ئەنجامبدات و تەنها ئەو چەند مەرجەی تێدا بێت کە یاسای عێراقی دایناوە ئەتوانێت ژنی دوەم و زیاتر بهێنیت.مەرجەکانیش بونی پێویستییە بۆ ژنی دوەم و بەدیهێنانی عەدالەتە لە نێوانیاندا،
گەرچی لێرەولەوێ هەوڵ و هەڵوێستی دژ ئەنرێت لەم دیاردەیە و وا پیشان ئەدرێت دیاردەیەکی نەویستراوە، بەڵام لە بەرئەوەی دیاردەکە لە پرۆسەیەکی تەواو یاسایی و شەرعیدا ئەنجام دەدرێت ئەوا هیچ لەو هەوڵانە نەک نەبونەتە هۆی کەمبونەوەی دیاردەکە، بگرە به‌ریان به زیادبونیشی نه‌گرتوه و هەموو ئەو پیاوانەش کە پرۆسەکە لە دادگاکانی عێراق دەکەن لە کاتێکدا دەبنە خاوەنی گرێبەستێکی یاسایی و لە لەلایەکی تریشەوە دەبنە خاوەنی حوکمێکی دادگای سزایی کە لەسەر ژنی دووەم سزای داون و بەم شێوەیە لە کوردستان هیچ سکاڵایەکیان لەسەر ناجولێندرێت و گەر بشکرێتەوە ئەنجامەکەی داخستنە وە چونکە بە پێی یاسا هیچ کەسێک لەسەر یەک تاوان دوو جار دادگایی ناکرێت و وە هیچ دام و دەزگایەکی حکومەتی هەرێمیش بە دادگاکانیشەوە ناتوانن کار بە بریار و حوکمەکانی دادگاکانی عێراق نەکەن چونکە ئەوا کارێکی نادەستورییە،
بۆیە ئەو هەموارەی کە پەرلەمانی کوردستان کردی له یاسادا بۆ رێگەگرتن لە فرەژنی، و هەر هەموارێکی تریش دە دەشێت بکرێت قوەتی قانونی زۆر لەوە کەمتر دەبێت کە بتوانێت کۆمەڵێک بابەت یەکلا بکاتەوە ، بۆ نمونە: (هەموارەکە بە هیچ شێوەیەک ئاماژە بەوە ناکات کە ئایا پیاوانی نیشتەجێی هه‌میشەیی «دائم» هەرێم ئەتوانن لە دادگاکانی باشور گرێبەستی هاوسەرگیری بکەن یان نا؟ هەموارەکە هیچ کات توانا و هێزی ئەوەی نییە کە دادگاکانی سەر بە عێراق جێبەجێی بکەن! هەموارەکە بە هیچ شێوەیەک ناوی گرێبەستی هاوسەرگیری لە بەردەم دادگاکانی عێراق دا نەهێناوە! هەموارەکە بە هیچ شێوەیەک باسی ئەوەی نەکردوە کە ئەو پیاوانەی ژنی دوەم ئەهێنن و ئەو ژنی دوەمە بە رەگەزنامەو بە شوێنی نیشتەجێبون خەڵکی ناوچەکانی باشوری عێراقە، چۆن مامەڵەیان لە گەڵ ئەکرێت؟) ئەمانەو چەندین نمونەی تر کە ئێستا سەریان هەڵداوەو هەموارەکەی هه‌رێم لە بەردەمیاندا دەستەوه‌ستانە و جێگای ئەو نمونانەی تێدا نابێتەوە.
لە لایەکی ترەەوە ئەگەر وای دابنێین دۆسیەكی فرەژنی لە کوردستاندا هەیەو دەبێت بەم شێوەیە رووە یاسایاکەی تێبگەین "
دەبێت ئەوە بزانین کە هێنانی ژنی دوەم و فرەژنی لە چوارچێوەی ئەو تاوانانەیە کە بە تاوانەکانی مافی کەسی دائەنرێن بە پێی یاسای بنەماکانی دادگایی کردنی سزایی «اصول المحاكمات الجزائیه» و بە پێی مادەی (3)ی یاساکە تەنها ئەو ژنەی کە ژنی بەسەردا هێنراوە دەتوانێت سكاڵا بکات و بەهیچ شێوەیەک داواکاری گشتی و هیچ کەسێکی تر مافی جوڵاندنی سكاڵا و هەواڵ دانیان نییەو ماوەی سكاڵاش تەنها ٣ مانگە، دوای ٣ مانگ ژن ناتوانێت سكاڵا تۆمار بکات. کە لای هەموان رونە سکاڵا تۆمارکردن لە دژی پیاو لە لایەن ژنەکەی خۆیەوە شتێکی تاڕادەی ئەستەمە و کەم ژن هەیە لە کۆمەڵگای لەم شێوەیەدا بتوانێت لە دژی پیاوەکەی خۆی پەنا بباتە بەر دادگا، بۆ ئەمەش چەندین نمونەی زیندو هەیە کە چەندین ژن گەرچی ناڕازیبون و بە تەواوی بە هۆی ژنی دوەمەوە ، بەڵام نەیانتوانیوە سکاڵا بکەن
بۆیە بە پێی یاسای باری کەسێتی هەرێم تەنها کارێک بکرێت ئەوەیە ژنی یەکەن دەتوانێت لەبەر ئەوەی هاوسەری ژنی دووەمی هێناوە دەتوانێت بە پێی برگەی ٥ لە مادەی ٤٠ ی یاساکە داوای جیابوونەوە بکات و هەموو مافە داراییەکانی دەکەوێت ئەمەش ئەگەر ئەو دادوەرە باوەری بەوە نەبێت کە ئەم هۆکارە بۆ جیابوونەوە لەگەڵ شەرعدا یەک نایەتەوە چونکە لە بابەتەکانی باری کەسێتی زۆر جار روودەدات بە هۆکاری دژیەکی یاساو شەرع ،دەقە یاساییەکان جێ بە جی ناکرێت لە لایەن بەشێکی کەم لە دادگاکانەوە .
هەڵبەت ئەو خاڵەشی کە ئێستا ژنان وەکو مەرج دای دەنێن لە گرێبەستی هاوسەرێتی دەینوسن و پیاو پابەند دەکەن بەوەی کە ژنی دووەم لە داهاتو نەهێنێت ، بە تێروانین لە بابەتەکە دەگەینە ئەوەی کە ئەم مەرجە هیچ قوەتیكی پابەندکاری نییە و دەکڕێت پیاو پێوە پابەند نەبێت و لەو کاتەدا ژن تەنها دەتوانێت لە بەر پابەندنەبوونی پیاو بەو مەرجە داوای جیابوونەوە بکات ، بۆیە هیچ ڕێگریەکی یاسایی نییە لەوەی پیاو ناچار بکات فرە ژنی ئەنجام نەدات ،چونکە بابەتێکی حەڵالەو بنەرەتێکی شەرعی هەیە .
لە کۆتایدا لەبەر ئەوەی کە هێنانی ژنی دوەم بە پێی یاسای باری کەسێتی عێراقی پرۆسەیەکی یاساییەو سزا و لێپێچینه‌وه‌كانى یاساکەی عێراق زۆر سوکه و شایەنی باسکردن نییە، چونکە ئەو مەرجانەی یاساکە دایناوە هەمو پیاوێک ئەتوانێت لە بەردەم دادوەر بە خۆی رەوا ببینێت و واپیشان بدات کە مەرجەکانی تێدایە، کە سەرەنجام دادوەر گرێبەستەکەی بۆ ئەنجام دەدات. هەڵبەت هەر ئەمەیە وا دەکات پیاوانی دانیشتوی هه‌رێم پەنا ببەنە بەر دادگاکانی دەرەوەی هه‌رێم چونکە بە پێی دەستوری عێراقی هەر هاوڵاتیەکی هه‌رێم بە هاوڵاتی عێراقی دادەنرێت و یاسای باری کەسێتی عێراقی بەسەر هاوڵاتیانی هەرێمیشدا جێبەجێ دەبێت و بەو شێوەیەش لەو دادگایانە پیاوانی دانیشتوی هه‌رێم دەتوانن سودمەند بن لەو فرەژنییەی کە یاسای عێراقی رێگەی پێیداوە.